Sygn. I C 364/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Janusz Blicharski
Protokolant:	sekretarz sądowy Karina Hofman

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa B. P.

przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w C.

o zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda B. P. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600 zł (słownie: trzy tysiące sześćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I C 364/14

UZASADNIENIE

Powód B. P. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w C. zadośćuczynienia w kwocie 100.000 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty za naruszenie jego prawa do praktykowania i szanowania wyznawanej religii oraz respektowania prawa do uczestniczenia w obrządkach i świętach wyznawców islamu. W uzasadnieniu pozwu wskazał powód, że jako muzułmanin nie otrzymuje właściwej diety/bez wieprzowiny/, uniemożliwia mu się podgrzewanie posiłków po zachodzie słońca w okresie ramadanu a nadto nie ma kontaktu z duchownymi muzułmańskimi.

W trakcie rozprawy w dniu 18 marca 2015 r. a następnie w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2015 r. powód rozszerzył swoje żądanie na Areszt Śledczy w S., w którym przebywał przez kilkanaście dni w związku z wezwaniem na rozprawę celem wysłuchania w charakterze strony.

Pismem procesowym z dnia 8 kwietnia 2015 r. pozwany domagał się przetransportowania do Zakładu Karnego - Aresztu Śledczego w G. oraz przekazania sprawy do rozpoznania przez Sad Okręgowy w Gdańsku.

W piśmie z dnia 4 maja 2015 r. powód zaproponował zawarcie ugody jednak warunkiem zawarcia ugody byłaby zaplata na jego rzecz całej kwoty dochodzonej pozwem oraz dodatkowo po 25.000 zł od każdej z pozwanych jednostek na cel charytatywny.

Wniosek o przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego w Gdańsku został oddalony, zaś wniosek o zmianę miejsca odbywania kary przekazany do rozpatrzenia do wydziału penitencjarnego.

Pozwany Skarb Państwa Zakład Karny w C. oraz Areszt Śledczy w S. reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa twierdząc, iż jednostki penitencjarne w których przebywał powód przestrzegają właściwej dla muzułmanina diety, unikają wyrobów wieprzowych, zaś próby nawiązania kontaktu z duchownymi muzułmańskimi i ich ewentualnej wizyty w Zakładzie Karnym nie dały rezultatu.

Według pozwanego niemożliwe ze względów organizacyjnych oraz bezpieczeństwa więźniów było dostarczenie powodowi ciepłego posiłku po zachodzie słońca w okresie ramadanu jak też dostarczenie urządzeń grzewczych do celi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód B. P. w roku 2012 i do chwili obecnej odbywa karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w C.. Jedynie w marcu 2015 r. w związku z niniejsza sprawą i koniecznością przesłuchania w charakterze strony na kilkanaście dni przetransportowany został do Aresztu Śledczego w S..

- okoliczność bezsporna

Pismem z dnia 28 maja 2012 r. /wpłynęło do Dyrektora ZK 29 maja 2012 r./ powód poinformował, że postanowił zmienić kulturę wyznaniową na wiarę muzułmańską i w związku z tym prosi o dostosowanie normy żywieniowej zgodnie z wiarą. Na wniosku wychowawca uczynił adnotację "dotychczas nie praktykował nie popieram". Wobec faktu, że tego samego dnia powód zadeklarował chęć spotkania z kapelanem więziennym na spotkaniu religijnym, początkowo odmówiono przyznania diety islamskiej po czym rozpoczęto obserwację praktyk religijnych powoda i przeprowadzono rozmowy. Ostatecznie w dniu 14 czerwca 2012 r. Dyrektor ZK C. wyraził zgodę na zmianę diety na dietę islamską.

Dowód: wniosek powoda z 28 maja 2012 r. k. 215; pismo Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w K. do powoda z 3 lipca 2012 r. k.214.

Mimo przyznania powodowi i stosowania diety P-isl zarówno w ZK C. jak i Areszcie Śledczym w S. B. P. nadal składał do różnych instytucji m. in. do Okręgowego i Centralnego Zarządu Służby Więziennej liczne skargi w sprawie nieprzestrzegania diety P-isl. Miało to polegać na podawaniu mu wyrobów w których składzie znajdowała się wieprzowina lub żelatyna wieprzowa. Skargi nie zostały uznane za zasadne.

Dowód: korespondencja powoda i odpowiedzi na skargi k.218-250 oraz k. 251-278 akt sprawy.

W dniu 9 lipca 2013 r. powód prosił Dyrektora ZK C. o zgodę na posiadanie w celi maszynki do podgrzewania posiłków. Decyzją Dyrektora ZK z 18 lipca 2013 r. prośbę załatwiono negatywnie powołując się na naruszenie porządku wewnętrznego oraz prawa współosadzonych do ciszy nocnej i do bezpieczeństwa w celi.

Dowód: pismo z 9 lipca 2013 r. k. 224-225 oraz odpowiedź na wniosek k.223

Z ponownym wnioskiem o urządzenie grzewcze na czas ramadanu powód wystąpił 22 maja 2014 r. Również i ten wniosek załatwiono odmownie zwracając uwagę, iż powód żąda urządzenia grzewczego na okres od sierpnia do września 2014 r. podczas gdy ramadan w roku 2014 r. przypadał od 28 czerwca do 27 lipca.

Dowód: pisma z 22 maja i 5 czerwca 2014 r. k. 233-235;

W odpowiedzi na prośbę powoda o spotkanie z duchowym przywódcą /imamem/ Dyrektor ZK C. pismem z dnia 8 grudnia 2014 r. poinformował B. P., iż to osadzony powinien wskazać z kim chciałby odbyć spotkanie oraz, że próby nawiązania kontaktu z przedstawicielami muzułmańskiego związku religijnego w celu zorganizowania spotkania nie przyniosły rezultatu w postaci wizyty duchownych muzułmańskich w ZK C..

Dowód: pismo Dyrektora ZK C. do powoda z 8 grudnia 2014 r. k. 236 oraz zeznanie świadka E. B. k.138 v.

Po przejściu na dietę p-isl powód składał liczne skargi na jakość i niską kaloryczność jedzenia oraz utratę wagi. Skargi nie zostały uznane za zasadne.

Dowód: korespondencja z powodem k.218-250 akt sprawy.

Zarówno w Zakładzie Karnym w C. jak i w Areszcie Śledczym w S. przestrzegano w stosunku do powoda diety islamskiej a podawane pokarmy nie zawierały wieprzowiny pod żadną postacią.

Dowód: zeznania świadków E. B..138 v, K. O. k. 139; T. T. k. 139; M. M. k. 322v i K. S. k. 322v-323 akt sprawy;

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powoda związane jest z rzekomym naruszeniem przez pozwane jednostki penitencjarne dobra osobistego, którym jest prawo do korzystania z wolności religijnej oraz poszanowania wyznania. Zdaniem B. P. zarówno Zakład Karny w C. jak i Areszt Śledczy w S. (w którym przebywał przez kilkanaście dni w związku z koniecznością przesłuchania w niniejszej sprawie) nie przestrzegały przyznanej mu diety wyznaniowej, której specyfika polega na wyeliminowaniu z posiłków wieprzowiny oraz składników pochodzenia wieprzowego, np. żelatyny.

Podstawowe prawa i obowiązki osób skazanych lub tymczasowo aresztowanych w zakresie wolności i praktyk religijnych określają przepisy kodeksu karnego wykonawczego oraz rozporządzeń wydanych do k.k.w. W myśl art. 102 ust. 3 k.k.w. skazany ma prawo m.in. do korzystania z wolności religijnej. W szczególności jak określa art. 106 k.k.w. ma prawo do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych oraz bezpośredniego uczestnictwa w nabożeństwach odprawianych w Zakładzie karnym w dni świąteczne i słuchania nabożeństw transmitowanych prze środki masowego przekazu, a także do posiadania niezbędnych w tym celu książek, pism i przedmiotów.

Skazani mają prawo również do uczestniczenia w prowadzonym Zakładzie karnym nauczaniu religii, brania udziału w działalności charytatywnej i społecznej kościoła lub innego związku wyznaniowego, a także do spotkań indywidualnych z duchownym kościoła lub innego związku wyznaniowego do którego należy. Warunkiem jest jednak (art. 106 §3 k.k.w.) aby korzystanie z wolności religijnej nie naruszało zasad tolerancji ani nie zakłócało ustalonego porządku w Zakładzie Karnym. Z kolei art. 109 k.k.w. określa, iż skazany otrzymuje 3 razy dziennie posiłki o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej jeden posiłek gorący z uwzględnieniem: zatrudnienia i wieku skazanego, a w miarę możliwości także wymogów religijnych i kulturowych. Nadto jeżeli stan zdrowia tego wymaga skazany otrzymuje wyżywienie według wskazań lekarza.

Szczegółowe zasady wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych w Zakładach Karnych i Aresztach Śledczych określa na podstawie art. 106 §4 k.k.w. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 02.09.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych w Zakładach Karnych i w Aresztach Śledczych – Dz. Ust. 2003 Nr 159 poz. 1546.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy w sposób stanowczy należy stwierdzić, iż pozwane jednostki penitencjarne nie dopuściły się naruszenia poszanowania wolności religijnej powoda. W krótkim okresie po złożeniu przez B. P. deklaracji, iż stał się wyznawcą islamu, przyznano mu właściwą dla muzułmanów dietę pozbawioną wieprzowiny lub produktów pochodzenia wieprzowego. Nie można czynić pozwanemu zarzutu z faktu, iż dietę P-isl przyznano powodowi dopiero 12.06.2012 r., czyli blisko 2 tygodnie po złożeniu deklaracji, gdyż okoliczności sprawy mogły budzić wątpliwość Zakładu Karnego, czy oświadczenie powoda zgodne jest z rzeczywistością. Szczególnie, że w dniu sporządzenia oświadczenia (28.05.2012 r.) powód uczestniczył w spotkaniu z kapelanem więziennym, co mogło sugerować, iż jest chrześcijaninem, a jego obecność na spotkaniu nie ma innego niż religijny charakteru. Dopiero stanowcze domaganie się zastosowania diety islamskiej i dodatkowa obserwacja powoda spowodowały, iż dietę tę wprowadzono powodowi z dniem 12.06.2012 r.

W świetle zebranego w sprawie materiału całkowicie gołosłowne są twierdzenia B. P., iż dieta islamska nie była przestrzegana, a podawane mu produkty zawierały wieprzowinę lub żelatynę wieprzową Przesłuchani w sprawie świadkowie zarówno Zakładu Karnego w C., jak i z Aresztu Śledczego w S. zgodnie zeznawali, iż podawane powodowi pokarmy nie zawierały w sobie żelatyny ani jej pochodnych. Bez znaczenia dla sprawy były okazywane przez powoda etykiety jogurtów zawierających żelatynę wieprzową, czy też twierdzenia, iż wędlina nie była pochodzenia drobiowego, a wieprzowego. Zarówno w Zakładzie karnym w C. jak i w Areszcie Śledczym w S. jest bowiem możliwość nabycia w kantynie produktów pochodzenia wieprzowego lub jogurtu z zawartością żelatyny wieprzowej, a powód mógł wejść w ich posiadanie niekoniecznie poprzez osobiste nabycie w kantynie, lecz poprzez wykorzystanie opakowań z produktów nabywanych przez skazanych mających przyznaną dietę zwykłą.

Powód nie przedstawił żadnych dowodów np. w postaci zeznań świadków, iż karmiony był wieprzowiną lub zupą gotowaną na wieprzowinie a jego twierdzenia w tym przedmiocie w świetle zeznań świadków i innych dokumentów przedstawionych przez pozwanego można uznać za całkowicie gołosłowne. Powód zresztą sam zrezygnował z zeznań świadków, których pierwotnie wskazywał w pismach procesowych.

Przepisy art. 109 k.k.w. mówiącego o podawaniu skazanych 3 posiłków dziennie z uwzględnieniem między innymi „w miarę możliwości także wymogów religijnych i kulturowych” nie można interpretować w ten sposób, iż pozwane jednostki penitencjarne miały obowiązek uwzględnienia prośby powoda o urządzenie grzewcze celem podgrzania posiłku po zachodzie słońca w okresie ramadanu, zgodnie z zasadami obowiązującymi w islamie. Pozwany w sposób całkowicie przekonujący uzasadnił odmowę zgody na urządzenie grzewcze wskazując na możliwość naruszenia porządku wewnętrznego i bezpieczeństwa w celi w której przebywał powód z innymi skazanymi. Sformułowanie „w miarę możliwości” nie oznacza bowiem bezwzględnego obowiązku realizacji żądań powoda, a jedynie stwarza możliwość uwzględnienia jego prośby, gdyby było to możliwe.

Pomijając nawet tak istotną okoliczność jak brak wiedzy powoda o tym w jakim okresie przypada ramadan w danym roku należy uznać, że stworzenie możliwości podgrzewania posiłku w celi po zachodzie słońca (latem po 21-szej) doprowadziło by do całkowitej dezorganizacji cyklu dobowego w celach skazanych, co mijałoby się z podstawowymi zasadami odbywania kary i naruszałoby porządek wewnętrzny danej jednostki penitencjarnej.

W kwestii kolejnego żądania powoda tj. umożliwienia kontaktu z duchownym muzułmańskim zauważyć należy, iż nie jest obowiązkiem jednostki penitencjarnej zapewnienie skazanym kontaktu z duchownymi wszystkich możliwych wyznań.

W ocenie Sądu jednostka penitencjarna nie ma prawa utrudniać spotkań skazanych z duchownymi danego kościoła czy związku wyznaniowego, jednak nie można nakładać na Zakład Karny obowiązku odnalezienia i sprowadzenia do Zakładu duchownego danego wyznania, gdyż o spotkanie z konkretnym duchownym winni wystąpić sami skazani. Obowiązkiem jednostki penitencjarnej jest jedynie umożliwienie kontaktu z duchownym np. gdyby powód zaprosił imama do zakładu karnego a zaproszenie zostało by przyjęte.

Jako nie mające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd oddalił:

- wniosek dowodowy powoda o przesłuchanie wskazanego poprzez numer służbowy funkcjonariusza na okoliczność, iż podano powodowi zupę grochową na wieprzowinie, gdyż kwestia ta została wyjaśniona przez świadka K. S. k. 323 akt sprawy.

- wniosek powoda o przesłuchanie matki G. P. na okoliczność jakiego wyznania jest powód i czy został on ochrzczony, gdyż dowód taki nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia żądań powoda.

- wniosek powoda o przesłuchanie świadka T. L. producenta wyrobów mięsnych na okoliczność mataczenia przez pozwanego w sprawie oraz funkcjonariuszy o numerach służbowych 210-178 i 210-168 na okoliczność fałszowania dokumentacji w pozwanych zakładach.

- wniosek o ekspertyzę daktyloskopijną etykiety wyrobu spożywczego/k.302/ na której miały znajdować się odciski palców funkcjonariusza o numerze 210-178. z racji nieprzydatności dowodu dla końcowego rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na uwadze , nie doszło zdaniem Sądu do naruszenia przez pozwane jednostki penitencjarne jakichkolwiek dóbr osobistych powoda , a w szczególności prawo do wolności i praktyk religijnych i dlatego powództwo oddalono.

O kosztach orzeczono w myśl art. 98 k.p.c. w związku z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. z 2013 r. poz. 490/.

Zwolnienie od kosztów sądowych orzeczone postanowieniem z dnia 18 listopada 2014 r. nie rozciągało się na pozostałe koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa prawnego strony pozwanej.

Na oryginale właściwy podpis.