Sygn. akt: III AUa 993/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Chądzyńska

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak (spr.)

SSA Mirosław Godlewski

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2013 r. w Łodzi

sprawy Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji Z. B.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu z dnia 30 marca 2012 r., sygn. akt: IV U 915/11;

oddala apelację.

III AUa 993/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym Wyrokiem Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił odwołanie ubezpieczonego Z. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. z dnia 1 września 2011 roku, którą to decyzją organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227, z późn. zm. ).

Wyrok Sądu Okręgowego zapadł po ustaleniu następującego stanu faktycznego ustalonego przez ten Sąd: Z. B., urodzony (...) był zatrudniony od 2.05.1973 r. do 1.05.1983 r. w pełnym wymiarze godzin w Usługowo- (...) w W. na stanowisku ślusarz-spawacz. W okresie od 2.05.1973 r. do 1.05.1983 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, wymienione w wykazie A dziale XlV poz.12 wykazu stanowiącego zał. nr 1 do Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 14.07.1984 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wzrostu emerytury. W okresie od 1 do 20.04.1970 r. wnioskodawca odbył kurs podstawowy spawania elektrycznego. W trakcie zatrudnienia w Spółdzielni od 1.10.1980 r. do 1.05.1983 r. prowadzi jednoosobowy zakład na zryczałtowanym rachunku.

W okresie od 3.05.1983 r. do 31.07.1984 r. Z. B. był zatrudniony w Zakładach (...) w W. na stanowisku operatora produkcji papierów nasyconych, wymienionym w wykazie A, dziale VI poz. 5 pkt 5 zał. nr 1 do Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03. 1988 r. Następnie od 5.09.1984 r. do 30.04.1987 r. wnioskodawca pracował w (...)Zakład Produkcyjny w W. jako spawacz, a od 1.06.1987 r. do 15.06.1988 r. nadal pracował jako spawacz w (...)w wymiarze 1/2 etatu. W czasie zatrudnienia wykonywał stale i w ustalonym umową czasie prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 12 wykazu stanowiącego zał. nr 1 do Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki żywnościowej z 14.07.1984 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wzrostu emerytury. Ponadto w tym samym okresie, tj. od 1.06.1987 r. do 1.07.1988 r. w wymiarze czasu 1/2 pracował na rzecz Usługowo- (...) w W. jako kierownik zakładu zryczałtowanego. Pracę wykonywał w miejscu zamieszkania. Świadczył usługi ślusarskie. Od 1.07.1988 r. do 14.06.1990 r. pracował na rzecz spółdzielni jako nakładnik – spawacz na podstawie umowy o pracę nakładczą. Wnioskodawca wykonywał pracę polegającą na spawaniu elementów metalowych. Praca była wykonywana z materiałów dostarczanych przez zakład w miejscu zamieszkania wnioskodawcy , tj. w M. 134. Rozliczenie wyrobów i usług odbywało się w okresie dekadowym. Zgodnie z §7 umowy wykonawca wykonywał pracę w dowolnym czasie, w miejscu zamieszkania i mógł korzystać z pomocy członków rodziny. Od 15.06.1990 r. do 31.08.1990 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku spawacza, a od 1.09.1990 r. do 11.10.1990 r. ponownie jako kierownik zakładu zryczałtowanego i pracował w miejscu zamieszkania.

W dalszej kolejności wnioskodawca pracował w (...) w W., przekształconym w Przedsiębiorstwo (...) S.A. 1992 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista urządzeń wodociągowo- kanalizacyjnych, wymienionym do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji (...) Terenowej I Ochrony środowiska z 1.07.1983 r.

Zakład (...), przekształcony w Techma - (...) w W. zatrudniał około 200-250 pracowników, zajmował się produkcją konstrukcji metalowych do budowy, bram, rusztowań, pieców. Wnioskodawca pracował na hali, gdzie z hali obróbki metalu dostarczano części, z których były składane urządzenia. Na hali pracowali ślusarze, spawacze, wiertacze. Wnioskodawca wykonywał pracę spawacza. Na terenie tego zakładu znajdowała się też Usługowo- (...) w W., która wydzierżawiała halę od (...). Na hali znajdowała się ślusarnia i stolarnia. Wnioskodawca pracował na ślusarni i wykonywał głównie prace spawalnicze. Było to spawanie elektryczne przez 8 godzin dziennie. Spółdzielnia zajmowała się usługami dla ludności, produkcją płotów, bram, pieców CO, bojlerów, konstrukcji metalowych na kioski, wiaty. W trakcie zatrudnienia, w czasie wykonywania pracy na tzw. ryczałcie, wnioskodawca pracował w domu, miał tam warsztat. Zakład dostarczał mu materiały i odbierał wykonany towar. Chodziło o to, by zwiększyć wydajność pracy, ponieważ w zakładzie nie było wystarczająco dużo stanowisk dla spawaczy. W czasie wykonywania pracy nakładczej wnioskodawca pracować w garażu na terenie swojej posesji. Otrzymywał wynagrodzenie od wykonanej sztuki. Nie rozliczał się z zakładem z godzin pracy, a wyłącznie z liczby wykonanych urządzeń.

W dniu 24.06.2011 r. Z. B. złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do ogólnego stażu pracy łącznie 27 lat i 8 miesięcy , w tym – 2 lata, 7 miesięcy i 26 dni okresów pracy w szczególnych warunkach od 5.09.1984 r. do 30.04.1987 r. na stanowisku spawacza.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że ubezpieczony nie spełnia warunków do przyznania mu emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227, z późn. zm. ), bowiem nie ma wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 ustawy. Sąd Okręgowy wywiódł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że do bezspornych, niekwestionowanych przez organ rentowy okresów pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach należało zatrudnienie:

- od 3.05.1983 r. do 31.07.1984 r. w Zakładach (...) w W. na stanowisku operatora produkcji papierów nasyconych, tj. 1 rok, 2 miesiące i 29 dni i uwzględnione zgodnie z treścią pisma ZUS ( k. 49 ),

- od 5.09.1984 r. do 30.04.1987 r. na stanowisku spawacza w (...), to jest 2 lata, 7 miesięcy i 26 dni ( uwzględnione przez ZUS w decyzji ),

- od 14.10.1991 r. do 17.11.1992 r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych w (...) w W. z wyłączeniem urlopu bezpłatnego od 17.08. do 31.10.1992 r. oraz okresów pobierania zasiłków chorobowych t.j. 9 miesięcy i 22 dni ( uwzględnione zgodnie z pismem ZUS z k. 49 ). Zatem jako bezsporne okresy pracy w szczególnych warunkach Sąd pierwszej instancji uznał 4 lata, 8 miesięcy i 15 dni. Jako wątpliwe okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd pierwszej instancji wskazał okres od 2.05.1973 r. do 1.05.1983 r. (10lat). Według świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionego przez pracodawcę ( Usługowo- (...) w W. ) wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze godzin prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, wymienione w wykazie A dziale XIV poz.12. Rodzaj wykonywanej pracy i szczególne warunki potwierdzili dodatkowo świadkowie: R. F. i M. H.. Jednakże, jak wynika z treści świadectwa pracy (k. 8 akt emerytalnych), w czasie tego zatrudnienia od 1.10.l980 r. do 1.05.1983 r. (2 lata i 7 miesięcy) prowadził jednoosobowy zakład na zryczałtowanym rachunku. Jednocześnie, jak zeznał R. F., w jakimś okresie wnioskodawca pracował na „ryczałcie”. Nie potrafił sprecyzować, kiedy to było, ale opisał, na czym ta praca polegała. Wnioskodawca pracując na zryczałtowanym rozrachunku wykonywał pracę w domu, miał tam warsztat. Zakład dostarczał mu materiały przygotowane do spawania i później pracownik spółdzielni przyjeżdżał Ż. i odbierał wykonane przedmioty. Świadek przypomniał sobie, że osobiście jeździł do domu wnioskodawcy po odbiór wykonanej pracy. Pracodawca nie posiadał dowodów, tak jak w przypadku późniejszego zatrudnienia wnioskodawcy jako kierownika zakładu na zryczałtowanym rozrachunku, potwierdzających, że miejscem wykonywania pracy był warsztat wnioskodawcy. Jednakże w świetle zeznań R. F. i zapisów zawartych w świadectwie pracy oraz dokumentów wskazujących, jaki charakter miało zatrudnienie w charakterze kierownika jednoosobowego zakładu ślusarskiego na zryczałtowanym rozrachunku (k. 6-67 akt), powstają uzasadnione wątpliwość, co do tego czy od 1.10.1980 r. do 1.05.1983 r. wnioskodawca miał status pracownika oraz czy wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki spawacza, prowadząc jednoosobowo zakład ślusarski. Gdyby zatem uwzględnić cały powyższy okres łączny staż pracy w szczególnych warunkach wyniósłby 14 lat, 8 miesięcy i 15 dni. Natomiast z wyłączeniem okresu wskazanego, jako prowadzenie jednoosobowego zakładu, wnioskodawca udowodnił 12 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Oceniając dalsze okresy zatrudnienia wnioskodawcy Sąd pierwszej instancji wskazał, że w okresie od 1.06.1987 r. do 15. 06. 1988 r. wnioskodawca pracował jako spawacz w (...)w wymiarze ½ etatu. Jednocześnie w tym samym czasie w wymiarze ½ etatu pracował na rzecz Usługowo- (...) w W. jako kierownik zakładu zryczałtowanego. Pracę wykonywał w miejscu zamieszkania, świadcząc usługi ślusarskie. Te okoliczności w ocenie Sądu Okręgowego wynikają bezspornie z przesłuchania strony, zeznań współpracownika R. F. (k. 46 akt) oraz dokumentów w postaci umowy o pracę (k. 60 akt) i szczegółowych warunków pracy (k. 61-63 akt). W tych okolicznościach Sąd pierwszej instancji odmówił zaliczenia do okresów pracy w szczególnych warunkach pracy wnioskodawcy w wymiarze ½ etatu. Okresu tego nie można uwzględnić tym bardziej, że praca na rzecz spółdzielni była wykonywana w ramach umowy o prowadzeniu zakładu usługowego na zryczałtowanym rozrachunku w miejscu zamieszkania wnioskodawcy. Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie można zaliczyć do okresów pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku kierownika jednoosobowego zakładu prowadzonego na zryczałtowanym rozrachunku, jak również pracy wykonywanej w niepełnym wymiarze. Tym samym wnioskodawca nie wykazał 15 letniego zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Apelacja ubezpieczonego zarzuca zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie naruszenie art. 233 k.p.c. – naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów – z uwagi na brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez wybiórcze potraktowanie zeznań świadków, w szczególności zeznań świadka R. F., pominięcie niektórych z zeznań świadków oraz niektórych z zeznań wnioskodawcy (złożonych w ramach przesłuchania stron) oraz wybiórcze i bezkrytyczne potraktowanie wyjaśnień oraz dokumentów nadesłanych przez byłego pracodawcę ubezpieczonego, co w konsekwencji spowodowało błędne ustalenie przez Sąd I instancji, że zatrudnienie Z. B. w Usługowo- (...) w W. w okresie od 01.06.1987 r. do 15.06.1988 r. oraz w okresie od 01.09.1990 r. do 11.10.1990 r. nie miało charakteru zatrudnienia pracowniczego, w konsekwencji czego Sąd ad meritii uznał, iż do stażu pracy wnioskodawcy w powyższym okresie nie można zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach, uprawniającego do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę;

2.  obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie naruszenie § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) poprzez błędną wykładnię tegoż przepisu, polegającą na uznaniu, że wykonywanie przez pracownika tej samej pracy (w szczególnych warunkach, ale na rzecz dwóch pracodawców, w wymiarze po 1/2 etatu na rzecz każdego z pracodawców (po osiem godzin dziennie u każdego pracodawcy) nie może być traktowane jako pełny wymiar czasu pracy, w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury oraz o zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zawiera uzasadnionych podstaw. Sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny rozpoznawanej sprawy zgodnie z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, a Sąd drugiej instancji traktuje te ustalenia jako własne, podzielając ocenę zebranego materiału przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Tym samym Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutu naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. Zauważyć przy tym należy, że tylko zaliczenie wszystkich spornych okresów do prac w szczególnych warunkach pozwala na ustalenie 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawniających do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227, z późn. zm. ) w związku z art. 32 tej ustawy. Wyłączenie któregokolwiek okresu powoduje ustalenie braku wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Nie ulega żadnej wątpliwości, że wykonywanie pracy w miejscu zamieszkania poza zwartym terenem zakładu produkcyjnego, czy usługowego nie może być uznane jako praca w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 Nr 8, poz. 43, z późn. zm.), mających zastosowanie w sprawie w związku z treścią art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zatem wymieniony w świadectwie pracy ( k. 8 akt ZUS ) okres od 1 października 1980 roku do 1 maja 1983 roku wykonywania pracy w ramach prowadzenia jednoosobowego zakładu pracy na zryczałtowanym rozrachunku nie może być zaliczony do okresów uprawniających do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Z zeznań świadków wynika bowiem, że praca ta była wykonywana w miejscu zamieszkania. Praca nakładcza nie może być traktowana jako praca w szczególnych warunkach. Takie stanowisko zostało już utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych ( por. wyrok SN z 8 maja 2008 r. w sprawie I UK 354/07- OSNP 2009/17-18/237 ). W powołanym wyroku Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie przysługuje ubezpieczonym z tytułu zatrudnienia na podstawie umów o prace nakładczą choćby wykonywali to zatrudnienie w szczególnych warunkach. To samo należy odnieść do pracy wykonywanej w ramach pracy wykonywanej w jednoosobowym zakładzie prowadzonym na zryczałtowanym rozrachunku, zwłaszcza gdy praca wykonywana jest w warsztacie zorganizowanym w miejscu zamieszkania usługodawcy. Przyjęcie za prawdziwe twierdzenie skarżącego, że w okresie od 1 czerwca 1987 roku do 15 czerwca 1988 roku świadczył taką samą pracę zorganizowaną na terenie tej samej hali produkcyjnej na rzecz dwóch pracodawców nie stanowi podstawy do ustalenia co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Okres ten jest zbyt krótki aby po wyłączeniu okresu od 1 października 1980 roku do 1 maja 1983 roku możliwe było ustalenie wymaganego 15-letniego zatrudnienia w szczególnych warunkach. Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że skarżący prowadząc zakład na jednoosobowym rozrachunku wykonywał nie tylko prace spawalnicze. Świadczył również usługi ślusarskie. Praca ślusarza natomiast nie jest wymieniona w załączniku A do powołanego wyżej rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku, a tylko prace spawalnicze wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy w rozumieniu § 2 ust. 1 tego rozporządzenia dają podstawę do uznania danego okresu za pracę w szczególnych warunkach. Dlatego też wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu, bowiem skarżący nie spełnia jednego z warunków od którego zależy prawo do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny w Łodzi na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.