X Ka 503/13

UZASADNIENIE

Pierwszy (...) Urząd Skarbowy w W. aktem oskarżenia z dnia 26 marca 2012r. oskarżył T. B. o to, że:

1. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu i z tego tytułu zajmując się sprawami gospodarczymi (...) z siedzibą w W. Al. (...), zatrudniającej pracowników i będącej płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, działając w warunkach czynu ciągłego w okresie od 21 września 2005r. do 22 stycznia 2008r. nie wpłacił w ustawowym terminie (tj. do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę) na rachunek Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. zaliczek wykazanych w deklaracjach (...) za sierpień i wrzesień 2005r., marzec 2006r. okres od maja 2006r. do grudnia 2006r., a także za miesiące od stycznia 2007r. do grudnia 2007r. wynikających z deklaracji (...) za 2007r. w kwocie łącznej 136.362,30 zł, co stanowi naruszenie przepisów art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. przestępstwo skarbowe określone w art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.;

2. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu i z tego tytułu zajmując się sprawami gospodarczymi (...) sp. z o.o." z siedzibą w W. Al. (...), zatrudniającej pracowników i będącej płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, działając w warunkach czynu ciągłego w okresie od 21 lutego 2007r. do 22 stycznia 2008r. nie wpłacił w ustawowym terminie (tj. do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę) na rachunek Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. zaliczek za kolejne miesiące 2007r. wykazanych w deklaracjach (...) za 2007r. w kwocie łącznej 17.604,80 zł, co stanowi naruszenie przepisów art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. przestępstwo skarbowe określone w art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.;

3. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu i z tego tytułu zajmując się sprawami gospodarczymi (...) sp. z o.o." z siedzibą w W. Al. (...), będąc płatnikiem podatku od towarów i usług, działając w okresie od 28 sierpnia 2007r. do 26 maja 2009r., uporczywie nie wpłacał na rachunek właściwego organu w terminie do 25 dnia miesiąca następnego podatku od towarów i usług wynikającego ze złożonych deklaracji (...) za lipiec 2007r., okres od października do grudnia 2007r., okres od marca do czerwca 2008r. oraz od września do grudnia 2008r., a także okres od lutego do kwietnia 2009r. na kwotę łączną 135.869,80 zł, co stanowi naruszenie przepisu art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, tj. wykroczenie skarbowe określone w art. 57 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.;

4. pełniąc funkcję Prezesa Zarządu i z tego tytułu zajmując się sprawami gospodarczymi "(...)-usługi sp. z o.o.", z siedzibą w W. ul. (...), zatrudniającej pracowników i będącej płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, działając w warunkach czynu ciągłego w okresie od 21 kwietnia 2004r. do 21 czerwca 2005r. nie wpłacił w ustawowym terminie (tj. do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę) na rachunek Pierwszego (...) Urzędu Skarbowego w W. zaliczek wskazanych w deklaracjach (...) za marzec 2004r., okres od czerwca do września 2004r. oraz okres od lutego do maja 2005r. w kwocie łącznej 10.588 zł, co stanowi naruszenie przepisów art. 38 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. przestępstwo skarbowe określone w art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.

Wyrokiem V K 259/13 z dnia 25 stycznia 2012r. Sąd Rejonowy dla W. w W.:

1. oskarżonego T. B. uznał za winnego czynu zarzucanego w pkt 1 aktu oskarżenia, który stanowi przestępstwo z art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. i za to na podstawie art. 77 § 2 k.k.s. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 250 stawek, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 zł;

2. oskarżonego T. B. uznał za winnego czynu zarzucanego w pkt 2 aktu oskarżenia, który stanowi przestępstwo z art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. i za to na podstawie art. 77 § 2 k.k.s. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 100 stawek, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 zł;

3. oskarżonego T. B. uznał za winnego czynu zarzucanego w pkt 4 aktu oskarżenia, który stanowi przestępstwo z art. 77 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. i za to na podstawie art. 77 § 2 k.k.s. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 250 stawek, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 zł;

4. na podstawie art. 39 § 1 k.k.s. połączył kary grzywny wymierzone w pkt 1 - 3 i wymierzył karę łączną grzywny w wysokości 350 stawek, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 zł;

5. na podstawie art. 24 § 1 k.k.s. za orzeczoną karę grzywny uczynił odpowiedzialne posiłkowo spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. do kwoty 12.500 zł i (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. do kwoty 5.000 zł;

6. na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. w zw. z art. 51 § 1 i 2 k.k.s. postępowanie o wykroczenie skarbowe z pkt 3 aktu oskarżenia umorzył;

7. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od wskazanego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając wyrok w części dotyczącej punktów 1, 2 i 3 na korzyść oskarżonego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia i mający istotny wpływ na treść orzeczenia, polegający na uznaniu, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do tego, by uznać iż czyny oskarżonego ujęte w pkt 1, 2 i 3 wyroku popełnione zostały w zamiarze ewentualnym, mimo tego iż z zebranego materiału dowodowego wynika, że oskarżony zarzucanych mu czynów dopuścił się na skutek niedochowania reguł należytej staranności,

- naruszenie art. 4 k.p.k., 410 k.p.k., 424 § 1 k.p.k. przez oparcie orzeczenia o winie oskarżonego w zakresie czynów zarzucanych mu w pkt 1, 2 i 3 aktu oskarżenia tylko na dowodach obciążających tj. dokumentach wskazujących na istnienie i wysokość zaległości, z pominięciem materiału dowodowego tj. zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego w zakresie, w jakim przemawiały na korzyść oskarżonego, przy jednoczesnym nienależytym uzasadnieniu swojego stanowiska.

Na wypadek, gdyby sąd tych zarzutów nie uwzględnił, apelujący wyrokowi w zaskarżonej części zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary grzywny poprzez ustalenie liczby i wysokości stawek dziennych z pominięciem aktualnych dochodów sprawcy, jego warunków osobistych oraz stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych.

Podnosząc tak formułowane zarzuty odwoławcze apelujący wniósł o:

1. zmianę wyroku w zaskarżonej części i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów, w konsekwencji zmianę rozstrzygnięcia o karze łącznej, ewentualnie obniżenie liczby i wysokości stawek dziennych składających się na poszczególne kary grzywny, a w konsekwencji karę łączną.

2. uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

3. zasądzenie na rzecz obrońcy kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i to w stopniu oczywistym i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd rejonowy przeprowadził w niniejszej sprawie prawidłowe postępowanie, w szczególności zgromadził wystarczający materiał dowodowy do orzekania w zakresie czynów zarzucanych oskarżonemu. Zebrany i prawidłowo ujawniony na rozprawie materiał poddany został wnikliwej ocenie, w wyniku której ustalono prawidłowy stan faktyczny. Żadne z dokonanych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych obciążających oskarżonego nie jest wynikiem dowolnej oceny zgromadzonych dowodów. Wszelkie poczynione ustalenia znajdują oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale, który został wskazywany w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Dokonano także prawidłowej subsumcji norm prawa karnego skarbowego do poczynionych ustaleń faktycznych. Stanowisko sądu rejonowego zostało przekonująco i logicznie uzasadnione w pisemnych motywach wyroku. Ich analiza przemawia za prawidłowością zaskarżonego orzeczenia.

Oceny dowodów, wbrew twierdzeniom apelującego nie dokonano w sposób nieuprawniony na niekorzyść oskarżonego. Materiały zgromadzone w sprawie w świetle całokształtu ich wymowy nie pozostawiają miejsca na najmniejsze wątpliwości co do umyślnego działania T. B. w zakresie przypisanych mu przestępstw karnoskarbowych. W realiach niniejszego postępowania skrupulatnie przywołane przez sąd rejonowy obiektywne dowody, w szczególności w postaci dokumentów dołączonych do akt postępowania w bezsporny sposób wykazały umyślną winę oskarżonego. Wbrew twierdzeniom apelującego sąd rejonowy przy ustaleniu stanu faktycznego oparł się nie tylko na dowodach z dokumentów wytworzonych przez służby skarbowe. Podstawą ustaleń faktycznych były również wyjaśnienia samego oskarżonego oraz zeznania świadków J. P. (a także pismo, w którym informuje o zawinionych przez oskarżonego powodach zakończenia współpracy) oraz S. P.. Ze wskazanych dowodów wynika, że oskarżony deklarował chęć regulowania ciążących na nim zobowiązań podatkowych jednak z uwagi na kolejne niepowodzenia biznesowe nie czynił tego. Okoliczność ta w żaden sposób nie znosi umyślnej winy oskarżonego w zakresie zarzucanych mu przestępstw i nie czyni jego zachowania nieumyślnym. Wręcz przeciwnie, wskazuje, że oskarżony zdając sobie sprawę, że nie jest w stanie wywiązać się ze zobowiązań podatkowych godził się na nieodprowadzanie należności w terminie.

Sąd rejonowy ustalając, iż oskarżony T. B. popełnił zarzucane mu czyny działając w zamiarze ewentualnym nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości ta, że spółki, których prezesem zarządu był oskarżony znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej i oskarżony miał tego pełną świadomość. Pełniąc funkcję prezesa zarządu zajmował się ich sprawami gospodarczymi, znał ich sytuację finansową, jak również obowiązujące na terenie prowadzenia przez siebie działalności gospodarczej uregulowania prawne w zakresie zobowiązań podatkowych. W związku z trudną sytuacją materialną zarządzane przez oskarżonego spółki borykały się z licznymi problemami, takimi jak m.in. nieterminowe wypłacanie wynagrodzeń, nie zapewnianie szkoleń bhp czy badań lekarskich nowo przyjmowanym pracownikom, nie odprowadzanie składek ZUS, a także nie odprowadzanie składek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Pomimo takiego stanu rzeczy oskarżony nie podejmował żadnych skutecznych działań mających na celu odroczenie terminu płatności podatku czy rozłożenia zapłaty podatku na raty, w dalszym ciągu generując należności publicznoprawne. Jego sposobem na wyjście z problemów było zakładanie kolejnych spółek, które po pewnym czasie generowały nowe zadłużenia.

Jako powód nie wpłacania w ustawowym terminie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych oskarżony wskazywał właśnie na brak środków finansowych. Jednocześnie wyjaśniał, iż nie czuje się winny, gdyż chciał płacić podatki w terminie, ale nie pozwalała mu na to sytuacja finansowa spółek. W ocenie sądu okręgowego okoliczność ta, iż oskarżony działał z zamiarem ewentualnym popełnienia przypisanych mu czynów. T. B. wiedząc, iż nie dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi i z tego właśnie tytułu nie uiszczając pobranego podatku w przewidzianym przepisami prawa podatkowego terminie godził się na to, że nie płaci danin publicznoprawnych, a jego działalność jest niejako kredytowana ze środków Skarbu Państwa i przez innych podatników.

Wskazać należy, iż dla odpowiedzialności płatnika z art. 77 § k.k.s. nie ma znaczenia powód nie rozliczenia się z urzędem skarbowym. Racją takiego unormowania jest przede wszystkim to, że płatnik nie jest uprawniony do dysponowania ,,cudzym'' podatkiem ani tym bardziej decydowania o tym, czy w ogóle należy go zapłacić. Z odpowiedzialności karnej skarbowej nie zwalniają w szczególności kłopoty finansowe płatnika. Przedsiębiorca, który nie jest w stanie ich uiścić w terminie, ma prawo ubiegać się o ulgi wymienione w Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.). Może złożyć wniosek o odroczenie terminu płatności podatku lub rozłożenie zapłaty podatku na raty, odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę albo odsetek od zaliczek określonych w decyzji wydanej na podstawie art. 53a Ordynacji podatkowej czy też umorzenie w całości bądź w części zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej. Tym samym płatnik, nie mogąc uregulować w terminie podatku, ma prawne instrumenty dla zmiany terminu jego płatności. Nie może natomiast przerzucać na Skarb Państwa swoich niepowodzeń gospodarczych i nie płacić w terminie swych zobowiązań podatkowych, tłumacząc się brakiem środków finansowych na wymagane podatki. Nie wolno bowiem płatnikowi finansować swojej działalności gospodarczej z kwot należnych Skarbowi Państwa (por.: poglądy wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 października 1995r. I KZP 30/95 oraz w wyroku z dnia 16 maja 2002r. IV KKN 427/98).

Reasumując, sąd rejonowy zasadnie przyjął zawinione umyślnie z zamiarem ewentualnym działanie oskarżonego w zakresie przypisanych mu przestępstw karnoskarbowych i stanowisko swoje w tym zakresie w wystarczający sposób uzasadnił.

Odnośnie zarzutu surowości wymierzonych oskarżonemu kar należy wskazać, iż rażąca niewspółmierność kar, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo Sądu Najwyższego. Z całą mocą należy stwierdzić, iż po wzięciu pod uwagę wszelkich okoliczności sprawy wymierzone przez sąd meriti oskarżonemu jednostkowe kary grzywny oraz kara łączna grzywny nie noszą znamion niewspółmiernej surowości, a już z całą pewnością znamienia rażącej niewspółmiernej surowości.

Sięgając do pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, należy zauważyć, że sąd I instancji wymierzone kary jednostkowe w zakresie liczby stawek dziennych właściwie odniósł do stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych czynów, stopnia zawinienia sprawcy, względów prewencji indywidualnej i ogólnej. Rozmiar naruszonych obowiązków podatkowych i suma nieuiszczonych zaliczek pobranych na poczet podatków od wynagrodzeń pracowników dotyczyły znaczących kwot: 136.362,30 zł, 17.604,80 zł oraz 10.588 zł. Oskarżony nie regulował zobowiązań publicznoprawnych przez znaczne okresy Jego zachowanie doprowadziło również do nadużycia zaufania podatników (pracowników). Podatnik ma prawo liczyć na to, że wszystkie zobowiązania podatkowe na nim ciążące a podlegające uiszczeniu za pośrednictwem płatnika, zostały przez tego ostatniego rzetelnie obliczone i odprowadzone na konto organu podatkowego. Ustalając z kolei wysokość stawek dziennych na kwotę 50 zł sąd rejonowy - wbrew twierdzeniom skarżącego - miał na uwadze wysokość osiąganych przez oskarżonego dochodów oraz to, że powinien on spłacać w dalszym ciągu zaległości podatkowe. Wskazać należy, iż wysokość dochodów oskarżonego kształtuje się – według jego deklaracji – na 8.000 zł - 10.000 zł miesięcznie, nadto nie posiada on nikogo na utrzymaniu. Stawka dzienna została zatem skalkulowana na poziomie możliwości finansowych oskarżonego. Podnieść również należy, iż wymierzone kary w zakresie tak liczby stawek dziennych jak i wysokości stawki dziennej kształtują się w dolnych granicach ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane oskarżonemu czyny.

Nie razi również surowością kara łączna grzywny wymierzona w wysokości 350 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 50 zł. Wymiar kary łącznej oparty został na zasadzie asperacji. W ocenie sądu zastosowanie tej dyrektywy w realiach niniejszej sprawy z jednej strony pozwoliło uniknąć nieuzasadnionego premiowania sprawcy popełniającego kilka przestępstw skarbowych, do czego prowadzi dyrektywa absorpcji oznaczająca w istocie wymiar kary za jedno z pozostających w zbiegu przestępstw oraz praktyczną bezkarność w zakresie pozostałych, z drugiej pozwoliło uniknąć konsekwencji w postaci kumulacji dolegliwości wynikającej z orzeczonych kar jednostkowych, a tym samym naruszenia zasady racjonalności wymiaru kary, do czego prowadzi oparcie wymiaru kary łącznej na dyrektywie kumulacji.

O kosztach postępowania odwoławczego zainicjowanego bezzasadną apelacją oskarżonego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. i obciążono go kosztami postępowania apelacyjnego, w tym na podstawie art. 21.1, art. 3.1 i art. 2.1 pkt 3) ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych kwotą 1.750 zł tytułem opłaty. Brak najmniejszych powodów, by koszty tego postępowania ponosił ogół podatników.

Z tych przyczyn orzeczono jak w sentencji.