Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
2011-12-14

Czy uzasadnienie orzeczenia można kopiować?

"Wykorzystanie przez określony skład orzekający danego Sądu przy rozstrzyganiu określonej sprawy fragmentów (nawet dosyć znaczących) uzasadnienia orzeczenia tego samego Sądu wydanego w innej sprawie stanowi nic innego jak tylko wyrażenie tożsamego poglądu." - z postanowienia Sądu Rejonowego.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka skierowała pismo do Krajowej Rady Sądownictwa z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie zgodności z zasadami etyki sędziowskiej praktyki kopiowania przez sędziów fragmentów uzasadnień wyroków.

Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zwrócił się pełnomocnik Pana X. Y, który jest stroną w kilku postępowaniach w sprawach gospodarczych przed Sądem Okręgowym w X. Wstępna analiza dwóch orzeczeń wydanych w sprawach pokazuje, że są one w znacznej mierze zbieżne z postanowieniami wcześniej wydanymi przez ten sam Sąd w innych składach orzekających. W orzeczeniach zmienione zostały jedynie szczegóły – sygnatury akt sprawy oraz daty wydarzeń.

Mając na względzie powyższe okoliczności, pełnomocnik w imieniu swojego klienta złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez sędziów orzekających przestępstwa określonego w art. 231 § 1 k.k. poprzez oczywiste i szczególnie rażące uchybienie obowiązkom służbowym, polegające na skopiowaniu uzasadnienia wyroków.

Prokuratora Rejonowa w X. odmówiła wszczęcia postępowania, wskazując, że nie doszło w przedmiotowej sprawie do realizacji znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., czyli niedopełnienia obowiązków przez sędziów, którzy przenieśli fragmenty uzasadnienia. W wyniku rozpoznania zażalenia na to postanowienia Sąd Rejonowy w X. utrzymał w mocy postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa. Wskazał w nim, że „wykorzystanie przez określony skład orzekający danego Sądu przy rozstrzyganiu określonej sprawy fragmentów (nawet dosyć znaczących) uzasadnienia orzeczenia tego samego Sądu wydanego w innej sprawie stanowi nic innego jak tylko wyrażenie tożsamego poglądu”.

W piśmie Fundacji czytamy dalej: "Pragniemy nadmienić, że nie jest naszym celem ocena powyżej opisanej praktyki sądowej z punktu widzenia odpowiedzialności karnej sędziów. Nie jest również naszą intencją uzyskanie opinii Rady na temat wskazanego stanu faktycznego. Powyższy przykład przedstawiliśmy celem zasygnalizowania, że sytuacje kopiowania części uzasadnień mają miejsce i nie są zjawiskiem jedynie teoretycznym. Wymaga podkreślenia fakt, że praktyka kopiowania części uzasadnień dotyczyła w przedstawionych powyżej sprawach kilku sędziów, a nie jednej osoby, która powtarzała argumentację ze swoich wcześniejszych orzeczeń."

"W piśmiennictwie podkreśla się, że sporządzenie uzasadnienia wyroku jest jedną z najtrudniejszych czynności powierzonych sędziemu. Przedstawiciele doktryny prawniczej zgodnie wskazują, że pisemne motywy orzeczenia sądowego stanowią jedyny materialny dowód przebiegu rozumowania sądu i jako takie pozwalają na jego weryfikację, dając również szansę na ocenę bezstronności sądu."

Zgodnie z orzecznictwem ETPCz prawo do uzyskania uzasadnienia orzeczenia jest elementem rzetelności postępowania. Trybunał potwierdził, że art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności zobowiązuje sąd do uzasadniania wydawanych decyzji1. W wyroku Assanidze przeciwko Gruzji2 Trybunał podkreślił, że rola wymiaru sprawiedliwości nie kończy się w momencie wydania orzeczenia. Tylko uzasadnione orzeczenie może prowadzić do wykonywania społecznej kontroli nad wymiarem sprawiedliwość.

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, powołanie sędziów do stania na straży dobra jakim jest sprawiedliwość wymaga szczególnej troski o przestrzeganie przez tę grupę zawodową staranności i sumienności. Upowszechnienie praktyki kopiowania wyroków może doprowadzić do zagrożenia prawa do rzetelnego postępowania sądowego. W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Krajowa Rada Sądownictwa jest organem właściwym do zajęcia stanowiska w sprawie standardu sporządzania uzasadnień przez sędziów.