Sygn. akt III APz 3/14

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2014 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Regionu W. (...) z siedzibą w P. działającego w imieniu i na rzecz pracowników (...) sp. z o.o. w G.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w G.

o wynagrodzenie

na skutek zażalenia Regionu W. (...) z siedzibą w P.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 grudnia 2013 r. sygn. akt VI P 65/13

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy Sąd Pracy w P. postanowieniem z 10 grudnia 2013 roku, w sprawie VI P. 65/13, z powództwa Regionu W. (...) z siedzibą w P., działającego w imieniu pracowników (...) sp. z o.o., przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w G., stwierdził są niewłaściwość i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ś. jako miejscowo i rzeczowo właściwemu.

Region W. (...) z siedzibą w P. wniósł zażalenie na postanowienie, domagając się jego uchylenia o przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się bezzasadne.

Sąd Okręgowy uzasadniając zaskarżone orzeczenie wskazał, że wnoszący pozew Region W. (...) z siedzibą w P., działający na rzecz i w imieniu swoich członków w oparciu o art. 462 k.p.c. jest stroną procesu jedynie w znaczeniu formalnym. Sąd wskazał również, że przepisy właściwe w takiej sytuacji to również, na mocy art. 62 § 1 k.p.c., przepisy dotyczące prokuratora w postępowaniu cywilnym, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie k.p.c.

Stroną procesu w znaczeniu materialnym są natomiast poszczególni pracownicy, gdyż to bezpośrednio ich interesów dotyczą żądania sformułowane w pozwie i w sferze ich praw wyrok odniesie skutki. Po stronie pracowników zachodzi jednak współuczestnictwo formalne, a w takiej sytuacji brak jest podstaw do zliczenia wartości poszczególnych roszczeń na podstawie art. 21 k.p.c.

Podważając zasadność stanowiska Sądu Okręgowego żalący podniósł, że o ile art. 462 k.p.c. stanowi podstawę prawną dla wytoczenia przez związek zawodowy powództwa na rzecz pracownika, to na skutek nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, która obowiązuje od 3 maja 2012 roku, z przepisu tego zostały skreślone wszelkie odniesienia do odpowiedniego stosowania art. 61-63 k.p.c.

Ponadto skarżący zaznaczył, iż jego zdaniem na obecnym etapie postępowania jest jedynym powodem w sprawie. Pracownicy, na rzecz których został wniesiony pozew są materialno prawnymi stronami stosunków prawnych, których dotyczą roszczenia określone w pozwie, ale nie mają obecnie statusu powodów w postępowaniu. Mogą taki status uzyskać w każdej chwili, o ile wstąpią do sprawy w charakterze powodów. Z tego względu żalący uważa, że dla określenia wartości przedmiotu sporu należy łącznie zliczyć wartość wszystkich roszczeń, które objęte są wniesionym pozwem.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższe stanowisko nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności za nieuzasadniony należało uznać wniosek o niemożności odpowiedniego stosowania przepisów, m.in. art. 62 § 1 k.p.c. i przepisów o prokuratorze, w sytuacji kiedy podstawę do wytoczenia powództwa dla organizacji pozarządowej stanowi art. 462 k.p.c.

W wyniku wielu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego stan prawny w zakresie udziału w postępowaniu cywilnym organizacji społecznych (w tym związków zawodowych) stał się niespójny. Stąd też ustawodawca nowelizacją z 2011 roku, która weszła w życie 3 maja 2012 roku zmierzał do wyeliminowania mankamentów w tym przedmiocie. Przed nowelizacją art. 462 k.p.c. przewidywał, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych organizacje społeczne, o których mowa w art. 61, a także inspektorzy pracy w zakresie określonym w art. 63 (1), mogą powodować wszczęcie postępowania na rzecz pracowników oraz ubezpieczonych. Przepisy art. 61-63 stosuje się odpowiednio.

Obecnie zgodnie z brzmieniem art. 462 k.p.c., w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, mogą wytaczać powództwa na rzecz pracownika lub wnosić odwołania od decyzji organów rentowych, a także, za zgodą pracownika lub ubezpieczonego wyrażoną na piśmie, przystępować do nich w toczącym się postępowaniu.

Powołana nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego usunęła z komentowanego przepisu passus, zgodnie z którym inspektorzy pracy mogli "powodować wszczęcie" (czyli wszczynać) postępowania "w zakresie określonym w art. 63(1)" k.p.c.. W części tej przepis zawierał zatem zbędne odesłanie do nadal obowiązującego art. 63(1) k.p.c.. Passus ten został zatem słusznie usunięty jako superfluum (tak Kodeks postępowania cywilnego. Tom I Komentarz do art. 1-729, pod red. K. Góra – Błaszyczkowskiej, Wydawnictwo C.H.Beck, 2013).

Ponadto dokonano zmiany nazewnictwa, zastępując dotychczasowe pojęcie „organizacje społeczne” pojęciem „organizacje pozarządowe”, które występuje w coraz większej liczbie aktów prawnych.

Nie budzi również wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że przewidziany w art. 61 § 4 k.p.c. obowiązek dołączenia do pozwu lub pisma obejmującego przystąpienie, przez organizację pozarządową zgody osoby fizycznej, należy również odpowiednio stosować w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

W wyniku nowelizacji zmodyfikowano również przepisy odsyłające do odpowiedniego stosowania do organizacji społecznej wytaczającej powództwo przepisów o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz określonej osoby, przez wyłączenie zastosowania art. 58 zd. 2 k.p.c. Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 62 § 1 k.p.c., „do organizacji pozarządowych wytaczających powództwo na rzecz osób fizycznych stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze wytaczającym powództwo na rzecz oznaczonej osoby, z wyjątkiem art. 58 zdanie drugie”. W myśl art. 58 zd. 2 k.p.c, „w sprawach o roszczenia majątkowe prawomocne rozstrzygnięcie sprawy nie pozbawia strony zainteresowanej, która nie brała udziału w sporze, możności dochodzenia swoich roszczeń w całości lub w tej części, w której nie zostały zasądzone”. O ile odstępstwo od pełnego rozciągnięcia na osobę, na rzecz której wytoczono powództwo, prawomocności materialnej orzeczenia wydanego wobec prokuratora znajduje uzasadnienie w tym, że jest on uprawniony do wytoczenia powództwa bez wiedzy, a także bez woli osoby, której praw postępowanie dotyczy, o tyle brak jest takiego uzasadnienia w stosunku do organizacji pozarządowych. Skoro warunkiem wytoczenia powództwa przez organizację pozarządową jest uzyskanie uprzedniej pisemnej zgody osoby, na rzecz której toczyć się będzie postępowanie, to zapewnienie dodatkowego mechanizmu chroniącego stronę w znaczeniu materialnym przed niekorzystnym orzeczeniem jest pozbawione uzasadnienia i godzi w interes strony przeciwnej, która w ten sposób byłaby narażona na konieczność obrony w ponownym procesie, tym razem wszczętym samodzielnie przez materialnie „uprawnionego” (uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Druk sejmowy z 14 czerwca 2011 roku, Nr 4332,).

W świetle powyższego za niekonsekwentne uznać należało stanowisko żalącego, który z jednej strony zanegował możliwość odpowiedniego stosowania w omawianej sytuacji procesowej przepisów ogólnych dotyczących organizacji pozarządowych i prokuratora, z drugiej zaś podkreślił, że pracownicy w imieniu których wytoczył powództwo mogą w każdej chwili przystąpić do procesu jako powodowie.

Możliwość takiego przystąpienia przewiduje kodeks postępowania cywilnego w tytule II dotyczącym właśnie prokuratora w art. 56 k.p.c.

Jednocześnie w doktrynie zgodnie przyjmuje się, że strona, która nie wstąpiła do procesu, mimo to na podstawie innych przepisów kodeksu postępowania cywilnego jest traktowana jako strona postępowania, z czym wiążą się określone skutki procesowe. Do skutków tych wypada zaliczyć: wyłączenie sędziego (art. 48 § 1 pkt 1-4, art. 49, 76 k.p.c.), zawieszenie postępowania z powodu śmierci strony (art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c.), odmowę zeznań świadka (art. 261 § 1 k.p.c.), przesłuchanie stron (art. 301 k.p.c.).

Powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z 30 marca 2012 roku, w sprawie III CSK. 204/11 Sąd Najwyższy wskazał, iż zgodnie z art. 56 k.p.c. osobę, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, sąd zawiadamia o tym, doręczając jej odpis pozwu. Celem powyższego doręczenia jest umożliwienie wstąpienia przez zawiadomioną osobę do sprawy w charakterze powoda. Do tej chwili jest ona bowiem jedynie stroną w znaczeniu materialnym, nie formalnym. Mimo nie przystąpienia osoby, na rzecz której wytoczono powództwo, jest ona na podstawie wielu przepisów kodeksu postępowania cywilnego traktowana jako strona postępowania i z nią związane są określone skutki procesowe. Konsekwencją powyższej konstrukcji jest oczywisty wymóg zachowania zdolności prawnej (art. 8 § 1 k.c.) i jej atrybutu - zdolności sądowej (art. 64 § 1 k.p.c.) przez taki podmiot od chwili wniesienia pozwu do prawomocnego zakończenia procesu. Niespełnienie go skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.).

Reasumując, trafnie Sąd Okręgowy rozstrzygnął odwołując się do wymienionych powyżej przepisów i uznając, że pracownicy, na rzecz których wytoczono powództwo są stroną postępowania w znaczeniu materialnym.

Skarżący nie podjął polemiki ze stanowiskiem Sądu w zakresie przyjęcia współuczestnictwa formalnego po stronie pracowników, co w konsekwencji wykluczyło możliwość zastosowania art. 21 k.p.c. i zliczenia wartości wszystkich objętych pozwem roszczeń.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela wnioski Sądu I instancji. Współwystępowanie pomiędzy współuczestnikami – pracownikami na rzecz, których wytoczono powództwo, w niniejszej sprawie ma charakter stricte procesowy.

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. zażalenie podlegało oddaleniu.