Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
2011-11-28

Prokuratorzy w Biurze Dozoru Elektronicznego

System dozoru elektronicznego jest jednym z systemów wykonywania kary pozbawienia wolności, polegającym na kontrolowaniu zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu aparatury monitorującej. Na dzień 10 listopada 2011 r. wykonaniem kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w Systemie Dozoru Elektronicznego zostało objętych łącznie 3 364 skazanych w tym: 1 550 aktualnie karę odbywa, a 1 814 zakończyło jej odbywanie.

24 listopada br. w siedzibie Biura Dozoru Elektronicznego w Warszawie przy ul. Zwycięzców odbyło się spotkanie z Andrzejem Seremetem – Prokuratorem Generalny i Markiem Jamrogowiczem – Pierwszym Zastępcą Prokuratora Generalnego. Ministerstwo Sprawiedliwości reprezentował Stanisław Chmielewski – Sekretarz Stanu i Piotr Kluz – Podsekretarz Stanu, a Służbę Więzienną - gen. Jacek Włodarski, Dyrektor Generalny SW i gen. Paweł Nasiłowski – dyrektor Biura Dozoru Elektronicznego SW.

Celem spotkania było zapoznanie gości z wykonywaniem kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego (SDE) oraz z pracą obsługi Centrali Monitorowania skazanych objętych tym systemem.

Dozór elektroniczny dziś i jutro

Monitoring elektroniczny skazanych w Polsce realizowany jest w oparciu o specjalną, epizodyczną ustawę tj. Ustawę z 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (dalej: SDE), która obowiązuje do dnia 31 sierpnia 2014 r.

Ustawa ta była dwukrotnie nowelizowana :
- mała nowelizacja z dnia 30 maja 2008 r.- wydłużyła ustawy vacatio legis tej ustawy , oraz uwzględniła istotne zmiany dotyczące użycia najnowszych środków technicznych,
- duża nowelizacja z dnia 21 maja 2010 r. – bardzo istotnie rozszerzyła zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy, zwiększyła wymiar kary w SDE z 6 do 12 miesięcy i tym samym dała możliwość czterokrotnego zwiększenia populacji skazanych mogących ubiegać się o wykonywanie kary w SDE (z uwzględnieniem recydywistów, a z wyłączeniem multirecydywistów), zniosła odpłatność skazanych za odbywanie kary w SDE, zracjonalizowała obowiązki i czynności w SDE kuratora sądowego oraz wniosła szereg zmian
aktualizacyjnych.

Zgodnie z zapisami ustawy o odbywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego decyduje wyłącznie Sąd Penitencjarny, wydając postanowienie w tym przedmiocie. O odbywanie kary w SDE mogą ubiegać się wszyscy skazani prawomocnym wyrokiem od 1 miesiąca do roku pozbawienia wolności z wyłączeniem multirecydywistów (art. 64 §2 KK).

System dozoru elektronicznego jest jednym z systemów wykonywania kary pozbawienia wolności, polegającym na kontrolowaniu zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu aparatury monitorującej, czyli urządzeń elektronicznych oraz instalacji i systemów, które zawierają służące tej kontroli podzespoły elektryczne lub elektroniczne.

Kontrolowanie zachowania skazanego dotyczy przestrzegania przez skazanego nałożonego na niego przez sąd penitencjarny obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie, jak również obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach lub zakazu zbliżania się do określonej osoby. W praktyce skazany odbywający karę pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym (w większości przypadków) wyposażony jest w dwa urządzenia. Jednym z nich jest mały nadajnik założony na okres kary na nogę lub rękę skazanego oraz stacjonarne urządzenie monitorujące zamontowane w jego domu. Paski nadajnika posiadają certyfikaty światowych organizacji zdrowia. Są antyalergiczne, nieuciskowe i nie powodują owrzodzeń, odczynów alergicznych. Urządzenie mogą nosić kobiety w ciąży (bez negatywnego wpływu na stan zdrowia ciężarnej i rozwój płodu). Nadajnik również nie zakłóca rozrusznika serca, nie powoduje aktywacji urządzeń ochrony w supermarketach itp. Jest on indywidualnie dopasowywany, dzięki czemu noga czy ręka nie doznaje istotnego ucisku czy obrzęku.

Głównym zadaniem tych urządzeń jest sprawowanie bezpośredniej kontroli nad realizacją warunków kary określonych w postanowieniu sądu penitencjarnego. Warunki są szczegółowo określone przez sędziego penitencjarnego w postaci harmonogramu zapisanego w tych urządzeniach, które na bieżąco kontrolują zgodność zachowania skazanego z postanowieniem sądu. Uzyskane informacje przesyłane są do Centrali Monitorowania na stanowiska dyżurnych. Dzięki temu, kurator i sędzia, mogą w każdym czasie, z dowolnego miejsca (gdzie znajduje się komputer podłączony do Internetu, używając imiennej karty dostępu) sprawdzić czy o wyznaczonych przez sąd godzinach skazany przebywa w domu lub w innym miejscu wskazanym przez sąd i czy realizuje nałożone na niego obowiązki (głównie art. 72 KK). Jeśli nie przestrzega on ustalonego przez sąd harmonogramu dnia, automatycznie generowany jest sygnał, który odbiera operator z centrali monitorowania. Operator kontaktuje się ze skazanym i wyjaśnia zaistniałą sytuację, gdyż każdy skazany (w tym jego rodzina) w trakcie odbywania kary ma bezpłatny kontakt telefoniczny, poprzez urządzenie monitorujące z centralą monitorowania. W razie potrzeby do skazanego wysyłany jest także patrol interwencyjny, który również dokonuje regularnej, niezapowiedzianej (w trybie co 28 dni) kontroli bezpośredniej i pośredniej każdego skazanego w systemie. Ma to miejsce także, gdy skazany zostanie np. zatrzymany przez organ ścigania.

Skazany ubiegający się o odbywanie kary w SDE składa samodzielnie pisemny wniosek do właściwego Sądu Penitencjarnego (w okręgu którego skazany przebywa). Prawo złożenia wniosku o wykonie kary w SDE Ustawa daje również prokuratorom, sądowym kuratorom zawodowym, adwokatom i dyrektorom zakładów karnych oraz aresztów śledczych. W tym roku (do 30.09.) od uprawnionych podmiotów do sądów penitencjarnych wpłynęło łącznie 8.973 wnioski o wykonanie kary w SDE, w tym: 8.439 wniosków złożyli skazani lub ich obrońcy, 475 wniosków dyrektorzy jednostek penitencjarnych, 34 wnioski kuratorzy zawodowi i 25 inne podmioty. Z analizy statystycznej sądów penitencjarnych wynika, że ww. okresie z podanej wyżej liczby ogólnej wniosków (8.973) sądy uwzględniły 2.385 wniosków (26,6%), nie uwzględniły 3.050 wniosków, a umorzyły postępowanie w przypadku 1.053 wniosków.

Ustawa nakłada również obowiązek na osoby dorosłe, zamieszkujące wspólnie ze skazanym podczas odbywania kary w SDE, żeby wyraziły pisemną zgodę na zainstalowanie w ich lokalu mieszkalnym urządzeń do monitoringu skazanego, które będą przez cały czas kary podlegały kontroli i konserwacji, co powoduje zaistnienie dodatkowych obowiązków.
Niezbędnym warunkiem ustawowym do wykonywania kary w SDE jest obowiązkowe, zlecane przez sędziego penitencjarnego przed wydaniem przez postanowienia o umieszczeni skazanego w SDE, sprawdzenie warunków technicznych w lokalu mieszkalnym skazanego, które pozwolą na w pełni bezpieczną i niezakłóconą pracę urządzeń monitorujących.. Czynności te (w ustawie określone mianem „materialno-technicznych”) zgodnie z podziałem zadań w SDE wykonuje służba patrolowa Upoważnionego Podmiotu Dozorującego ,prywatnego podmiotu komercyjnego, który do realizacji tych zadań został wyłoniony przez Ministerstwo Sprawiedliwości w drodze przetargu nieograniczonego.

Najogólniej ujmując wykonywanie kary pozbawienia wolności w SDE (zgodnie z Ustawą) podzielone jest pomiędzy dwóch, głównych wykonawców publicznego jakim jest Ministerstwo Sprawiedliwości i prywatnego. Realizację i finansowanie całokształtu zadań reguluje umowa zawarta w tym przedmiocie pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości a Konsorcjum, która obowiązuje do 31 sierpnia 2014 r.

Wdrażanie systemu w Polsce zostało podzielone na 5 głównych etapów, które polegają na sukcesywnym obejmowaniu coraz większego terytorium kraju poprzez (zgodne z przyjętym harmonogramem) dołączanie do SDE kolejnych sądów apelacyjnych. System zaczął funkcjonować od 01 września 2009 r. na obszarze apelacji warszawskiej i poprzez dołączanie kolejnych apelacji sądowych w grupach po 3 lub 4 i w odstępach czasu co pół roku lub rok.

W ten sposób do 01 stycznia 2012 r. SDE obejmie terytorium całego kraju i wszystkie apelacje sądowe. Pojemność systemu, czyli potencjalna możliwość wykonania kary w stosunku do planowanej, maksymalnej liczby skazanych w poszczególnych etapach wdrażania SDE kształtuje się następująco :

- II etap – 500 skazanych w SDE od 01. 09. 2009 do 31.05.2010 (apelacja warszawska),

- III etap – 2000 skazanych w SDE od 01.06.2010 do 31.12.2010 (apelacje: białostocka, lubelska i krakowska),

- IV etap – 4000 skazanych w SDE od 01.01.2011 do 31.12.2011 (apelacje: poznańska, gdańska, rzeszowska i obszar właściwości Sądu Okręgowego w Łodzi i Płocku),

- V etap – 7500 skazanych w SDE od 01.01.2012 do 31.08.2014 (pozostałe apelacje: katowicka, łódzka, szczecińska i wrocławska).

Nie bez znaczenia jest fakt, że aktualnie w zakładach karnych i aresztach śledczych przebywa ponad 11 000 skazanych, którzy potencjalnie mogliby odbywać karę w SDE, co przy bardzo wysokim zaludnieniu jednostek penitencjarnych (96,5 % wg stanu na dzień 4.11.2011 r.) przyniosłoby oczekiwany efekt racjonalnej redukcji populacji więziennej oraz również wymierne korzyści finansowe dla budżetu państwa. Równocześnie ponad 28 000 osób oczekujących na odbycie bezwzględnej kary pozbawienia wolności, kwalifikowałoby się (pod względem formalnym) do jej odbycia w systemie dozoru elektronicznego.

Na dzień 10 listopada 2011 r. wykonaniem kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w SDE zostało objętych łącznie 3 364 skazanych w tym: 1 550 aktualnie karę odbywa, a 1 814 zakończyło jej odbywanie. Od stycznia 2012 r. System Dozoru Elektronicznego rozpocznie monitoring osób ukaranych zakazem wstępu na imprezę masową z orzeczonym obowiązkiem przebywania w miejscu stałego pobytu oraz sprawców przestępstw pedofilskich zwolnionych z jednostek penitencjarnych. Ponadto System Dozoru elektronicznego jest w pełni przygotowany do kontrolowania zakazu zbliżania się do osób lub miejsc, jednakże do dnia dzisiejszego żaden sąd nie orzekł tego środka.