Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało całościową koncepcję reformy Służby Więziennej. Do rozwiązań już funkcjonujących, takich jak program pracy więźniów i rozbudowa systemu dozoru elektronicznego, mają dojść kolejne zmiany. Dzięki nim Służba Więzienna stać się ma nowoczesną, prężną i szanowaną formacją, która stoi na straży praworządności w Polsce i bezpieczeństwa obywateli - czytamy w komunikacie Wydziału Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości

- Służba Więzienna, która często jest w Polsce niedoceniana i pozostaje w cieniu, należy do najważniejszych elementów bezpieczeństwa. Cały polski system penitencjarny czeka rewolucja. Tego wymaga bowiem porządkowanie państwa – podkreślił Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Patryk Jaki.

- Służba Więzienna stanie się jedną z najnowocześniejszych formacji mundurowych zarówno w Polsce, jak w Europie. Wiele pracy przed nami, ale na pewno te zadania zrealizujemy – zapewnił Dyrektor Generalny Służby Więziennej gen. Jacek Kitliński.

Wiceminister Patryk Jaki i gen. Jacek Kitliński przedstawili na konferencji prasowej w Ministerstwie Sprawiedliwości założenia reformy.

Nowy system naboru i kształcenia

Służba Więzienna, w przeciwieństwie do Policji, Sił Zbrojnych RP czy Państwowej Straży Pożarnej, nie posiada własnego szkolnictwa akademickiego. Dlatego jeszcze w tym roku planowane jest rozpoczęcie działań związanych z utworzeniem Państwowej Akademii Więziennictwa - ośrodka akademickiego, który będzie kształcił, na studiach pierwszego i drugiego stopnia, przyszłą kadrę oficerską i dowódczą Służby Więziennej. System uzupełniony będzie o kształcenie w szkołach średnich.

Rozbudowa systemu dozoru elektronicznego

Ministerstwo Sprawiedliwości pod obecnym kierownictwem przywróciło dozór elektroniczny jako formę wykonywania kary pozbawienia wolności. To tania i skuteczna metoda odbywania kary za mniej groźne przestępstwa. Umożliwia skazanym pracę albo kontynuowanie nauki, a także zachowanie więzi rodzinnych. Lepiej służy resocjalizacji, a państwa nie naraża na wysokie koszty związane z pobytem skazanego w więzieniu. Koszt pobytu skazanego w zakładzie karnym lub areszcie wynosi bowiem około 3100 zł miesięcznie, a koszt dozoru elektronicznego – zaledwie 331 zł miesięcznie.

Liczba skazanych objętych systemem dozoru elektronicznego jest obecnie większa o ponad 2300 osób niż przed zmianami. W ostatniej dobie w systemie dozoru elektronicznego karę odbywało 4630 osób. System ten będzie nadal rozbudowywany. Dozorem elektronicznym będą mogły zostać objęte osoby skazane na karę pozbawienia wolności do roku i sześciu miesięcy (obecnie – do roku), więźniowie odbywający przerwę w karze, a także stwarzający zagrożenie sprawcy przestępstw na tle seksualnym, mający zaburzenia psychiczne, wobec których po wyjściu na wolność zastosowano nadzór prewencyjny, a nie zostali skierowani do ośrodka specjalnego.

Powołanie Instytutu Kryminologii

W celu zwiększania wiedzy na temat funkcjonowania systemu penitencjarnego w Polsce zostanie powołany Instytut Kryminologii, który byłby instytucją badawczo-rozwojową więziennictwa, zajmującą się problematyką resocjalizacji, kryminologii i bezpieczeństwa publicznego oraz prowadzącą współpracę międzynarodową w tym zakresie. Jego głównym zadaniem będzie prowadzenie projektów badawczych dotyczących działania systemu penitencjarnego w Polsce. Wyniki badań prowadzonych przez Instytut Kryminologii posłużą lepszemu diagnozowaniu problemów oraz pozwolą na wprowadzenie najlepszych zmian w celu modyfikowania systemu.

Doskonalenie zawodowe funkcjonariuszy

Doskonalenie wykonywania zadań przez funkcjonariuszy Służby Więziennej realizowane będzie przede wszystkim w jednym z najistotniejszych obszarów więziennictwa związanym z ochroną i bezpieczeństwem. Reforma zakłada podniesienie umiejętności strzeleckich i sprawności fizycznej funkcjonariuszy, budowę strzelnic, utworzenie zespołów strzelców wyborowych, jak również powołanie Klubu Sportowego Służby Więziennej, w którym funkcjonowały będą sekcje strzeleckie.

Nowoczesny sprzęt

W ramach realizowanego od początku 2017 roku programu modernizacji Służby Więziennej formacja wyposażona zostanie w nowoczesny sprzęt (kamizelki, kaski ochronne, kajdanki), uzbrojenie, elektroniczne kompleksowe systemy zabezpieczeń zakładów karnych i aresztów śledczych, urządzenia do prześwietlania paczek i bagaży, a także do wykrywania narkotyków, wykrywacze telefonów komórkowych, systemy sygnalizacji pożarów, systemy depozytowe kluczy. W ramach programu planuje się też zakup więźniarek przeznaczonych do transportu osadzonych.

Budowa nowoczesnych więzień

W ramach ustawy o ustanowieniu „Programu modernizacji Służby Więziennej w latach 2017 – 2020” dojdzie do budowy i modernizacji zakładów karnych w województwach opolskim, podkarpackim, mazowieckim, wielkopolskim oraz zachodniopomorskim. W związku z tymi inwestycjami planuje się likwidację lub przekształcenie małych i wyeksploatowanych jednostek penitencjarnych, co pozwoli na racjonalizację wydatków ponoszonych na ich utrzymanie. Nie wpłynie to natomiast na utratę pracy przez funkcjonariuszy Służby Więziennej, którzy zostaną przeniesieni do nowych lub zmodernizowanych jednostek. Nie zmniejszy się również liczba dostępnych miejsc dla osadzonych.

Praca więźniów

Ministerstwo Sprawiedliwości podejmuje systematyczne działania, które już dziś obniżają koszty utrzymania osadzonych oraz przeciwdziałają powracaniu skazanych do przestępstwa. Jako najskuteczniejsze metody resocjalizacji, resort rekomenduje zatrudnienie oraz nauczanie. Pierwszym etapem zmian jest program „Praca dla więźniów”. W ciągu roku funkcjonowania programu zatrudnienie skazanych wzrosło z około 24 tys. do prawie 32 tys. W ramach programu otwarto już trzy hale produkcyjne. W 2017 roku do użytku zostaną oddane dwie następne, a rozpoczęto budowę 12 kolejnych. Zatrudnienie znajdzie w nich 1515 osadzonych. Otwarcie tych hal przewidziane jest na 2018 rok.

Zmiana systemu resocjalizacji

Niezwykle istotne jest również objęcie jak największej grupy skazanych nauczaniem, szczególnie dającym możliwość zdobycia przydatnych umiejętności zawodowych. Zdecydowanie zwiększa to szansę podjęcia pracy w zakładzie karnym oraz po zwolnieniu z więzienia. Szkolenia zawodowe są i będą nadal prowadzone w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020. Wartość tego projektu wynosi ponad 130 mln zł, a środki pozyskano z funduszy europejskich.

Przełomem w polskim systemie resocjalizacji więźniów jest planowana budowa pierwszego w Polsce „domu przejściowego”, do którego trafiać będą więźniowie na kilka miesięcy przed końcem wyroku. Tego rodzaju placówki, mające półotwarty charakter (osadzeni chodzą do pracy i stopniowo przyzwyczajają się do funkcjonowania na wolności) z powodzeniem działają między innymi w Norwegii.

Przywracanie etosu służby

Reforma przyczyni się do zmiany wizerunku Służby Więziennej. Nie będzie już postrzegana jako formacja przestarzała, składająca się ze słabo wykształconych strażników, ukrytych za murami. Wreszcie zasłuży w społeczeństwie na zupełnie inny obraz - nowoczesnej, fachowej i prężnej organizacji, istotnej dla bezpieczeństwa obywateli i państwa.

Ważnym elementem przywracania etosu Służby Więziennej będzie nawiązywanie do tradycji Straży Więziennej okresu II Rzeczpospolitej, zaangażowanie funkcjonariuszy w edukację patriotyczną, uroczystości państwowe, tworzenie miejsc pamięci i oddawanie czci bohaterom. Przykładem takiego zaangażowania jest tworzenie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, które powstaje na terenie dawnego Aresztu Śledczego przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Ważne wydarzenia

Wiceminister Patryk Jaki i gen. Jacek Kitliński zapowiedzieli centralne obchody Święta Służby Więziennej, które będą miały miejsce w Warszawie 30 czerwca 2017 r. Rozpoczną się uroczystą Mszą Świętą w Bazylice Świętego Krzyża. Następnie na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego dojdzie do uroczystej promocji na pierwszy stopień oficerski Służby Więziennej, wręczenia odznaczeń państwowych i odznak oraz defilady funkcjonariuszy Służby Więziennej. Dzień wcześniej odbędzie się duża międzynarodowa konferencja szefów służb penitencjarnych krajów Unii Europejskiej.