Sygn. akt II Cz 133/14

postanawia :

oddalić zażalenie.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt II Cz 133/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy M. P. sporządził plan podziału kwoty (...) zł uzyskanej z licytacji ruchomości dłużniczki J. K., tj. pojazdu J. (...), rok prod. (...) o nr rej. (...) przeprowadzonej w dniu 14 sierpnia 2013 r. Kwotę (...) zł Komornik wyłączył spod podziału pomiędzy (...) sp. z o.o. w B., tj. wierzycieli egzekwujących w sprawach Km 1140/11, Km 1778/12 i Km 750/13, jako odpowiadającą wartości (...) udziału w prawie współwłasności pojazdu przypadającego (...) Bank S.A. we W.. Zarzuty do powyższego planu podziału, ograniczone do kwestii wyłączenia spod podziału pomiędzy wierzycieli egzekwujących kwoty przyznanej (...) Bank S.A. wywiodła dłużniczka.

W uzasadnieniu zarzutów dłużniczka podniosła, że bezpodstawnym było uwzględnienie przez Komornika wniosku, niebędącego wierzycielem egzekwującym (...) Bank S.A. z dnia 16 maja 2013 r. o sprzedaż całego pojazdu stanowiącego przedmiot współwłasności banku i dłużniczki, a następnie przekazanie na rzecz banku kwoty uzyskanej ze sprzedaży licytacyjnej równej jego udziałowi w prawie współwłasności. Zdaniem dłużniczki, tego rodzaju działanie Komornika jest bezzasadne i niedopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów prawa, albowiem prowadzi do ich obejścia. Skarżąca wskazała, że jedyną drogą prowadzącą do zwolnienia ruchomości lub jej części od egzekucji jest powództwo z art. 841 k.p.c.

Ponadto, dłużniczka zarzuciła czynności Komornika przedwczesność, albowiem sporządzenie planu podziału - jej zdaniem - powinno zostać poprzedzone wydaniem postanowienia o kosztach egzekucji, w celu poddania kontroli prawidłowości ich naliczenia.

Postanowieniem z dnia 28 października 2013 r., w sprawie o sygn. akt XII Co 9343/13, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił zarzuty i zatwierdził plan podziału sporządzony przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy M. P. w dniu 19 sierpnia 2013 r. w sprawach Km 1140/11, Km 1778/12, Km 750/13.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje.

Współwłaścicielami zajętego w toku egzekucji pojazdu J. (...) byli dłużniczka (...) Bank S.A. we W..

Pismem z dnia 16 maja 2013 r. złożonym w aktach egzekucyjnych Km 1140/11 jedyny niebędący dłużnikiem współwłaściciel zajętego pojazdu (...) Bank S.A. wystąpił do Komornika w trybie art. 846 § 2 k.p.c. o sprzedaż całego zajętego pojazdu i przelanie na rzecz współwłaściciela kwoty równej jego udziałowi w prawie współwłasności równemu (...).

W dniu 14 sierpnia 2013 r. Komornik przeprowadził skuteczną licytację zajętego pojazdu J. (...), wskutek czego uzyskano kwotę łączną (...) zł, którą pomniejszono o wartość udziału (...) Bank S.A., tj. (...), przekazując do podziału na rzecz wierzycieli egzekwujących kwotę (...) zł. Dłużniczka nie zakwestionowała planu podziału w tym zakresie.

Sąd Rejonowy przyjął, iż wniosek współwłaściciela zajętej ruchomości złożony w trybie art. 846 § 2 k.p.c, jest wiążący w stosunku do Komornika, jako szczególna regulacja znajdująca zastosowanie w sytuacji, w której egzekucja skierowana została do majątku (w tym ruchomości) dłużnika będącego współwłaścicielem przedmiotu zajęcia. Wytoczenia powództwa ekscydencyjnego opartego na art. 841 k.p.c. jest natomiast konieczne tylko tam, gdzie ruchomość zajęta w toku egzekucji, znajduje się wprawdzie we władaniu lub współwładaniu dłużnika, jednak dłużnikowi temu nie przysługują w stosunku do zajętej ruchomości żadne prawa materialne, w tym prawo współwłasności lub do czynienia mamy z prawem współwłasności łącznej, a komornik nie dysponuje tytułem wykonawczym wystawionym przeciwko wszystkim współwłaścicielom. W sytuacji takiej nie dochodzi do naruszenia przez komornika przepisów proceduralnych poprzez zajęcie ruchomości, zatem konieczne jest zastosowanie merytorycznych środków obrony przed egzekucją.

W rozpoznawanej sprawie, kwestia wyodrębnionego udziału (...) Bank S.A. w prawie współwłasności zajętego pojazdu nie była sporna między stronami, podobnie jak i prawo współwłasności przedmiotowego pojazdu przysługujące dłużniczce w pozostałym zakresie, a zatem zastosowanie znajdował art. 846 § 2 k.p.c. Z uwagi na fakt, iż przepis ten ustanawia odrębną ochronę praw współwłaściciela niebędącego dłużnikiem, zastosowanie art. 841 k.p.c. nie było, zdaniem Sądu I instancji, dopuszczalne, chyba, że egzekucja na etapie następującym po zajęciu ruchomości kierowana byłaby do przedmiotu zajęcia w całości bez wniosku współwłaściciela wymaganego art. 846 § 2 k.p.c. lub wobec jego nieuwzględnienia, co jednak nie miało miejsca w rozpatrywanym przypadku.

2

Sąd Rejonowy wskazał również, że powództwo ekscydencyjne uzasadnione jest tam, gdzie wierzyciel w żadnym zakresie nie ma uprawnienia, aby zaspokoić swoją wierzytelność z zajętego przedmiotu lub prawa, mimo, że istnieją formalne przesłanki zezwalające organom egzekucyjnym na skierowanie do niego egzekucji. Z drugiej strony, zgodnie art 841 k.p.c, osoba trzecia może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji w drodze powództwa tylko wówczas, gdy skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. W przypadku instytucji wprowadzonej na mocy art. 846 § 2 k.p.c. sytuacja przedstawia się jednak odmiennie, albowiem osoba trzecia nie ubiega się o zwolnienie od egzekucji zajętego przedmiotu, do którego jej prawa pozostają poza sporem, lecz wprost przeciwnie - godzi się na zajęcie i zmierza do rozszerzenia sprzedaży licytacyjnej. Ponadto sprzedaż całej ruchomości w trybie art. 846 § 2 k.p.c. następuje - w ocenie Sądu I instancji - nie tylko bez szkody dla wierzycieli egzekwujących, ale niejednokrotnie z korzyścią dla nich. Jak wskazują zasady doświadczenia życiowego, prawdopodobieństwo skuteczności egzekucji skierowanej do całej ruchomości jest bowiem większe niż w przypadku licytacji jedynie udziału w prawie do niej.

Sąd Rejonowy nie znalazł także podstaw dla uwzględnienia zarzutów w części dotyczącej konieczności uprzedniego prawomocnego wydania częściowego postanowienia komornika o kosztach egzekucji, które następnie uwzględnione mają być w planie podziału kwoty uzyskanej na skutek licytacyjnej sprzedaży ruchomości. W myśl art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 770 k.p.c, Komornik zobowiązany będzie do wydania odrębnego postanowienia w przedmiocie kosztów przy zakończeniu postępowania egzekucyjnego w całości. Postanowienie to podlegać będzie zaskarżeniu przez uczestników postępowania na zasadach ogólnych, co ewentualnie skutkować może obowiązkiem przeprowadzenia odpowiednich rozliczeń po uprawomocnieniu się przedmiotowego postanowienia zgodnie z jego treścią.

Zażalenie na postanowienie złożyła dłużniczka J. K., wnosząc o jego zmianę poprzez dokonanie zmiany planu podziału i rozdysponowanie całej kwoty uzyskanej z egzekucji pomiędzy wierzycieli oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego zarzuciła naruszenie art. 846 k.p.c. poprzez błędne jego zastosowanie i przyjęcie, że egzekucja była prowadzona z ułamkowej części przedmiotowego auta, co pozostaje w sprzeczności z okolicznościami wynikającymi z akt

3

komorniczych. Skarżąca wskazała również na błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd II instancji podziela i przyjmuje za własne. Przede wszystkim Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że współwłaścicielami (...) byli dłużniczka (...) Bank S.A. we W., odpowiednio w częściach (...) i (...). Prawidłowe i niekwestionowane przez uczestników jest też ustalenie, że do sprzedaży licytacyjnej samochodu doszło w dniu 14 sierpnia 2013 r., a czynność ta poprzedzona była złożeniem przez (...) Bank S.A. we W. wniosku o sprzedaż całego zajętego pojazdu w trybie art. 846 § 2 k.p.c. i dokonanie na jego rzeczy wypłaty uzyskanych w ten sposób środków w części odpowiadającej jego udziałowi. W oparciu o prawidłowo ustalony stan faktyczny Sąd I instancji dokonał szczegółowej analizy prawnej i wydał właściwe rozstrzygnięcie.

Na wstępie należy przypomnieć, że w przypadku naruszenia praw osoby trzeciej w postępowaniu egzekucyjnym wskutek pogwałcenia przepisów tego postępowania -uzasadnione jest złożenie na dokonane przez komornika czynności skargi w trybie art, 767 k.p.c. Jeśli natomiast prawa osoby trzeciej zostały naruszone czynnościami egzekucyjnymi, które podjęto zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym, to złożenie skargi na czynności komornika nie może odnieść skutku. W tej sytuacji zastosowanie znajdzie powództwo ekscydencyjne przewidziane w art. 841 k.p.c, przysługujące właśnie osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone wskutek skierowania do nich egzekucji. Przy czym naruszenie dotyczy prawa materialnego, nie zaś procesowego. Powództwo ekscydencyjne jest zatem środkiem prawnym chroniącym prawa podmiotowe osoby trzeciej. W powództwie tym osoba trzecia nie zwalcza tytułu wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z zajętego przedmiotu.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy nie można stwierdzić, że osoba trzecia, którą w wyżej opisanym znaczeniu jest (...) Bank S.A., skutecznie sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji z pojazdu marki J. (...), gdyż nie skorzystała z uprawnienia przysługującego jej na podstawie art. 841 k.p.c. Inną natomiast

4

Kwestią jest to, czy w rozpoznawanej sprawie można rzeczywiście było mówić o naruszeniu prawa tej osoby trzeciej.

Można było zatem przyjąć, że zachowanie (...) Bank S.A., wskazywało co najmniej na fakt, że Bank akceptował to, że auto, którego był współwłaścicielem zostanie zbyte, a środki w ten sposób uzyskane, zostaną przeznaczone na zaspokojenie roszczeń wierzycieli egzekwujących. (...) Bank S.A. skorzystał z innego prawa, które zapobiegało naruszeniu jego interesów, a przewidzianego w art. 846 k.p.c.

Zgodnie z przywołanym wyżej przepisem, egzekucja z ułamkowej części rzeczy ruchomej będącej wspólną własnością kilku osób odbywa się w sposób przewidziany dla egzekucji z ruchomości, z zastrzeżeniem, że sprzedaży podlega tylko udział dłużnika (§ 1). Innym współwłaścicielom przysługuje łącznie prawo żądania, aby cała rzecz została sprzedana (§ 2). W tym miejscu zauważyć należy, że mimo tego, że egzekucja prowadzona jest tylko z udziału we współwłasności, to zajęciu podlega cała rzecz - komornik do chwili sprzedaży obowiązany jest postępować z rzeczą tak, jakby była zajęta w całości (vide: Komentarz do części II i III Kodeksu postępowania cywilnego - Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, red. E. Wengerek, Warszawa 2009 r.> s. 370-371). Co do zasady sprzedaży podlega tylko udział przypadający dłużnikowi, a nabywca udziału wchodzi na miejsce dłużnika. Czynności komornika aż do chwili sprzedaży dotyczą więc całej rzeczy. Wyjątek od tej reguły, przewidziany w art. 846 § 2 k.p.c, umożliwia sprzedaż rzeczy w całości, jeśli żądają tego wszyscy współwłaściciele, co też miało miejsce w przedmiotowej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, zarzuty skarżącej są całkowicie bezpodstawne. Nawet, jeśli z dokumentów znajdujących się w aktach komorniczych wysunęła ona wnioski tego rodzaju, że egzekucja była prowadzona z całej zajętej rzeczy, to nie mogą one uzasadniać zarzutu naruszenia art. 846 k.p.c, czy też dokonania błędnej oceny tych dokumentów przez Sąd Rejonowy. Potwierdzeniem nietrafności stanowiska skarżącej i jednocześnie słuszności przywołanych powyżej argumentów, jest stanowisko wyrażane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a podzielane przez Sąd Okręgowy, że przy egzekucji ułamkowej części rzeczy ruchomej dokonuje się zajęcia (całej) rzeczy, a nie udziału współwłaściciela (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 1974 r. I CZ 97/74). Tym samym Komornik był w rozpoznawanej sprawie w pełni uprawniony do zajęcia całego pojazdu, a następnie -wobec złożenia przez (...) Bank S.A. wniosku w trybie art. 846 § 2 k.p.c. -

5

jego sprzedaży i wypłacenia bankowi wartości jego udziału. Z tej też przyczyny nie można czynić Sądowi I instancji zarzutu naruszenia art. 846 kpc.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zażalenie uznał za niezasadne i na podstawie przepisów art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc i art. 13 § 2 kpc je oddalił.