Prezydent RP Andrzej Duda podpisał dwie ustawy przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości. Pierwsza z nich dotyczy procesu karnego a druga funkcjonowania Systemu Dozoru Elektronicznego.

Najważniejszą zmianą, którą wprowadza ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw jest przywrócenie bardziej aktywnej roli sądu w procesie oraz pierwszeństwo zasady prawdy materialnej. Pełna kontradyktoryjność wprowadzona poprzednią nowelizacją prowadziła do sytuacji, w których sąd decydował tylko na podstawie dowodów przedstawionych przez strony, a nie dążył do ustalenia prawdziwego stanu rzeczy. Dlatego przywrócono zasadę, zgodnie z którą należy przede wszystkim dążyć do wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a dopiero w przypadku niemożności usunięcia wątpliwości – rozstrzygnąć je na korzyść oskarżonego.

Innymi zmianami są m.in. ograniczenie trybów konsensualnych w sprawach o poważne przestępstwa, które powinny być rozpoznawane na publicznej rozprawie, a także wyeliminowanie obowiązku stawiennictwa prokuratora na rozprawie w sprawach mniejszej wagi, w związku z możliwością przeprowadzania przez sądy dowodów z urzędu.

Podpisana dzisiaj ustawa ma na celu usprawnienie i przyspieszenie postępowania, poprzez:

przyspieszenie postępowań w instancji odwoławczej – sąd drugiej instancji będzie obowiązany w granicach zaskarżenia dopuścić dowody z urzędu niezbędne w celu realizacji zasady prawdy materialnej, co w połączeniu z ograniczeniem kasatoryjności tego postępowania spowoduje, że sprawy w znacznej większości będą kończone w drugiej instancji, a nie wielokrotnie uchylane,
rezygnację z obowiązkowego uzyskiwania informacji z urzędów skarbowych – nie będzie to wymóg formalny aktu oskarżenia,
uproszczenie aktu oskarżenia – brak tez dowodowych przy zachowaniu fakultatywnego uzasadnienia,
przyznanie uprawnień do występowania z wnioskiem o wydanie wyroku skazującego również nieprokuratorskim oskarżycielom publicznym.

Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks karny wykonawczy przywraca możliwość wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Jednocześnie uchyla zmiany wprowadzone ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw polegające na wykorzystaniu systemu dozoru elektronicznego jako formy wykonywania kary ograniczenia wolności.

System Dozoru Elektronicznego zapewnia wysoką skuteczność, bowiem efektywność systemu mierzona brakiem uchyleń przez sądy wykonywania kary w tym systemie wynosi 94% (na 49 301 skazanych, którzy odbywali kary w SDE). Skutkiem zastosowania SDE jest redukcja przeludnienia w zakładach karnych, a także mniejsze wydatki na osobę skazaną. Koszt wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego jest o wiele niższy niż wykonywanie bezwzględnej izolacji w zakładzie karnym lub areszcie śledczym. Utrzymanie skazanego w zakładzie karnym lub areszcie śledczym to ok. 3100 zł/msc, podczas gdy miesięczny koszt utrzymania skazanego w SDE wynosi ok. 330 zł/msc.