Sygn. akt III AUa 13/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia	SA Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska
Sędziowie:	SA Krystyna Smaga SA Marcjanna Górska (spr.)
Protokolant: sekr. sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 r. w Lublinie

sprawy Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy Z. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 28 października 2014 r. sygn. akt VII U 2306/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 13/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lipca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił Z. B. przyznania prawa do emerytury ponieważ nie spełnił on warunków niezbędnych do ustalenia świadczenia, określonych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wnioskodawca nie udowodnił bowiem posiadania na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 - letniego okresu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Odwołanie od tej decyzji złożył Z. B.. Skarżący podał, że w okresie od dnia 5 grudnia 1970 roku do dnia 30 lipca 1973 roku pracował jako traktorzysta w Spółdzielni Kółek Rolniczych, a od dnia 1 kwietnia 1971 roku do dnia 7 kwietnia 1973 roku w M. (...) jako dyspozytor – traktorzysta.

W jego ocenie wskazane okresy zaliczone do I kategorii zatrudnienia powinny być uwzględnione jako okresy pracy w szczególnych warunkach. Nadto podniósł, że od dnia 4 maja 1973 roku do dnia 30 czerwca 1978 roku pracował w kopalni węgla kamiennego jako górnik pod ziemią bezpośrednio na przodku i okres ten należy przeliczyć przy wykorzystaniu współczynnika 1,8. Natomiast od dnia 1 lipca 1978 roku do dnia 31 lipca 1990 roku pracował w zakładzie (...) w W. jako garbarz. Podnosząc te okoliczności ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 28 października 2014 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że Z. B. urodzony (...), w dniu 20 czerwca 2013 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury.

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 kwietnia 1971 roku do dnia 7 kwietnia 1973 roku był zatrudniony w M. (...) w W. na stanowisku traktorzysty. Jednocześnie pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w W. jako dyspozytor.

Do obowiązków wnioskodawcy jako dyspozytora należało codzienne rozdzielenie pracy kierowcom ciągników, wypełnianie kart pracy. Po wydaniu dyspozycji, odwołujący wykonywał czynności jako traktorzysta. Pracował w polu ciągnikiem, jeździł również po części do ciągników, pomagał mechanikowi w remontach maszyn rolniczych. Następnie w okresie od dnia 4 maja 1973 roku do dnia 30 czerwca 1978 roku Z. B. był zatrudniony w Kopalni (...) w K. (G.), przy czym od 4 maja 1973 roku do 13 maja 1973 roku wykonywał obowiązki na stanowisku kierowcy ciągnika, a w okresie od 14 maja 1973 roku do 30 czerwca 1978 roku pracował jako górnik pod ziemią.

W kolejnym okresach, t.j. od 1 sierpnia 1978 roku do 31 lipca 1985 roku, od 1 września 1985 roku do 30 czerwca 1986 roku, od 1 września 1986 roku do 31 lipca 1987 roku, od 1 września 1987 roku do 31 lipca 1988 roku, od 1 września 1988 roku do 30 czerwca 1989 roku oraz od 1 września 1989 roku do 30 czerwca 1990 roku wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu jako osoba współpracująca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej z żoną M. B., prowadząca działalność pod nazwą (...) .

Sąd pierwszej instancji wskazał, że Z. B. i M. B. mieszkali razem i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe. Odwołujący nie zawierał z żoną umowy o pracę ani innych umów. Nie podpisywał listy obecności, nie miał wypłacanego wynagrodzenia. Małżonkowie utrzymywali się z tej działalności i dokonywali wspólnych inwestycji.

W czasie współpracy przy prowadzeniu działalności wnioskodawca zajmował się garbowaniem skór, ważeniem środków chemicznych, naprawą maszyn. Sprawy biurowe należały do jego żony. Zakład znajdował się na gruntach rodziców ubezpieczonego.

Organ rentowy w oparciu o przedłożone dokumenty uznał za udowodniony staż pracy odwołującego wynoszący do dnia 31 grudnia 1998 roku 25 lat, w tym 18 lat, 6 miesięcy i 5 dni okresów składkowych, 8 lat i 10 miesięcy okresów uzupełniających, tj. pracy w gospodarstwie rolnym. Uwzględniono okres pracy w szczególnych warunkach wykonywanej w Kopalni (...) na stanowisku górnika pod ziemią od 14 maja 1973 roku do 30 czerwca 1978 roku, tj. 5 lat, 1 miesiąc i 18 dni.

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania wnioskodawcy w takiej części, w jakiej znajdują one potwierdzenie w dołączonych dokumentach.

Zdaniem Sądu, nie zasługują natomiast na uwzględnienie zeznania ubezpieczonego odnośnie podawanego rozmiaru pracy na stanowisku traktorzysty albowiem są one nielogiczne i nieprzekonywujące. Sąd zauważył, że w przedłożonym świadectwie pracy brak jest informacji o wymiarze czasu pracy w M. (...) w W.. Nielogicznym, zdaniem Sądu jest przyjęcie, że skarżący wykonywał czynności w pełnym wymiarze czasu pracy w dwóch zakładach pracy i by godziny pracy w obu zakładach pokrywały się ze sobą. Skoro do obowiązków wnioskodawcy oprócz czynności traktorzysty należały również inne wymienione przez niego prace, nie można uznać, że pracę kierowcy ciągnika wykonywał on stale i w pełnym wymiarze.

Ponadto Sąd podniósł, że prace w polu bez wątpienia nie są wykonywane przez cały rok. Jest rzeczą naturalną, że występują przerwy w takich czynnościach zwykle związane z warunkami atmosferycznymi w okresie zimowym, koniecznością naprawy sprzętu, przeglądów, konserwacji. Wnioskodawca dodatkowo wykonywał obowiązki dyspozytora.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie Z. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że stosownie do treści art. 24 ust. 1b pkt 18 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego dla mężczyzn urodzonych od dnia 1 kwietnia 1953 roku do dnia 30 czerwca 1953 roku, co najmniej 66 lat i 10 miesięcy.

Wnioskodawca nie ukończył w/w wieku, zatem nie spełnia warunków niezbędnych do ustalenia mu prawa do emerytury w oparciu o powołany przepis.

Z kolei w myśl art. 46 w związku z art. 32 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż wskazany, jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2008 roku. Przy czym wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których wymienionym osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Według § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z. B. do dnia 31 grudnia 2008 roku nie osiągnął wymaganego przez cytowany przepis wieku emerytalnego – 60 lat.

Jednakże zgodnie z art. 184 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 ustawy (tj. 60 lat dla mężczyzn), jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, tj. wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym wymagany w przepisach dotychczasowych okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (15 lat). Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w przepisach są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okoliczności te stwierdza zakład pracy.

Odnosząc się do treści powołanych przepisów, Sąd pierwszej instancji wskazał, że nie dają podstaw do uwzględnienia jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, pracy świadczonej w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu takiej działalności. Przepisy te bowiem dotyczą wyłącznie pracowników, a więc osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, co wynika wprost z ich treści.

Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego Sąd Okręgowy stwierdził, że

praca wykonywana na podstawie innej niż stosunek pracy, pomimo, że stanowi ona tytuł do ubezpieczenia społecznego, nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku niższym niż podstawowy wiek emerytalny z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 ustawy emerytalnej.

W sprawie niniejszej Z. B. został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej i wykonywał czynności w takim charakterze, a nie jako pracownik. W tej sytuacji brak jest podstaw do uwzględnienia okresu tej współpracy do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że okolicznością bezsporną w sprawie jest wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach na stanowisku górnika pod ziemią w Kopalni (...) od dnia 14 maja 1973 roku do dnia 30 czerwca 1978 roku, tj. w wymiarze 5 lat, 1 miesiąca i 18 dni.

Według Sądu, nie znajduje natomiast żadnego uzasadnienia w obowiązujących przepisach, obliczenie długości stażu pracy kwalifikowanej jako świadczonej w szczególnych warunkach, w związku z zatrudnieniem w kopalni przy zastosowaniu przelicznika według, którego przyjmuje się 1,8 za każdy rok pracy górniczej pod ziemią. Zastosowanie takiego przelicznika ma miejsce przy ustalaniu wysokości emerytur górniczych (art. 51 ustawy FUS).

Nadto Sąd pierwszej instancji stwierdził, że brak jest podstaw do uwzględnienia jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w M. (...) w W.. Wprawdzie praca kierowcy ciągnika jest traktowana jako świadczona w szczególnych warunkach, gdyż jest wymieniona w dziale VIII, poz. 3 wykazu A stanowiącego załącznik do cytowanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, jednakże wnioskodawca nie wykazał, ażeby była ona wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W tym czasie wykonywał czynności dyspozytora oraz inne niekwalifikowane jako świadczone w szczególnych warunkach. Niezależnie od powyższego, Sąd Okręgowy zauważył, że ze względu na krótki okres tej pracy, ostatecznie kwestia uwzględnienia lub pominięcia tego zatrudnienia nie ma znaczenia w sprawie.

W tej sytuacji, w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest podstaw do przyznania Z. B. prawa do emerytury w oparciu o powołane przepisy. Dodatkowo Sąd pierwszej instancji podniósł, że wnioskodawca nie spełnił również warunków do przyznania prawa do emerytury górniczej, co zostało ustalone w prawomocnie zakończonej sprawie VIII U 479/09 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach (akta sprawy VIII U 749/09).

Z powyższych względów oraz na mocy art. 477 14 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

Apelację od tego wyroku złożył ubezpieczony Z. B.. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

1.  obrazę przepisów prawa procesowego, t.j.:

a. art. 233 § 1 k.p.c., (które to miało istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia) polegającym na nieswobodnym lecz dowolnym ocenieniu zebranych w sprawie materiałów dowodowych, co zwłaszcza przejawiało się w tym, że:

- Sąd Okręgowy dowolnie przyjął (zamiast swobodnie), iż należy uznać za niegodne uwzględnienia podawane przez odwołującego okoliczności, iż wykonywał on w sposób stały i w pełnym wymiarze pracę traktorzysty w M. (...) w W., gdy tymczasem w sprawie jako jasne jawi się, iż odwołujący istotnie pracę traktorzysty wykonywał w sposób pełny i stały, co potwierdzone zostało zarówno świadectwem pracy, jak i spójnymi i logicznymi wyjaśnieniami skarżącego, jednocześnie wcale nie obala faktu wykonywania obu prac to, iż skarżący wykonywał wówczas pracę dyspozytora w (...) w W. albowiem w godzinach rannych i wieczornych skarżący z powodzeniem wyczerpywał pełny zakres zadań jako dyspozytor, wymienione prace nie kolidowały ze sobą.

- Sąd Okręgowy obraził zasadę swobodnej oceny dowodów i dowolnie przyjął, iż należy uznać, że wyjaśnienia skarżącego odnośnie pracy w (...) oraz (...) w W. są „nielogiczne i nieprzekonywujące” a to z uwagi na „brak informacji o wymiarze czasu pracy” – gdy tymczasem ze świadectwa (...) wynika bezpośrednio, iż Z. B. otrzymywał 2.400 zł wynagrodzenia i 40% premii, z kolei dla ustalenia pracy w (...) powyższa informacja ma znaczenie o tyle istotne, iż płace i wymiary etatu zarówno w (...), jak i w (...) były na jednym poziomie; jednocześnie wskazuję, iż supozycja Sądu Okręgowego, o treści „prace w polu nie są wykonywane przez cały rok” jest obalona poprzez logiczne wyjaśnienie, iż skarżący jako traktorzysta pracował zarówno poza zimą (w polu), zaś nie w mniejszej ilości także i zimą, m.in. przy zapewnianiu przejezdności dróg oraz transporcie.

b) art. 328 § 2 k.p.c. które to naruszenie miało wpływ na treść wydanego orzeczenia, jako uniemożliwiające jego późniejszą kontrolę polegająca na:

- nieprzytoczeniu w uzasadnieniu przyczyn, dla których Sąd Okręgowy odmówił wiarygodności i mocy dowodowej świadectwom pracy wskazującym na pracę na pełnych etatach zarówno w (...), jak i w (...) w W. oraz tym twierdzeniom skarżącego, na podstawie których wywodził on, iż istotnie pracował rzeczywiście na dwóch etatach (logicznie wyjaśniając jak godził ze sobą te prace);

- niewskazanie na jakiej zasadzie Sąd nie uwzględnił przy uwzględnianiu pracy w kopalni zastosowania przelicznika 1,8, poza podaniem, iż nie znajduje żadnego uzasadnienia”,

- niewskazaniu dlaczego nie uwzględniono wywodów skarżącego z pism z 2 września i 21 sierpnia 2014 roku, zawierających precyzyjne wyliczenia;

2.  zaskarżony wyrok został wydany z rażącą obrazą przepisów prawa materialnego, t.j.:

a) z obrazą art. 52 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w ten sposób, że nie zastosowano tego przepisu w sprawie, poprzez niezastosowanie zasady, iż należy przeliczyć współczynnikiem 1,8 okres pracy skarżącego w kopalni na przodku (mylnie wskazując, że zastosowanie mógłby mieć art. 52 wyżej wymienionej ustawy oraz uzasadniając to treścią uzasadnienia „zastosowanie takiego przelicznika ma miejsce przy ustalaniu emerytur górniczych” – gdy tymczasem Sąd Okręgowy w sposób rażący sprzeniewierzył się treści art. 52 ustawy, zgodnie z którym przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż określone w art. 51, czyli innych niż górnicza, stosuje się przeliczniki 1,8 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią, o której mowa w art. 50d ust. 1. Przepis ten brzmi: „przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: 1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych… pod warunkiem wykonywania takiej pracy co najmniej przez 5 lat…” ;

b) z obrazą art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w ten sposób, że błędnie zinterpretowano treść tego przepisu w ten sposób, że przyjęto, iż świadczenie pracy przez skarżącego (zatrudnionego jako „osoba współpracująca”) w zakładzie „wyprawa i uszlachetnianie skór” nie stanowiło zatrudnienia, które miałoby być uwzględnione dla potrzeb ustalenia pracy w szczególnych warunkach i wcześniejszego uzyskania prawa do emerytury, a zamiast tego Sąd przyjął, że praca w wyżej wymienionej garbarni „pomimo, iż stanowi tytuł do ubezpieczenia społecznego, nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku niższym” – gdy tymczasem Sąd Okręgowy w sposób rażący sprzeniewierzył się albowiem rzeczą jasną jest, iż wykonywanie rzemiosła w garbarni jak najbardziej uprawnia do wcześniejszego prawa do emerytury. Wynika to z faktu, że (...) Związek (...), wskazał w porozumieniu z Ministerstwem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, że do osób wykonujących rzemiosło oraz osób z nimi współpracujących w warunkach szkodliwych dla zdrowia stosuje się przepisy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin dotyczące obniżenia wieku emerytalnego mężczyzn poniżej 60. roku życia.

3. nadto skarżący zarzucił, że Sąd Okręgowy poczynił ustalenia sprzeczne z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, a to poprzez błędne ustalenie, że:

a)  rzeczywiście skarżący w okresie pracy w kopalni wykonywał także pracę w

niedzielę i święta, przez co należy przyjąć, że skarżący istotnie na przodku w kopalni (...) przepracował 74,03 miesiąca, a zatem przy uwzględnieniu przelicznika 1,8 i podzieleniu przez miesiące daje to 10, 956 lat. Powyższy okres pracy po dodaniu do niego pracy w (...) i w (...) daje łącznie 15 lat, 11 miesięcy i 12 dni.

Poza tym Sąd Okręgowy błędnie nie ustalił, że skarżący w okresie od 1 sierpnia 1978 roku do 31 lipca 1990 roku podlegał ubezpieczeniu jako rzemieślnik i łączny okres opłacania składek wyniósł 27 lat, 11 miesięcy i 12 dni. Przy uwzględnieniu, że od 16 roku życia opłacano za skarżącego składki KRUS, to łączny okres podlegania ubezpieczeniu wynosi 78 lat, 11 miesięcy i 12 dni, co wynika z wyliczeń skarżącego, do których Sąd pierwszej instancji w żaden sposób się nie ustosunkował.

Mając na uwadze powyższe uchybienia apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie w całości odwołania skarżącego ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje;

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu. Sąd Okręgowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne odpowiadające prawu rozstrzygniecie. Sąd Apelacyjny ustalenia te podziela i przyjmuje za własne, co powoduje, że nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, OSNAP z 1998 roku, nr 3, poz. 104 i z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP z 1998 roku, nr 24, poz. 776).

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie było prawo Z. B. do emerytury przewidzianej w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 roku, poz. 1440). Z treści tego przepisu cytowanego przez Sąd pierwszej instancji, jak i z treści cytowanych przez ten Sąd przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) wynika że pracą w szczególnych warunkach jest praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 roku, III UK 92/11 - LEX nr 1215158 i wskazane tam orzecznictwo).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy odmawiając prawa do emerytury stwierdził, że wnioskodawca nie udowodnił posiadania na dzień 1 stycznia 1999 roku 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Za pracę w szczególnych warunkach pozwany uznał, że pracą w szczególnych warunkach była tylko praca wykonywana w czasie zatrudnienia Z. B. w Kopalni (...) na stanowisku górnika pod ziemią od 14 maja 1973 roku do 30 czerwca 1978 roku. Okres ten wynosi 5 lat, 1 miesiąc i 18 dni.

Kwestionując powyższe stanowisko wnioskodawca domagał się uznania, że pracę w szczególnych warunkach wykonywał także w czasie zatrudnienia w M. (...) w W. od 1 kwietnia 1971 roku do dnia 7 kwietnia 1973 roku, gdzie pracował jako traktorzysta oraz w Zakładzie (...) w W., gdzie ubezpieczony pracował (z przerwami) od 1 lipca 1978 roku do dnia 31 lipca 1990 roku, jako osoba współpracująca i zajmował się garbowaniem skór.

Zasadnicze zatem znaczenie posiadała zatem ocena charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w wymienionych wyżej okresach, a mianowicie czy była to praca w szczególnych warunkach podlegająca uwzględnieniu do omawianych uprawnień emerytalnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, analiza materiału dowodowego sprawy prowadzi do wniosku, że prawidłowo Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Za nietrafny uznać należy, zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Dokonana przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu nie znajduje oparcia w zasadach doświadczenia życiowego. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje.

Podkreślić zresztą należy, że wywody apelacji zmierzające do podważenia dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny zeznań wnioskodawcy w zakresie rozmiaru pracy świadczonej przez niego na stanowisku traktorzysty w okresie zatrudnienia w (...) w W., w sytuacji, gdy nawet uwzględnienie tego okresu (1 kwietnia 1971 do 7 kwietnia 1973), t.j. 2 lat i 6 dni, nie skutkowałoby spełnieniem przez skarżącego warunku posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach, tracą swoje procesowe znaczenie.

Na taki stan rzeczy, Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku (k. 91), co autor apelacji pomija. Powoduje to, że chybiony jest także zarzut dotyczący naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Wbrew twierdzeniom apelanta, podnoszonym w ramach tego samego zarzutu naruszenia prawa procesowego, Sąd pierwszej instancji wypowiedział się odnośnie powodów niepodzielenia żądania ubezpieczonego dotyczącego przeliczenia uwzględnionej przez organ rentowy pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 5 lat, 1 miesiąca i 18 dni, według przelicznika 1,8. Myli się skarżący, jakoby wymieniony wyżej przepis art. 328 § 2 k.p.c. nakładał na sąd obowiązek szczegółowego odnoszenia się do pism procesowych składnych w toku postępowania. Istotne bowiem jest odniesienie się do stanowisk prezentowanych przez strony, co w omawianym zakresie miało miejsce.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, niezasadne są także podniesione przez skarżącego zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego.

Nie ma racji autor apelacji jakoby Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 52 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie uwzględniając przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach przewidzianego tam przelicznika okresu pracy górniczej wynoszącego 1,8 za każdy rok takiej pracy wykonywanej pod ziemią. Jak wynika bowiem z treści tego przepisu, cytowanego przez apelanta, znajduje on zastosowanie, ale przy ustalaniu wysokości emerytur innych niż określone w art. 51, t.j. innych niż emerytury górnicze. Oznacza to, że takie przeliczenie nie może być dokonywane przy ustalaniu samego prawa do emerytury.

Niezasadny, w ocenie Sądu odwoławczego, jest także zarzut dotyczący naruszenia art. 32 wymienionej wyżej ustawy, który to przepis, stosownie do treści art. 184 ustawy, znajduje zastosowanie tylko w kwestii dotyczącej ustalenia wieku wymaganego do nabycia prawa do emerytury. Argumentacja wskazana w uzasadnieniu tego zarzutu, prezentująca pogląd, że uwzględnieniu do uprawnień emerytalnych w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach podlega także okres pracy w charakterze garbarza skór, wykonywanej przez ubezpieczonego w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej, pozostaje w sprzeczności zarówno z treścią tego przepisu, jak i z przepisami powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wbrew poglądowi apelanta, Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, że uwzględnieniu do uprawnień emerytalnych podlega tylko praca w szczególnych warunkach wykonywana przez osoby posiadające status pracownika.

W uzupełnieniu motywacji wskazanej przez Sąd Okręgowy, wskazać należy, że taki zakres podmiotowy został w sposób jednoznaczny określony w § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), mającym zastosowanie z mocy art. 184 i 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten stanowi, że rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

Wywody apelanta, reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, odwołujące się w sposób ogólny do ustawy z dnia 8 czerwca 1972 roku o wykonywaniu i organizacji rzemiosła, nie poddają się instancyjnej kontroli.

Całkowicie niezasadna jest również argumentacja wskazana w uzasadnieniu zarzutu dotyczącego sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Przedstawiony sposób wyliczenia okresu pracy w szczególnych warunkach w rozmiarze 15 lat, 11 miesięcy i 12 dni, nie znajduje jakiegokolwiek oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Argumentacja odnośnie braku możliwości przeliczenia okresu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią przelicznikiem 1,8 przedstawiona została wyżej przy okazji oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego.

Odrębne natomiast traktowanie pracy w niedziele i święta przy ustalaniu stażu pracy, pozostaje w oczywistej sprzeczności z zasadami wynikającymi z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postepowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), które to w § 31 stanowi, że przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. - 25 dni roboczych.

Bez znaczenia zatem, jest ilość godzin przepracowana w danym dniu ponad obowiązujący ośmiogodzinny dzień pracy, wynikająca np. z pracy w godzinach nadliczbowych czy też z pracy na dwóch etatach, bądź też wykonywanie pracy w niedziele i święta. Z tego też powodu niezasadny, zdaniem Sądu odwoławczego, był zgłoszony przez ubezpieczonego wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. A. na okoliczność, że praca w kopalni była przez Z. B. wykonywana w ramach odbywania zasadniczej służby wojskowej, a więc była świadczona także w niedziele i święta.

Jeśli chodzi o wyliczenia skarżącego dotyczące wielkości posiadanego stażu ubezpieczeniowego, to nie posiadają one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, co sprawia, iż Sąd odwoławczy zwolniony jest od ich szczegółowej oceny.

Z tych wszystkich względów i z mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.