Wtorek, 19 marca 2024
Dziennik wyroków i ogłoszeń sądowych
Rej Pr. 2512 | Wydanie nr 5867
Wtorek, 19 marca 2024
2013-11-25

Jak się siedzi we Francji?

Choć to kraj ugruntowanej demokracji, współzałożyciel Unii Europejskiej i bez wątpienia jedna z potęg gospodarczych Europy, Francja nie ustrzegła się problemów penitencjarnych, m.in. przeludnienia. Standard jednostek penitencjarnych jest zróżnicowany, niektóre bardziej przypominają te znajdujące się w biednych krajach Ameryki Południowej czy Afryki.

Francuski kodeks karny przewiduje trzy kategorie kar: kryminalne, poprawcze i za wykroczenia. Poprawcze (w Polsce takiej kategorii nie ma), stosuje się do sprawców występków. Zalicza się do nich więzienie, grzywnę, kursy podnoszące świadomość sprawcy, prace społeczne, ograniczenie praw oraz sankcje naprawcze. Charakterystyczne jest określenie górnej, a nie dolnej granicy kary. W przypadku kryminalnego pozbawienia wolności, orzeka się odosobnienie na okres do 15, 20, 30 lat lub dożywocie. Kara więzienia zwykłego jest orzekana od 2 miesięcy do 10 lat. System penalny dysponuje kilkoma rodzajami jednostek penitencjarnych: areszty śledcze, więzienia centralne, ośrodki detencyjne, ośrodki penitencjarne, półwolnościowe oraz takie, gdzie wykonuje się wyroki, których termin zakończenia jest bliski.

Areszty śledcze są podobne do polskich, więzienia centralne służą izolacji przestępców niebezpiecznych oraz recydywistów, ośrodki detencyjne przeznaczono dla skazanych o dobrych rokowaniach i pozytywnej prognozie resocjalizacyjnej (kładzie się tu szczególny nacisk na oddziaływania readaptacyjne). W ośrodkach penitencjarnych i ośrodkach półwolnościowych osadzeni mają szczególne możliwości pracy a także edukacji poza murami oraz większą swobodę w kontaktach zewnętrznych.

Jednostki penitencjarne w kraju słynnych win i kilkuset gatunków sera reprezentują różny standard mieszkaniowy. Zdarzają się jednostki niespełniające nawet naszych, zaniżonych wschodnioeuropejskich norm. Jednym z negatywnych przykładów może być więzienie w Marsylii (patrz zdjęcie).

Alternatywą dla kar pozbawienia wolności jest system probacji. Na środki probacyjne składają się: zawieszenie kary pozbawienia wolności z poddaniem sprawcy próbie, zawieszenie kary pozbawienia wolności z nałożeniem na skazanego obowiązku wykonywania pracy w interesie ogółu, odroczenie orzeczenia kary z poddaniem sprawcy próbie oraz warunkowe zwolnienie z odbywania kary pozbawienia wolności. Egzekwowaniem wykonania zaleceń i kontrolowaniem skazanych poddanych próbie zajmują się komitety do spraw probacji i pomocy postpenitencjarnej. Pracujący w nich sędziowie i pracownicy ds. probacji, pomagają skazanym w powrocie do społeczeństwa. Realizowane jest to przez pomoc w znalezieniu pracy i mieszkania, kontynuacji nauki, koniecznego leczenia, przy szeroko rozumianym wsparciu pojednania z rodziną i bliskimi. Znany w Polsce termin „resocjalizacja” we Francji jest rzadko używany. Działania temu odpowiadające nazywane są raczej rehabilitacją społeczną, readaptacją czy pracą socjalno-wychowawczą. Obejmują edukację, szkolenie zawodowe, mediację, pomoc w odbudowie więzi rodzinnych.

Straż Więzienna

Osadzonymi zajmuje się 35.633 funkcjonariuszy, z czego 8,9 proc. pracuje w administracji centralnej i regionalnej, 11,4 proc. w innych instytucjach penalnych, a w samych jednostkach penitencjarnych – 79,6 proc. Chętni do pracy w tej for macji rekrutowani są w wyniku konkursu i szkoleni w Narodowej Szkole Administracji Penitencjarnej (ENAP) w Agen.
Kurs trwa osiem miesięcy, po czym następuje roczny staż, w wyniku którego absolwent zostaje mianowany na strażnika (z wyjątkiem sytuacji rażącej niekompetencji). Dobra znajomość procedur prawnych jest atutem przy przyjęciu. Awanse na kolejne stopnie są przewidziane w ścieżce kariery i jasno określone co do terminu. Po ukończeniu szkolenia pensja funkcjonariusza wynosi 1448 euro (oficjalna średnia płaca we Francji to 1653 euro, dla porównania nauczyciel z 20-letnim stażem zarabia 2200 euro). Uprawnienia emerytalne przysługują po osiągnięciu 52. roku życia i odbyciu 27 lat służby. Uposażenie wynosi wtedy 75 proc. ostatniej pensji. We francuskiej służbie działają trzy związki zawodowe.

Misja tej formacji jest określona trójtorowo: izolacji osoby skazanej, w odpowiednich warunkach i starając się przygotować jej prawidłowy powrót do rodziny i społeczeństwa. Korpus funkcjonariuszy składa się z personelu ochronnego, penitencjarnego, administracyjnego, technicznego i dyrekcji.

Osadzeni

We Francji na początku 2013 r. karę pozbawienia wolności odbywało 67.977 więźniów, włączając osoby osadzone w jednostkach penitencjarnych usytuowanych w departamentach i terytoriach zamorskich. Dodatkowo 12.181 osób przetrzymywanych jest w instytucjach innych niż penalne.
W tej liczbie 25,3 proc. to aresztowani, 1,1 proc. osadzeni młodociani, 3,3 proc. kobiety i aż 17,5 proc. obcokrajowcy – specyfiką francuskiego społeczeństwa jest liczna społeczność trudno asymilujących się imigrantów z krajów Maghrebu.

Osoby pozbawione wolności odbywają karę w 191 jednostkach penitencjarnych o łącznej pojemności 57.325 miejsc. Zaludnienie wynosi 118,6 proc., a współczynnik prizonizacji – 102. Najwięcej więźniów, 46,7 proc., ma 25-40 lat.

Współczynnik samobójstw jest najwyższy wśród 30 państw europejskich – 17,6 przypadków na 10 tys. osadzonych. Dzienny koszt utrzymania więźnia to 84,59 euro (w Polsce 17,24 euro, w Bułgarii 2,29 euro, w Norwegii 296 euro – dane z 2009 r.). Norma metrażowa wynosi we Francji 11 m kw.
Na jednego strażnika z działu ochrony przypada 2,5 więźnia (w Polsce 5,1, w Irlandii 1,4, w Czechach 11,4), każdy realizujący program penitencjarny ma pod opieką średnio 19 osadzonych (w Polsce 23, w Finlandii 4,9, w Rumunii 52,3 – dane z 2011 r.). Oprócz wymienionych rodzajów kar istnieje też instytucja aresztu domowego oraz dozoru elektronicznego. We wrześniu 2010 r. dozorem elektronicznym objętych było 7 proc. z 66.925 więźniów.

Więźniom gwarantuje się realizację praw wyborczych. Pozbawienie wolności nie stanowi również podstawy do zwolnienia z pracy na zasadzie prostego wypowiedzenia umowy. Krótki wyrok nie powoduje zerwania stosunku pracy, chyba że pracodawca udowodni, że nieobecność pracownika uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie firmy. Jeśli zatrudniony zostaje skazany na długą karę odosobnienia, pracodawca musi przestrzegać powszechnie obowiązujących procedur zwolnienia. Osadzony, który osiągnął wiek emerytalny w czasie uwięzienia, otrzymuje emeryturę na zasadach ogólnych. Każda osoba na stałe zamieszkała we Francji ma prawo do świadczeń rodzinnych. Pozbawiony wolności może otrzymać zasiłki wypłacane przez Fundusz Zasiłku Rodzinnego (CAF) na takich samych warunkach, jak na zewnątrz.


Zdjęcie pochodzi z fotoreportażu Grégoire Korganowa - http://prisonphotography.org/2012/12/10/gregoire-korganow-in-a-marseille-prison/