Sygn. akt III AUa 1381/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSA Maria Małek - Bujak (spr.)
Sędziowie	SSA Krystyna Merker SSA Marek Procek
Protokolant	Sebastian Adamczyk

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2013 r. w Katowicach

sprawy z odwołania A. J. (A. J. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji ubezpieczonego A. J.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 12 kwietnia 2012 r. sygn. akt IV U 2031/11

oddala apelację.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA M. Procek

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 1381/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 września 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu A. J. (ur. (...)) prawa do emerytury, bowiem nie spełnia warunków wymaganych art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. z 2009r. Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.). Ubezpieczony nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, w związku z czym organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. uznał za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 27 lat, 11 miesięcy i 12 dni. Nie uznał za pracę w warunkach szczególnych zatrudnienia w okresach od 29 sierpnia 1974r. do 16 czerwca 1986r., od 19 czerwca 1986r. do 31 stycznia 1989r. oraz od 10 kwietnia 1989r. do 30 września 1989r.

W odwołaniu ubezpieczony domagał się uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów pracy w Przedsiębiorstwie (...) w C. od 29 sierpnia 1974r. do 16 czerwca 1986r., od 19 czerwca 1986r. do 31 stycznia 1989r. oraz od 10 kwietnia 1989r. do 30 września 1989r. wskazując, iż okresy te sumarycznie to 15 lat i 1 miesiąc. Wnosił o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków dla wykazania swojej pracy w powyższych okresach.

Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2012r. (sygn. akt IV U 2031/11) Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie.

Sąd I instancji na podstawie akt emerytalnych, akt sprawy X U 2469/07 Sądu Okręgowego w Katowicach, akt osobowych z okresu zatrudnienia w(...), wyjaśnień ubezpieczonego ustalił, że decyzją z dnia 4 października 2007r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury odmawiając uwzględnienia okresów wymienionych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 1 marca 1999r. wydanym przez (...) Urząd Wojewódzki w K.. Odwołanie ubezpieczonego od tej decyzji zostało oddalone przez Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach prawomocnym wyrokiem z dnia 2 stycznia 2008r. wydanym w sprawie sygn. X U 2469/07. W dniu 12 września 2011r. ubezpieczony zgłosił kolejny wniosek o emeryturę, nie przedkładając dodatkowych dokumentów dotyczących pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 27 lat, 11 miesięcy i 12 dni. Nie uznał żadnego okresu pracy za wykonywany w warunkach szczególnych. Odwołujący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie pozostaje w stosunku pracy.

Ubezpieczony z dniem 29 sierpnia 1974r. został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w D. k. C. (następnie Przedsiębiorstwo(...) w C.). Początkowo wykonywał pracę w Bazie (...), gdzie uzwajał silniki elektryczne. Na bazie rozbierał silniki i na nowo je uzwajał. Prace te nie były wykonywane pod napięciem, ubezpieczony jedynie po wykonaniu pracy podłączał silnik celem sprawdzenia prawidłowości uzwojenia. Następnie wykonywał pracę jako elektromonter w pogotowiu technicznym. W tym czasie prowadzone były budowy Huty (...), Komitetu Wojewódzkiego Partii w C., Zakładów (...) w C. oraz Fabryki Jubilerów w W.. Brygada pogotowia technicznego, w której pracował ubezpieczony zajmowała się wszelkimi rodzajami napraw na budowach m.in. sprzętu budowlanego (betoniarek, spawarek), sieci. Zajmowała się również podłączaniem rozdzielni oraz ustawianiem pomostów roboczych. Z dniem 1 października 1978r. ubezpieczonemu jako elektromonterowi zostały powierzone obowiązki brygadzisty brygady ślusarzy, a od dnia 1 maja 1979r. stanowisko mechanika napraw pojazdów samochodowych. Powierzając mu to stanowisko argumentowano, że wykonuje czynności mechanika w około 70 % czasu, natomiast około 30 % czasu zajmują mu czynności elektromontera. Jako mechanik ubezpieczony zajmował się naprawami samochodów ciężarowych i dźwigów. Pracę przy ich naprawach wykonywał w równej części w kanałach i na powierzchni. Z dniem 1 października 1981r. został przeniesiony z Bazy (...)do Zespołu (...) na stanowisko elektromontera. W tym okresie na budowie zajmował się utrzymaniem w ruchu urządzeń elektrycznych oraz zajmował się drobnymi robotami elektrycznymi. W dokumentach wskazywano również, iż na budowach zajmuje się robotami ślusarskimi. W charakterystyce pracownika z dnia 2 kwietnia 1986r. został określony jako ślusarz narzędziowy. Pracę w kraju wykonywał do 16 czerwca 1986r., a od dnia 19 czerwca 1986r. wykonywał pracę na budowie eksportowej na Węgrzech, gdzie został skierowany przez (...). Na eksporcie zajmował się remontami turbin elektrycznych, które przychodziły do remontu kapitalnego. Remonty te nie były wykonywane na turbinach będących w ruchu. Pracę na eksporcie wykonywał do 31 stycznia 1989r., po czym do 9 kwietnia 1989r. korzystał z urlopu bezpłatnego. Do pracy w kraju ponownie został przyjęty od 10 kwietnia 1989r. jako elektromonter-elektryk utrzymania ruchu w Zakładzie Produkcji (...), ale zajmował się wówczas remontami wózków akumulatorowych i spawarek. W tym czasie, na okres od 17 lipca 1989r. do 2 sierpnia 1989r. został przekazany do Zespołu Robót (...) Stosunek pracy został rozwiązany z dniem 30 września 1989r.

Przechodząc do rozważań prawnych, Sąd I instancji powołał się na treść art. 184 ust. 1, art. 27 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. z 2009r. Dz. U. Nr 153 poz.1227 ze zm.) oraz § 2-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) i uznał, że ubezpieczony co prawda na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w dniu (...). osiągnął 60 rok życia, nie jest członkiem OFE oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Nie udowodnił jednak na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze

W ocenie Sądu I instancji, z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że w okresie zatrudnienia w (...)w C. od 29 sierpnia 1974r. do 16 czerwca 1986r. i od 10 kwietnia 1989r. do 30 września 1989r., jak również w okresie zatrudnienia na eksporcie z ramienia (...) od 19 czerwca 1986r. do 31 stycznia 1989r., ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Odwołujący w tych okresach wykonywał prace różnego rodzaju. Na pierwszy plan wysuwają się prace elektryczne. Brak jest jednak podstaw do uwzględnienia wykonywania takich prac, jako prac przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, który to rodzaj prac jest wymieniony w dziale II wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Energetyka to gałąź przemysłu zajmująca się wytwarzaniem (przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest zatem uzasadnione zaliczanie do prac szkodliwych w „energetyce” wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych. W samej „energetyce” nie chodzi bowiem o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko o wskazane w dziale II (literalnie) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009r., I UK 24/09, LEX nr 518067). Tym samym, mówiąc o tego rodzaju pracach, chodzi o pracę w zakładach zajmujących się wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej (cieplnej), przy czym z uwagi na zastosowanie spójnika koniunkcji, w tym przypadku, jeden i drugi warunek musi zostać spełniony. Podobnie prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych powinny obywać się w takich zakładach. Ubezpieczony zatrudniony był w przedsiębiorstwie zajmującym się pracami budowlano-montażowymi i z pewnością nie był to zakład zajmujący się wytwarzaniem energii elektrycznej i związanym z tym przesyłem energii elektrycznej. Wobec powyższego, prac wnioskodawcy przy uzwajaniu silników czy remontach wózków akumulatorowych i spawarek z całą pewnością nie można uznać za prace wymienione w dziale II wykazu A. Z kolei, wykonywanie prac przy naprawach sprzętu budowlanego w okresie pracy w Pogotowiu (...) (jak wynika z zeznań ubezpieczonego złożonych w sprawie X U 2469/07) wykluczają możliwość uznania, że wykonywał wówczas pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Także, jako mechanik napraw pojazdów, wnioskodawca nie pracował w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy, bowiem jedynie część prac wykonywał w kanałach remontowych, co wymagane jest zgodnie z poz. 16 działu XIV. Z kolei, będąc zatrudnionym na eksporcie, odwołujący nie wykonywał pracy jako ślusarz utrzymania ruchu, lecz ślusarz narzędziowy i zajmował się remontami kapitalnymi turbin i praca ta nie była wykonywana w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace w szczególnych warunkach. Tego rodzaju praca nie jest objęta dyspozycją poz. 25 działu XIV. Ponieważ treść dokumentów znajdujących się w aktach osobowych oraz zeznania samego ubezpieczonego złożone w sprawie X U 2469/07 jak i w sprawie niniejszej świadczą o tym, iż jego praca nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, Sąd oddalił wnioski dowodowe ubezpieczonego w tym zakresie. Ponadto, wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, okres zatrudnienia w tym podmiocie nie byłby wystarczający do wykazania 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż po powrocie z eksportu, tj. od 1 lutego 1989r. do 9 kwietnia 1989r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył ubezpieczony.

Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na błędnym obliczeniu okresu zatrudnienia w warunkach szkodliwych, pomimo istnienia wiarygodnych dokumentów i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

W uzasadnieniu podniósł, że wskazał w tej sprawie stosowne dokumenty, a zaskarżony wyrok jest dla niego krzywdzący.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Prawidłowo przyjął Sąd I instancji, iż spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii ustalenia czy ubezpieczony spełnił wymóg pracy w szczególnych warunkach uprawniający do nabycia wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a przede wszystkim, czy udowodnił 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do istoty sporu należało ustalenie czy prace wykonywane przez ubezpieczonego w spornym okresie można zakwalifikować jako prace na stanowiskach wymienionych w załączniku do powołanego rozporządzenia.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie, przedstawiając właściwą argumentację prawną. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji.

Słusznie ustalił Sąd Okręgowy, że ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich warunków niezbędnych do przyznania emerytury wynikających z treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227).

Zgodnie z wykazem A dział II, prace w szczególnych warunkach w energetyce to „Prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”. W załączniku nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniających do niższego wieku emerytalnego, w dziale II pod poz. 9 wymieniono wprawdzie stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, ale zarządzenie to konkretyzując stanowisko pracy, opisowo określone w dziale II wykazu A załącznika do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., powołanego na wstępie, od 6 do 18 pkt wymienia stanowisko elektromontera różnego rodzaju aparatur, instalacji linii, pogotowia, rozdzielni sieci i urządzeń. W pkt 9 wymienia stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych. Zastosowania spójnika „i” nie można uznać za przypadkowe, a wskazuje ono na konieczność spełnienia kumulatywnie warunku pracy elektromontera zarówno instalacji (na co w pierwszej kolejności wskazuje zarządzenie) jak i urządzeń elektroenergetycznych. Takiego warunku ubezpieczony nie spełniła.

Zauważyć należy, że zgodnie ze słownikiem pojęć cire.pl, stworzonym w oparciu o słowniczek rynku energii elektrycznej, słownik regulacji i regulatora oraz słownik energetyczny - instalacja elektryczna to zespół urządzeń elektroenergetycznych, (takich jak: przewody, wyłączniki nadprądowe i różnicowoprądowe, bezpieczniki, aparatura pomiarowa itp.), przeznaczonych do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci do poszczególnych odbiorników (gniazdek wtyczkowych, punktów oświetleniowych lub podłączonych na stałe urządzeń pobierających energię elektryczną).

Encyklopedia powszechna PWN (Warszawa 1974r.) w 2 tomie pod hasłem „instalacja” podaje: zespół urządzeń złożonych z przewodów (np. rur, przewodów elektrycznych) i osprzętu (np. wyłączników, gniazd wtykowych, zasuw, zaworów), służący do prowadzenia czynnika energetycznego (np. prądu elektrycznego, pary, wody zimnej i gorącej, gazu), produktów odpadowych (…), sygnałów (…) itp., zawiera często liczniki energii lub przepływomierze.

Mając na uwadze, że przepisy w zakresie ubezpieczeń społecznych podlegają ścisłej wykładni - brak jest podstaw, by zrównać pojęcie pracy przy tak rozumianej instalacji, jako element urządzenia z pracą elektromontera instalacji rozumianej, jako zespół urządzeń elektrycznych o skoordynowanych parametrach technicznych.

Zaznaczyć wreszcie należy, że Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym, podziela stanowisko tut. Sądu Apelacyjnego wyrażone w sprawie o sygn. akt III AUa 447/11, że jedynie prace elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych wykonywane w przedsiębiorstwie zajmującym się wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej są pracami w szczególnych warunkach.

Zgodzić należy się ze stanowiskiem Sądu I instancji, że po przedłożeniu stosownych dowodów, do stażu pracy w warunkach szczególnych można by zaliczyć okres pracy w (...) Zakładach (...) od 27 kwietnia 1970r. do 10 października 1970r. oraz w Spółce (...) w C. od 11 grudnia 1981r. do 11 marca 1972r. Ubezpieczony w tych podmiotach zatrudniony był odpowiednio jako wydawca magazynowy oraz elektromonter instalacji siły i światła. Jak wynika z wyjaśnień ubezpieczonego, w tych okresach zajmował się odpowiednio wydawaniem środków chemicznych na produkcję oraz pracami przy sprawdzaniu instalacji elektrycznych i obsłudze pomp ściekowych, co wskazuje iż mogły być to prace określone w dziale IV poz. 40 (prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych) oraz w dziale IX poz. 1 (prace w kanałach ściekowych) i w dziale XIV poz. 25 (bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie). Ponieważ jednak są to bardzo krótkie okresy zatrudnienia, nie mające żadnego wpływu na uprawnienie odwołującego do świadczeń, słusznie Sąd Okręgowy nie prowadził w tym zakresie dalszego postępowania dowodowego.

Z kolei, już z samych zeznań ubezpieczonego wynika, że praca jaką wykonywał u pozostałych pracodawców nie była pracą w warunkach szczególnych. W okresie pracy w (...) D. jak i Spółdzielni Pracy (...) w C. ubezpieczony zajmował się uzwajaniem silników elektrycznych, która to praca nie była wykonywana pod napięciem elektrycznym. W (...)Zakładach (...)natomiast wykonywał naprawy i remonty kapitalne instalacji elektrycznych w prasach, tokarkach. Ubezpieczony wyjmował z nich całą instalację elektryczną, a następnie instalował ją od nowa i prace te nie były wykonywane pod napięciem. Z kolei, będąc zatrudnionym na Politechnice (...), w charakterze technika, wykonywał wszelkiego rodzaju naprawy, a zatem brak podstaw do zaliczenia tych prac, jako wykonywanych stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze, prawidłowo uznał Sąd I instancji, że ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich warunków niezbędnych do przyznania emerytury, wynikających z treści art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) w związku z § 4 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Z tych względów, na mocy art. 385 k.p.c., należało orzec jak w sentencji.

/-/ SSA K. Merker /-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA M. Procek

Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JR