Sygn. akt III Ca 1855/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 września 2014 roku w sprawie o sygn. akt II C 508/11 z powództwa P. S. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz P. S.:

1.  kwotę 70.260 (siedemdziesiąt tysięcy dwieście sześćdziesiąt) zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami:

a/ od kwoty 41.550 (czterdzieści jeden tysięcy pięćset pięćdziesiąt) zł od dnia 20 listopada 2010r. do dnia zapłaty;

b/ od kwoty 28.710 (dwadzieścia osiem tysięcy siedemset dziesięć) zł od dnia 6 sierpnia 2014r. do dnia zapłaty;

2. kwotę 450,52 (czterysta pięćdziesiąt i 52/100) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2010r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania;

3. kwotę 220 (dwieście dwadzieścia) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 czerwca 2011r. do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od lipca 2010r. do maja 2011r.;

4. kwoty po 20 (dwadzieścia) zł miesięcznie tytułem renty na zwiększone potrzeby począwszy od dnia 1 czerwca 2011r., płatne do dnia 10 – go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Sąd I instancji umorzył postępowanie o zapłatę kwoty 6.315 (sześć tysięcy trzysta piętnaście) zł tytułem odszkodowania, a w pozostałej części oddalił powództwo. Ponadto zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz P. S. kwotę 6.631 (sześć tysięcy sześćset trzydzieści jeden) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych: od P. S. kwotę 238,17 (dwieście trzydzieści osiem i 17/100) zł i od (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.667,22 (tysiąc sześćset sześćdziesiąt siedem i 22/100) zł.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w pkt. I 1a wyroku w zakresie zasądzonych od (...) Spółki Akcyjnej w W. Oddziału w Ł. na rzecz powoda P. S. ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie od zasądzonej kwoty 41.550 zł od dnia 20 listopada 2010 roku do dnia zapłaty w skapitalizowanej wysokości 20 880,87 zł oraz w pkt. I 2 wyroku w zakresie zasądzonych od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. S. ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie zasądzonej kwoty 450,52 zł od dnia 20 listopada 2010 roku do dnia zapłaty w skapitalizowanej wysokości 226,15 zł..

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię, a mianowicie przepisu art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 445 § 1 k.c. przez przyjęcie, że powód z wypłatą świadczeń dla powoda pozostawał już od dnia 10 listopada 2010 roku w opóźnieniu;

2.  prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób dowolny, bez jego wszechstronnego rozważenia w oparciu o zasady logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie kwot 41 550 zł i 450,52 zł za okres od dnia 30 września 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Wszystkie zarzuty apelacji uznać natomiast należało za chybione. Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie dokonał bowiem prawidłowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w oparciu o którą wyprowadził następnie trafne wnioski jurydyczne. Swoje stanowisko zaś nadto wyczerpująco i przekonująco uzasadnił, a przedstawioną w tym względzie argumentację Sąd Okręgowy całkowicie aprobuje i przyjmuje za własną. Skarżący natomiast, w ocenie Sądu Okręgowego, nie zdołał przedstawić jakichkolwiek merytorycznych argumentów, które podważałby prawidłowość ustaleń i wniosków jurydycznych poczynionych przez Sąd I Instancji.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. podniesiony został jedynie w związku z zarzutem naruszenia przepisu art. 481 § 1 i 2 w zw. z art. 445 § 1 k.c. i tylko w kontekście ustalenia daty początkowej zasądzonych odsetek za opóźnienie w wypłacie kwoty 41 550 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 450,52 zł tytułem odszkodowania, tj. od dnia 20 listopada 2010 roku, a nie od dnia wyrokowania, tj. od dnia 30 września 2014 roku. Z treści zarzutu, jak również z jego uzasadnienia nie wynika jednak, by apelujący kwestionował dokonaną przez Sąd I instancji ocenę dowodów. Skarżący odwołuje się bowiem do ustaleń poczynionych przez Sąd, nie negując ich trafności. Wydaje się zatem, że przedmiotem zarzutu jest ocena ustalonych okoliczności sprawy z punktu widzenia przepisów prawa materialnego. Skoro zaś art. 233 § 1 k.p.c. jest zawarty w tej części ustawy procesowej, która dotyczy oceny dowodów, a skarżący nie kwestionuje oceny poszczególnych źródeł dowodowych, ani nie wskazuje jakie ustalenia byłyby trafne, to należało ocenić, że ustalenia faktyczne w istocie nie były przedmiotem zarzutów.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego przede wszystkim przypomnieć należy, iż zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia w przypadku gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. W myśl natomiast art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W rozpoznawanej sprawie, jak ustalono, powód zgłosił szkodę pozwanemu w dniu 23 lipca 2009 roku. W dniu 10 marca 2010 roku powód został przebadany dla określenia skutków wypadku i od tego czasu - jak słusznie wskazał Sąd I instancji pozwany miał pełen obraz okoliczności koniecznych dla ustalenia rozmiaru swojej odpowiedzialności, a mimo to nie doszło do spełnienia całego świadczenia na rzecz powoda. W myśl art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W myśl zaś ustępu drugiego powołanej normy prawnej w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ustępie 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Tym samym Sąd prawidłowo przyjął, że pozwany nie dochował ustawowego terminu spełnienia świadczenia przypadającego także na 90 dni po zgłoszeniu szkody. Jak wynika przy tym z akt sprawy powód w piśmie z dnia 27 października 2010 roku, doręczonym pozwanemu w tym samym dniu, sprecyzował swoje stanowisko, wzywając ubezpieczyciela do zapłaty kwoty 65.000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 4.800 złotych tytułem kosztów opieki w terminie 14 dni. Wobec wypłacenia przez pozwanego zadośćuczynienia jedynie w części, tj. w kwocie 23.000 złotych, powód w zakresie pozostałej kwoty 41.550 złotych mógł domagać się odsetek od dnia 20 listopada 2010 roku.

Podkreślenia wymaga fakt, iż aktualnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak również w orzecznictwie Sądów Apelacyjnych nie istnieje już wątpliwość, iż wymagalność zadośćuczynienia z art. 445 § 1 k.c. i związany z nią obowiązek zapłaty odsetek za opóźnienie przypadają na dzień doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty przed wytoczeniem powództwa albo odpisu pozwu (bądź też na dzień wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych). Z charakteru świadczenia z art. 445 § 1 k.c., którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika i że od tego momentu należą się odsetki za opóźnienie (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 roku, OSNCP 1971, poz. 103; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2012 roku, V CSK 57/11, LEX nr 1147804; a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 lutego 2013 roku, I ACa 1092/12 oraz z dnia 16 października 2012 roku, I ACa 736/12, a także z dnia 23 maja 2012 roku, I ACa 339/12).

Warto również przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 roku w sprawie I CSK 243/10 (LEX nr 848109). Sąd Najwyższy wskazując na występującą w orzecznictwie rozbieżność stanowisk co do początkowego terminu naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zaprezentował pogląd, że jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Wprawdzie sąd zasądzając świadczenie na podstawie art. 445 § 1 k.c. ma pewną swobodę przy orzekaniu o wysokości zadośćuczynienia, to jednak wyrok zasądzający takie świadczenie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. Można więc powiedzieć, że zasadą jest, iż należne zadośćuczynienie staje się wymagalne po wezwaniu ubezpieczyciela przez pokrzywdzonego do spełnienia świadczenia odszkodowawczego – w terminie 30 dni od tej daty, zgodnie z art. 817 § 1 k.c. – zatem od tak ustalonej daty biegnie termin dla odsetek za opóźnienie (tak: Sąd Najwyższy w sentencji wyroku z dnia 18 lutego 2010r., II CSK 434/09, (...) Prawnej Lex S., nr (...)). Zasądzenie odsetek ustawowych dopiero od dnia wyrokowania, zgodnie z tezą przyjętą przez apelującego jest w ocenie Sądu II instancji nieuzasadnionym uprzywilejowaniem dłużnika, które to może go skłaniać do jak najdłuższego zwlekania z dobrowolnym uiszczeniem choćby części żądanych kwot tytułem zadośćuczynienia, w oczekiwaniu na orzeczenie sądu, znoszące obowiązek zapłaty odsetek ustawowych za wcześniejszy okres. O tym czy przyznać zadośćuczynienie i w jakiej wysokości wprawdzie decyduje Sąd, ale dłużnik o ile odmawia zapłaty tego typu świadczenia winien ponosić ryzyko zwłoki, gdyż żadne racje nie przemawiają, aby zobowiązany miał odnosić z tego tytułu korzyści, a uprawniony pozbawiony był odsetek jakie z tytułu opóźnienia przyznaje mu prawo materialne.

Podobnie należało ocenić rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie odsetek należnych od sumy 450,92 złotych, które Sąd zasądził zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia 20 listopada 2010 roku z przyczyn tożsamych, o których była mowa w odniesieniu do odsetek należnych od tej części zadośćuczynienia, objętej roszczeniem zgłoszonym przez powoda w piśmie z dnia 27 października 2010 roku.

Odnosząc powyższe uwagi do realiów niniejszej sprawy należy uznać, iż brak jest podstaw do zasądzenia odsetek od należnej powodowi kwoty zadośćuczynienia w wysokości 41.550 oraz odszkodowania w wysokości 450,52 złotych od innej daty, aniżeli data wskazana w pozwie, a tym bardziej nie istnieją uzasadnione podstawy do zasądzenia tychże odsetek dopiero od daty wyrokowania zgodnie z tezą przyjętą przez apelujacego. Dokonane w toku postępowania ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują bowiem na to, że krzywda doznana przez powoda na skutek wypadku w rozmiarze odpowiadającym zasądzonemu zadośćuczynieniu istniała już w dacie zgłoszonego żądania wobec apelującego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej o kosztach postępowania drugoinstancyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 §1 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego - § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.)