Sygn. akt III AUa 650/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Magdalena Kostro-Wesołowska (spr.)

Sędziowie: SA Grażyna Kornas

SA Anna Kubasiak

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014 r. w Warszawie

sprawy M. J. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 grudnia 2012 r. sygn. akt XIV U 160/10

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie XIV Wydziałowi Ubezpieczeń Społecznych.

Sygn. akt III AUa 650/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczony M. J. (1) odwołał się od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 16 grudnia 2009 r. oraz z dnia 28 września 2011 r. odmawiających mu prawa do emerytury ze względu na wykazanie odpowiednio 17 lat, 9 miesięcy i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych a następnie 18 lat, 3 miesięcy i 3 dni takich okresów zamiast wymaganych co najmniej 20/25 lat. Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XIV (...) wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia złożenia wniosku (pkt 1) oraz przyznał ze Skarbu Państwa adwokatowi I. J. kwotę 120 zł wraz z podatkiem od towarów i usług tytułem udzielonej z urzędu pomocy prawnej (pkt 2). Sąd ustalił, że ubezpieczony (ur. (...)) 18 czerwca 2009 r. złożył wniosek o emeryturę, po rozpoznaniu którego organ rentowy w dniu 16 grudnia 2009 r. wydał decyzję uznając za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 17 lat, 9 miesięcy i 6 dni. Są to następujące okresy: - od 1 października 1967 r. do 30 września 1971 r. studia na Uniwersytecie (...) Wydziale Filologii Obcych, - od 1 października 1973 r. do 30 września 1974 r. studia, - od 1 listopada 1978 r. do 31 stycznia 1982 r. zatrudnienie w charakterze pomocy domowej u A. J., - od 1 stycznia 1982 r. do 30 czerwca 1982 r., - od 1 października 1982 r. do 30 czerwca 1983 r., - od 1 października 1983 r. do 30 czerwca 1984 r., - od 1 października 1985 r. do 30 czerwca 1986 r., - od 1 października 1986 r. do 30 czerwca 1987 r., - od 1 października 1987 r. do 30 czerwca 1988 r., - od 1 października 1988 r. do 30 czerwca 1989 r., - od 1 października 1989 r. do 30 kwietnia 1990 r., - od 1 listopada 1990 r. do 30 czerwca 1991 r.

praca w Towarzystwie (...) w charakterze lektora, - od 1 listopada 1991 r. do 31 maja 1992 r. prowadzenie działalności gospodarczej, - od 9 grudnia 1994 r. do 31 grudnia 1994 r., - od 1 stycznia 1995 r. do 10 czerwca 1995 r. - od 1 września 1995 r. do 30 listopada 1995 r., - od 1 grudnia 1995 r. do 30 czerwca 1996 r.

zatrudnienie w Państwowym Studium (...), - od 5 listopada 1996 r. do 31 stycznia 1997 r., - od 20 kwietnia 1997 r. do 30 czerwca 1997 r., - od 1 grudnia 1997 r. do 31 stycznia 1998 r., - od 1 maja 1998 r. do 10 czerwca 1998 r. prowadzenie własnej działalności gospodarczej, - od 15 września 1998 r. do 31 sierpnia 1999 r. zatrudnienie w Akademii (...)w W., - od 17 lutego 1999 r. do 26 lutego 1999 r. pobieranie zasiłku dla bezrobotnych, - od 4 października 2000 r. do 15 stycznia 2001 r. prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. W wyniku złożenia przez ubezpieczonego na rozprawie w dniu 7 lipca 2011 r. nowej dokumentacji organ rentowy w dniu 28 września 2011 r. wydał nową decyzję odmawiającą prawa do emerytury i ustalającą rozmiar okresów składkowych i nieskładkowych na 18 lat, 3 miesiące i 3 dni. W dalszym ciągu w stażu emerytalnym nie zostały uwzględnione okresy: - zatrudnienia w Administracji (...), - zatrudnienia w Towarzystwie (...) oraz - w F. Business College. Przeprowadzone przez Sąd Okręgowy dowody w postaci: zeznań świadków: A. M., M. J. (2) i A. J. oraz zeznań wnioskodawcy w charakterze strony, dokumentów - zaświadczenia wystawionego przez Administrację (...), ul. (...) i nr 7 (obecnie C.), zaświadczeń wystawionych przez Towarzystwo (...), zaświadczenia wystawionego przez F. Business College oraz wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego się, uznane przez Sąd za wiarygodne i miarodajne, stanowiły podstawę do ustalenia, że wnioskodawca był zatrudniony w Administracji (...) w charakterze pracownika umysłowego, natomiast w Towarzystwie (...) oraz w F. Business College jako lektor języka angielskiego. W odniesieniu do wykonywania od 1 października 1965 r. do 1 czerwca 1966 r. pracy administratora budynków (...) i (...) Sąd przyjął, że przedłożone zaświadczenie stwierdzające przedmiotowe zatrudnienie nie jest świadectwem pracy, wobec czego nie można kwestionować jego mocy dowodowej z tego jedynie względu, że nie widnieje na nim pieczęć imienna. Z treści tego zaświadczenia wynika natomiast szereg informacji istotnych ze względu na możliwość zaliczenia stwierdzonego nim okresu do stażu emerytalnego, w szczególności granice czasowe zatrudnienia, jego charakter i podstawa prawna oraz istnienie obowiązku ubezpieczenia społecznego w związku z tym zatrudnieniem. Okoliczności te znalazły również potwierdzenie w wiarygodnych zeznaniach świadków: A. M., M. J. (2) i A. J.. W związku z tym Sąd Okręgowy uznał powyższy okres w wymiarze 9 miesięcy za składkowy. Jeśli chodzi o zatrudnienie w charakterze lektora w F. Business College w okresach od 1 stycznia 1992 r. do 31 października 1992 r. oraz od 1 października 1994 r. do 31 grudnia 1994 r., organ rentowy je kwestionuje jedynie z uwagi na to, że nie istnieją dowody zgłoszenia wnioskodawcy do ubezpieczenia społecznego. W związku z tym Sąd zważył, że obowiązek zgłoszenia ciążył nie na ubezpieczonym, lecz na podmiocie zatrudniającym. Jeżeli podmiot ten nie dopełnił obowiązku w tym zakresie lub nie zachował dokumentacji tego dotyczącej, to nie stanowi to podstawy do pozbawienia ubezpieczonego praw wiążących się z przebyciem okresu zatrudnienia, którego organ rentowy nie kwestionuje. Łącznie z powyższego tytułu zaliczeniu podlega okres składkowy w wymiarze 1 roku i 2 miesięcy. W odniesieniu zaś do zatrudnienia w charakterze lektora w Towarzystwie (...) od 21 września 1992 r. do 15 lutego 1993r. Sąd Okręgowy zważył, że z pisma procesowego organu rentowego z 22 listopada 2011 r. wynika, że w tym okresie ubezpieczeniu społecznemu podlegali zleceniobiorcy wykonujący pracę na tej podstawie przez okres co najmniej 30 dni i że ubezpieczony spełniał ten warunek. ZUS kwestionuje ten okres z uwagi na brak poświadczenia zgłoszenia do ubezpieczenia przez (...), które rozliczało się na podstawie deklaracji imiennych. W związku z tym aktualna jest argumentacja, jaką Sąd Okręgowy powołał w odniesieniu do zatrudnienia w F. Business College. Zaliczeniu podlega okres składkowy w wymiarze 5 miesięcy i 10 dni. Kierując się takim względami Sąd Okręgowy przyjął, że ze wszystkich powyższych tytułów zaliczeniu do stażu emerytalnego ubezpieczonego podlega okres składkowy w wymiarze 2 lat, 4 miesięcy i 10 dni, co łącznie z okresami uznanymi przez organ rentowy daje 20 lat, 7 miesięcy i 13 dni okresów okładkowych i nieskładkowych. Wnioskodawca spełnia zatem wymogi określone w art. 28 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie jednolity tekst: Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm., dalej jako: ustawa o emeryturach i rentach), osiągnął bowiem 65 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat. Sąd Okręgowy wskazał na ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym, wynikające z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, w tym na § 21 tego rozporządzenia. Sąd odwołał się też do art. 117 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, zgodnie z którym okresy składkowe, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, tj. okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej, bądź uznane orzeczeniem sądu. Obowiązek udowodnienia faktu zatrudnienia i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne spoczywał na odwołującym się. Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że łącznie okresy składkowe i nieskładkowe przebyte przez odwołującego się po zaliczeniu okresów spornych przez Sąd wynoszą ponad 20 lat. Jednocześnie odwołujący się, urodzony (...) osiągnął już wiek 65 lat. Wobec tego odwołujący się spełnia warunki konieczne do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 28 ustawy o emeryturach i rentach, skutkiem czego odwołanie podlegało uwzględnieniu poprzez dokonanie zmiany zaskarżonej decyzji i przyznanie odwołującemu się prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy. Apelujący zaskarżył wyrok w całości, zarzucając: 1) błędną wykładnię przepisów prawa materialnego art. 28 w związku z art. 6 ust. l pkt 1 ustawy o emeryturach, § 20-22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. nr 10, poz.49 ze zm.), 2) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie stażu pracy w wymiarze 20 lat, 7 miesięcy i 13 dni, uznanie za okresy składkowe zatrudnienia w administracji Budynków przy ul. (...), w Towarzystwie (...), w F. Business College w sytuacji braku jakiejkolwiek dokumentacji kadrowo-ubezpieczeniowej, 3) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, w tym przyczyny braku wystawienia świadectwa pracy przez pracodawców, oparcie rozstrzygnięcia o mało wiarygodne zeznania świadków, 4) naruszenie przepisów postępowania poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Wskazując na takie zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że uznanie, iż wnioskodawca spełnił warunki wymagane dla nabycia prawa do emerytury po myśli art. 28 ustawy o emeryturach i rentach było konsekwencją uwzględnienia w stażu emerytalnym: 1) zatrudnienia w ramach umowy o pracę od 1 października 1965 r. do 1 czerwca 1966 r. w Administracji (...) przy ul. (...) w wymiarze 9 miesięcy, 2) zatrudnienia w ramach umowy zlecenia od 21 września 1992 r. do 15 lutego 1993r. w Towarzystwie (...) w wymiarze 5 miesięcy 10 dni, 3) zatrudnienia w ramach umowy zlecenia od 1 stycznia do 31 października 1992 r. i od 1 października do 31 grudnia 1994 r. w F. Business College w wymiarze 1 roku, 2 miesięcy. Według apelującego Sąd pierwszej instancji błędnie rachunkowo wyliczył długość poszczególnych uznanych okresów zatrudnienia. Ich prawidłowy wymiar wynosi odpowiednio: w pkt 1 - 8 miesięcy, w pkt 2 - 4 miesiące i 24 dni, w pkt 3 - 1 rok i 1 miesiąc. Ponadto okresy zatrudnienia w Towarzystwie (...) nakładają na siebie w odniesieniu do okresu 21 września – 31 października 1992 r. Organ rentowy w apelacji stwierdził, że co do zasady nie neguje zatrudnienia w spornych okresach. Jednakże zatrudnienie w Administracji (...) mogło mieć charakter umowy zlecenia, a nie umowy o pracę, skoro nie zachowała się żadna dokumentacja kadrowa. Ubezpieczony przedstawił jedynie dokument w postaci zaświadczenia bez pieczątki imiennej. Nie zostało wystawione świadectwo pracy. Zeznania świadków - osób bliskich, że zatrudnienie odbywało się w ramach umowy o pracę, nie mogą być miarodajne. Powinny być oceniane ze szczególną ostrożnością. Z kolei praca w Towarzystwie (...) w ramach zlecenia nie stanowiła tytułu podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu w świetle wówczas obowiązujących przepisów, gdyż wykonywana była w okresach krótszych niż 6 miesięcy. Natomiast umowy zlecenia w F. Business College nie były zgłaszane do ubezpieczenia społecznego. Takie zatrudnienie nie zalicza się do okresów składkowych, jak również do nieskładkowych (art. 6 i art. 7 ustawy emerytalnej). Okresy te nie mogą być wliczone do stażu ubezpieczeniowego. Zdaniem organu rentowego, przedłożone dowody w postaci szczątkowych dokumentów, zeznań świadków, oświadczenia wnioskodawcy nie dają podstawy do zaliczenia spornego okresu do stażu pracy w rozumieniu przepisów ustawy. Sąd Okręgowy nie przeprowadził innych dowodów np. z przesłuchania przedstawiciela pracodawcy, z akt osobowych pracownika. Przepis art. 6 ust. l pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zalicza do okresów składkowych okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu, który został wykazany w sposób bezsporny zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. (m.in. na podstawie świadectwa pracy, angaży, wpisów do legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczeń Rp-7). Postępowanie sądowe nie dostarczyło wystarczających dowodów na potwierdzenie spornego okresu zatrudnienia i nie usunęło wątpliwości w tym zakresie. Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w tym zakresie są błędne. Brak jest zatem podstaw do przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej. W świetle zgromadzonej dokumentacji bezsporny staż pracy wnioskodawcy wynosi 18 lat, 3 miesiące i 3 dni. Do uzupełnienia okresu 20 lat brakuje 1 roku, 8 miesięcy i 27 dni. Przepisy w tym okresie nie mogą być interpretowane rozszerzająco przy zastosowaniu wykładni aksjologicznej. Sąd pierwszej instancji przekroczył granicę swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Apelacja podlega uwzględnieniu, jednakże za uzasadniony Sąd Apelacyjny uznał wniosek apelacyjny nie o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ale wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu z tej przyczyny, że w rozpoznawanej sprawie doszło do sytuacji, z którą dyspozycja art. 386 § 4 k.p.c. wiąże dopuszczalność podjęcia takiego rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy mimo iż odnosił się do spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek nabycia prawa do emerytury po myśli art. 28 ustawy o emeryturach i rentach i rozstrzygał w przedmiocie prawa do tej emerytury, nie rozpoznał istoty sprawy. Zważyć bowiem należy, że w toczących się w postępowaniu odrębnym sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych merytoryczne rozstrzygnięcie sądu ubezpieczeń społecznych zdeterminowane jest koniecznością odniesienia się w treści wyroku do odwołania ubezpieczonego albo decyzji organu rentowego – w zależności od tego, czy odwołanie okaże się bezzasadne bądź uzasadnione w całości lub w części. Zgodnie z art. 47714 § 1 k.p.c. sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. W myśl art. 47714 § 2 k.p.c. w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Istotą postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych jest pełne merytoryczne rozpoznanie sprawy w zakresie treści decyzji i wniesionego od niej odwołania, i albo zaakceptowanie treści rozstrzygnięcia organu rentowego, albo wydanie orzeczenia reformatoryjnego. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie wydał orzeczenie reformatoryjne, którym – po rozpoznaniu sprawy na skutek odwołania od dwóch decyzji organu rentowego z dnia 16 grudnia 2009 r. i z dnia 28 września 2011 r. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury począwszy od dnia złożenia wniosku. W pisemnych motywach wyroku Sąd Okręgowy podał, że wnioskodawca odwołał się od decyzji z dnia 16 grudnia 2009 r. kwestionując nieuwzględnienie w stażu emerytalnym różnych okresów aktywności zawodowej. Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o jego oddalenie. Następnie w ramach ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy wskazał na to, że „w wyniku złożenia przez odwołującego się na rozprawie w dniu 7 lipca 2011 r. nowej dokumentacji organ rentowy wydał nową decyzję w dniu 28 września 2011 r. i ustalił nowy okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 18 lat, 3 miesiące i 3 dni”, nadal nie zaliczając spornych okresów zatrudnienia. W rozważaniach Sąd pierwszej instancji podniósł, że w zaskarżonych decyzjach z dnia 16 grudnia 2009 r. i z dnia 28 września 2011 r. organ rentowy odmówił odwołującemu się prawa do emerytury na podstawie art. 28 ustawy o emeryturach i rentach. Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uznał, że poza okresami uznanymi przez organ rentowy zostały wykazane okresy składkowe w wymiarze 2 lat, 4 miesięcy i 10 dni, które dodane do okresów uznanych stanowią o stażu wynoszącym 20 lat, 7 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Z powyższego wynika więc, że Sąd Okręgowy okres składkowy 2 lat, 4 miesięcy i 10 dni dodał do okresów składkowych i nieskładkowych ustalonych decyzją z dnia 28 września 2011 r. – 18 lat, 3 miesięcy i 3 dni. Podsumowując rozważania Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie należało uwzględnić i „zmieniając zaskarżoną decyzję przyznać odwołującemu się prawo do emerytury od dnia złożenia wniosku”. W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew temu, co w uzasadnieniu apelacji podał organ rentowy, Sąd Okręgowy ferując zaskarżony wyrok dokonał zmiany nie dwóch decyzji, od których odwołał się wnioskodawca, ale jednej z nich. Sąd Okręgowy w sentencji wyroku wyraźnie bowiem dokonał zmiany jednej decyzji, a nie dwóch i podtrzymał to następnie w pisemnym uzasadnieniu, a ponadto przyznał emeryturę począwszy od dnia złożenia wniosku. Tymczasem decyzje, które były przedmiotem rozpoznania, zostały wydane po rozpatrzeniu dwóch oddzielnych wniosków ubezpieczonego o przyznanie świadczenia. Co do jednego z nich Sąd ustalił, że został złożony 18 czerwca 2009 r., a w wyniku jego rozpoznania wydana została w dniu 16 grudnia 2009 r. decyzja. W przedmiotowej decyzji podano jednak, że zapadła ona po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14 października 2009 r., i na taką też datę złożenia wniosku (wraz z nowymi dowodami) wskazał organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie (k-4 a.s.). Druga z decyzji wymienionych w komparycji wyroku decyzja z dnia 28 września 2011 r. została wydana po rozpoznaniu wniosku z 12 lipca 2007 r., do którego dołączono dowód w postaci zaświadczenia o przebyciu okresu ubezpieczenia przypadającego po wydaniu decyzji w dniu 16 grudnia 2009 r., bowiem wykazano okres ubezpieczenia od 16 października 2010 r. do 27 lutego 2011 r. Przedmiotowa decyzja z dnia 28 września 2011 r. nie została zatem wydana, jak ustalił Sąd Okręgowy, „w wyniku złożenia na rozprawie w dniu 7 lipca 2011 r. nowej dokumentacji” (tę nową dokumentację stanowiły dwie umowy zlecenia zawarte przez ubezpieczonego z Towarzystwem (...) 21 września 1992 r. i 25 września 1991 r.). Okoliczności związane z inicjatywą ubezpieczonego, która doprowadziła do wydania decyzji w dniu 28 września 2011 r., organ rentowy podał w odpowiedzi na odwołanie od tej decyzji, które wraz z odwołaniem ubezpieczonego organ rentowy przedstawił do akt niniejszej sprawy. W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie można stwierdzić z całą pewnością, która z objętych sporem decyzji została przez Sąd Okręgowy zmieniona w całości, a której nie objęło rozstrzygnięcie, a nie jest rzeczą Sądu odwoławczego domyślanie się tego. Skoro Sąd Okręgowy w uwzględnieniu odwołania dokonał zmiany tylko jednej decyzji i wyraził to wprost w sentencji, a następnie powielił w podsumowaniu pisemnych motywów, czyniąc ustalenia co do czasu złożenia wniosku, którego rozpatrzenie skutkowało wydaniem chronologicznie pierwszej decyzji i datę – bez bliższego wyjaśnienia - złożenia wniosku oznaczył jako datę, od której przyznał świadczenie jednocześnie ustalając wymiar stażu emerytalnego ubezpieczonego w odniesieniu do tego stażu wynikającego z drugiej decyzji, to nie sposób przyjąć, że Sąd rozpoznał istotę sprawy. Przecież w razie uwzględnienia odwołania sąd pierwszej instancji zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Jeżeli nie jest wiadome, która z rozpoznawanych w postępowaniu odwoławczym decyzji podlegała zmianie, to nawet jeśli wydane one były w odniesieniu do tego samego świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale w różniącym się stanie faktycznym, to takie orzeczenie reformatoryjne sądu ubezpieczeń społecznych nie stanowi orzeczenia co do istoty sprawy. Zważywszy na powyższe Sąd Apelacyjny uznał, że mimo przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawie, wydane przez Sąd Okręgowy orzeczenie przy braku możliwości stwierdzenia, której z zaskarżonych decyzji dotyczy, nie rozstrzyga o istocie sprawy, dlatego podlega uchyleniu a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania. Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarzuty procesowe sformułowane w apelacji nie są pozbawione racji, choć nie do końca są trafnie uzasadnione. Sąd Okręgowy istotnie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. nie dokonując wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Dotyczy to w szczególności spornych okresów wykonywania pracy w ramach umów zlecenia w Towarzystwie (...) w W. i w Prywatnym Policealnym Studium Handlowym (...) w W. przy ul. (...). Sąd nie dokonał konfrontacji uznanych przez organ rentowy okresów składkowych z tytułu pracy wykonywanej na podstawie umów zlecenia z informacjami przedstawianymi przez Towarzystwo (...) na potrzeby spraw o świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w szczególności z danymi wynikającymi z pisma Towarzystwa z 26 października 1998 r. (k – 7 tom I akt rentowych) i z 30 września 2009 r. (k – 53 tom IV a.r.), przy czym w tym ostatnim powołano się także na listy płac jako źródło danych zawartych w tym piśmie, oraz z listami płac i innymi dokumentami, jakie na żądanie Sądu Okręgowego przedłożył likwidator Oddziału (...) w W. Towarzystwa (...) (k – 135, 136 koperta a.s.). Przynajmniej w stosunku do maja i czerwca 1990 r. istnieją różnice. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił też, co oznacza w dokumentach przedstawionych przez likwidatora, jak i w piśmie z dnia 30 września 2009 r., że (...) występował o ubezpieczenie społeczne m.in. wnioskodawcy na miesiące lipiec-wrzesień w latach 80. i w roku 1990, przy czym wskazano nr (...). Niewyjaśnienie powyższego jest najprawdopodobniej konsekwencją braku oceny prawnej poszczególnych uznanych przez Sąd Okręgowy okresów za składkowe. Sąd nie dokonał ich kwalifikacji w aspekcie art. 6 ustawy o emeryturach i rentach, w związku z tym pominął, że stosownie do art. 6 ust. 2 pkt 13 za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, pracy na obszarze Państwa Polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy zlecenia:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu. Być może zaistniała kwestia kontynuowania ubezpieczenia, o którym mowa w przywołanym wyżej przepisie. Zaznaczyć przy tym należy, że takie uregulowanie wynika z tego, że zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 1976 r. do 31 grudnia 1998 r. art. 5 ust. 2 z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (jednolity tekst: Dz. U. z 1995 r. nr 65, poz. 333 ze zm.) osoba, która podlegała obowiązkowi ubezpieczenia z tytułu wykonywania odpłatnie pracy na podstawie umowy zlecenia, mogła kontynuować ubezpieczenie bezpośrednio po jego ustaniu, przez okres nie przekraczający sześciu miesięcy. Wówczas w całości opłacała składkę na ubezpieczenie społeczne(art. 25 ust. 2 powołanej wyżej ustawy). Ponadto organ rentowy słusznie zwrócił uwagę na błędy rachunkowe Sądu Okręgowego przy obliczaniu wymiaru uznanych przez ten Sąd okresów składkowych oraz ich nałożenie się na siebie w odniesieniu do uznanego okresu od 21 września do 31 października 1992 r. wykonywania pracy w (...) i w Prywatnym Policealnym Studium Handlowym (...). Jeśli zaś chodzi o wykonywanie pracy w ramach zlecenia na rzecz tej ostatniej jednostki organizacyjnej, to w zasadzie trudno na podstawie uzasadnienia wyroku stwierdzić, czym kierował się Sąd Okręgowy przyjmując, że okresy wykonywania pracy w charakterze lektora to okresy: od 1 stycznia 1992 r. do 31 października 1992 r. i od 1 października 1994 r. do 31 grudnia 1994 r., przy czym Sąd znowu nie zauważył, że okres od 9 grudnia do 31 grudnia 1994 r. został już zaliczony przez organ rentowy z tytułu wykonywania pracy w Państwowym Studium (...). Nie sposób jest w związku z tym stwierdzić, czy w odniesieniu do wykonywania przez wnioskodawcę pracy w Prywatnym Policealnym Studium Handlowym (...) Sąd Okręgowy wziął pod uwagę dokumenty z akt rentowych. Znajdują się w nich informacje dotyczące kont tego płatnika składek, w tym w odniesieniu do konta umów zlecenia (...), w ramach którego, jak wynika z informacji samego organu rentowego z 23 października 2009 r. (k 65 - tom IV a.r.), od listopada 1992 r. do grudnia 1994 r. składane były deklaracje bezimienne, odmiennie kwestia ta kształtowała się w odniesieniu do konta pracowniczego, deklaracje zbiorcze były składane od stycznia 1994 r. (...). Takie też informacje znajdują się w informacji z dnia 28 czerwca 2004 r. (k – 13 tom III a.r., k – 24 tom I a.r.). W aktach rentowych w tomie I jest też pismo z dnia 20 stycznia 1993 r. Policealnego Studium adresowane do wnioskodawcy i stwierdzające potrącenie w 1992 r. z dochodów wnioskodawcy z tytułu umów zleceń składki na ubezpieczenie społeczne (k – 12). Sąd w ogóle się do tego pisma nie odniósł. Podobnie rzecz się ma z wpisami do legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy poczynionymi przez (...) Policealne Studium Handlowe (...) na str. 4 w ramach poświadczenia o uprawnieniu do świadczeń leczniczych i na str. 46 w ramach poświadczenia o okresach zatrudnienia. W związku z powyższym, nie sposób uznać, aby ocena materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie była wszechstronna, co bez wątpienia mogło przełożyć się na ustalenia faktyczne. W odniesieniu do naruszenia prawa materialnego, to w sytuacji, gdy ustalenia faktyczne zostały poczynione z naruszeniem prawa procesowego, ocena zastosowania prawa materialnego w postaci art. 28 ustawy o emeryturach i rentach jest przedwczesna. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy skorzysta z dowodów już przeprowadzonych zwracając jednak uwagę na to, aby nie naruszyć zasady bezpośredniości dowodów (art. 235 k.p.c.). Sąd pierwszej instancji będzie także miał na uwadze, że art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż ocena dowodów dokonana przez sąd ma być oparta na wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału. Taka ocena obejmuje kolejno jego uporządkowanie, odniesienie się do wszystkich przeprowadzonych dowodów i każdego z osobna i w konsekwencji wskazanie, które z faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy zaistniały bądź nie zaistniały. Istotą oceny dowodów jest wybranie tych, które weszły w skład podstawy rozstrzygnięcia i odrzucenie tych, którym sąd odmówił wiarogodności i mocy dowodowej. Sąd Okręgowy winien też pamiętać o konieczności prawnej kwalifikacji okresów uznawanych ewentualnie za składkowe bądź nieskładkowe. Ferując zaś wyrok Sąd rozstrzygnie o prawidłowości obu zaskarżonych w sprawie decyzji kierując się powyższymi uwagami i wskazówkami.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

SĘDZIOWIE: PRZEWODNICZĄCY

(...)

H. K.