Sygn. akt II Ca 895/13

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc

Sędziowie: SSO Ewa Piątkowska-Bidas

SSO Cezary Klepacz (spr.)

Protokolant: protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 października 2013 r. sprawy

z wniosku W. K.

z udziałem B. K., A. K., H. B., A. B., S. D., E. M., B. B., M. P., W. P., Gminy O., Zarządu Dróg Powiatowych w O.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości rolnej

na skutek apelacji uczestnika A. B.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim

z dnia 26 marca 2013 r. sygn. akt VI Ns 203/13

postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie od dnia 5 marca 2013 roku i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowcu Świętokrzyskim, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 895/13

UZASADNIENIE

W piśmie z dnia 18 stycznia 2013 r. W. K. wniosła o stwierdzenie, że J. K. (1) i J. K. (2) nabyli, na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej, z mocy prawa, z dniem 4 listopada 1971 r., na podstawie ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych , własność nieruchomości położonej we wsi J., powiat O., gmina O., obręb (...) J., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 0,9700 ha, dla której nie ma urządzonej księgi wieczystej ani nie był prowadzony zbiór dokumentów.

Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim w dniu 26 marca 2013 r. wydał postanowienie uwzględniające wniosek.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł uczestnik A. B., zaskarżając je w całości i zarzucając: nieważność postępowania przez pozbawienie go możności obrony swoich praw, naruszenie art. 510 § 1 i 2, art. 232 i 233 § 1 k.p.c. oraz błędy w ustaleniach faktycznych. Wskazując na to, skarżący wniósł o zmianę postanowienia poprzez oddalenie wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest skuteczna o tyle, że doprowadziła do uchylenia zaskarżonego postanowienia, ale z powodów odmiennych niż w niej wskazane.

Stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Jak wynika zaś z art. 379 pkt 4 k.p.c., nieważność postępowania zachodzi wówczas, gdy skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa. Wskazane przepisy, zgodnie z art. 13 § 2 k.p.c., stosuje się odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym.

Niniejsza sprawa została rozpoznana przez Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim VI Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Opatowie w składzie: SSR Andrzej Domańczyk. Decyzję o przeniesieniu tego sędziego ze zlikwidowanego Sądu Rejonowego w Opatowie do Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim podpisał podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, a nie Minister Sprawiedliwości. Tymczasem przewidziane w art. 75 § 3 w zw. z art. 75 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 427 z późn. zm.) uprawnienie do przeniesienia sędziego na inne miejsce służbowe przysługuje wyłącznie Ministrowi Sprawiedliwości, w związku z czym nie może być przekazane innej osobie, w tym sekretarzowi lub podsekretarzowi stanu. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 lipca 2013 r., III CZP 46/13, które w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy w pełni podziela. Wskazane uprawnienie Ministra Sprawiedliwości nie należy do zakresu władzy wykonawczej i nie jest decyzją administracyjną, a zatem nie mają do niego zastosowania przepisy art. 37 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. nr 24, poz. 199 ze zm.), ani też przepisy ustawy o działach administracji rządowej, gdyż dotyczą one tylko działań ministrów jako organu administracji publicznej w sprawowaniu władzy wykonawczej. Nie mogą mieć zatem zastosowania do omawianej kompetencji Ministra Sprawiedliwości, należącej ściśle do zakresu władzy sądowniczej; w takich przypadkach Minister Sprawiedliwości działa nie jako organ administracji publicznej, lecz występuje w roli organu władzy publicznej, w której – zgodnie z art. 36 ustawy o Radzie Ministrów – zastąpić go może jedynie Prezes Rady Ministrów lub inny wskazany przez niego członek Rady Ministrów i tylko wtedy, gdy stanowisko Ministra Sprawiedliwości nie zostało obsadzone lub w razie czasowej niezdolności Ministra do wykonywania obowiązków. Sąd Najwyższy, rozważając kwestie dotyczące przenoszenia uprawnień przez piastuna organu administracji, wielokrotnie stwierdzał, że kompetencje organu administracji publicznej – przyznane mu na podstawie przepisu szczególnego, nienależące jednak do sfery administracji publicznej – nie mogą być przekazywane innej osobie. W szczególności w uchwale z dnia 5 kwietnia 2007 r., I PZP 3/2007, OSNP 2007/21-22/308, stwierdził niedopuszczalność przenoszenia przez Ministra Sprawiedliwości na inne osoby (sekretarza i podsekretarza stanu) kompetencji do mianowania i zwalniania asesorów sądowych, uznając, że dotyczy to wykonywania władzy sądowniczej sensu stricto, a zatem wykracza poza sferę administracji publicznej i nie może być przekazane innej osobie. Uchwała ta nawiązuje do ugruntowanego, jednoznacznego i uznanego w piśmiennictwie stanowiska Sądu Najwyższego w tym przedmiocie, wyrażonego w orzeczeniach dotyczących kompetencji przyznanych różnym organom administracji publicznej na mocy przepisów szczególnych, obejmujących działania nienależące do sfery administracji. Niczego w tym zakresie nie zmienia uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2007 r., BSA I- 4110- 5/2007, jako że dotyczy ona innego stanu faktycznego – delegowania sędziego do pełnienia obowiązków w innym sądzie, ale za jego zgodą i z jego inicjatywy, co zmienia charakter uprawnienia Ministra Sprawiedliwości do takiego delegowania.

W myśl przywołanej uchwały Sądu Najwyższego z 17 lipca 2013 r., decyzja o przeniesieniu sędziego na inne miejsce służbowe podjęta przez inną osobę, także „z upoważnienia” Ministra Sprawiedliwości, jest wadliwa (bezprawna), a sędzia, którego ona dotyczy, nie może wykonywać władzy jurysdykcyjnej w sądzie (na obszarze jurysdykcyjnym), do którego został „przeniesiony”. Skład orzekający z jego udziałem jest zatem sprzeczny z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c.

Okoliczności powodujące nieważność postępowania sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy, bada zatem także, czy skład sądu jest zgodny z prawem, tu: czy decyzja o przeniesieniu na nowe miejsce służbowe sędziego zasiadającego w składzie sądu została podjęta zgodnie z prawem, a w szczególności, czy we właściwym trybie i przez uprawniony podmiot. W razie stwierdzenia nieważności postępowania, sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone orzeczenie, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 386 § 2 k.p.c.)

Mając to na względzie, uchylono zaskarżone postanowienie, zniesiono postępowanie od dnia 5 marca 2013 r., bowiem wówczas zostały podjęte pierwsze czynności w sprawie przez Sąd Rejonowy w składzie niezgodnym z prawem (k.19) i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrowcu Świętokrzyskim, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

SSO E. Piątkowska - Bidas SSO T. Kołbuc SSO C. Klepacz