Sygn. akt II Ca 388/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 12 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Janusz Roszewski (spr.)
Sędziowie:	SSO Henryk Haak SSO Barbara Mokras
Protokolant:	st. sekr. sąd. Jolanta Bąk

po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2015r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. R., D. P., M. R.

przeciwko (...) S.A. w G. Oddział w K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 21 maja 2015r. sygn. akt I C 1514/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo w całości;

2.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego przed sądem pierwszej instancji oraz kwotę 420 złotych tytułem kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym;

3.  nakazuje ściągnąć od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu kwotę 2437,84 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych obejmujących wydatki na opinie biegłego.

Sygn. akt II Ca 388/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 maja 2015r. Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od ozwanego (...) S.A. w G. Oddział w K. na rzecz powodów: R. R. kwotę 1 597,46 zł, D. P. kwotę 399,37 zł i M. R. kwotę 399,37 zł ustawowymi odsetkami od dnia 04.07.2013 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie i rozstrzygnął o kosztach procesu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie są współwłaścicielami nieruchomosci położonej w K., która w części działki nr (...) zabudowana jest stacją transformatorową i infrastruktura towarzysząca pozwanemu. Wysokość czynszu dzierżawnego za w/w teren za okres od 03.07.2003r.do 03.07.2013r. wynosi 2396,20 zł. Powództwo jest zasadne, bowiem pozwany korzystał z nieruchomości stanowiącej współwłasność powodów w zakresie używania urządzeń przesyłowych, bez posiadania ku temu jakiegokolwiek tytułu i nie płacąc wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w tym zakresie.

Sąd nie uznał za uzasadniony zarzut zgłoszony przez pozwanego odnośnie zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Pozwany, zdaniem Sadu I instancji, nie wykazał tego, kiedy, w jaki sposób i w jakich okolicznościach miało dojść do wejścia w posiadanie linii energetycznej i pozostałych urządzeń znajdujących się na nieruchomościach, stanowiących obecnie własność powodów. Na tę okoliczności nie zostały powołane przez pozwanego jakiekolwiek dowody, poza dowodem z przesłuchania świadka. Pozwany wprawdzie przedłożył protokół z odbioru stacji transformatorowej Nr 99, lecz z niego nie wynika, że dotyczy on stacji transformatorowej przy ul. (...). Również załączone szkice nie wskazują numerów działek. Na podstawie tych dokumentów nie nożna ustalić kiedy przystąpiono do eksploatacji urządzeń na nieruchomości powodów. Pozwany nie udowodnił początkowego momentu wejścia w posiadanie nieruchomości przez Skarb Państwa, czy pozwanego, treści służebności, nie wskazał jaki jest jej przebieg i nie udowodnił, że poprzedniczka prawna powodów - M. P. - wyraziła zgodę na pobudowanie stacji na przedmiotowej nieruchomości.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 291 kc w zw. z art. 172 kc – poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie ;

2.  naruszenie przepisu art. 176 § 1 kc w zw. z art. 1722 i 348 kc poprzez przyjęcie, że nie nastąpiło przeniesienie powsiadania służebności gruntowej przez Skarb Państwa na rzecz poprzednika prawnego pozwanego;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd I instancji, że w ustalonym stanie faktycznym nie doszło do zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu na rzecz poprzednika prawnego pozwanego – Skarbu Państwa polegającej na prawie korzystania przez pozwanego z urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na nieruchomości powodów;

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 285 i nast. Kodeksu cywilnego poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji nie uwzględnienie zgłoszonego zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu na rzecz Skarbu Państwa.

Stawiając powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie zarzutu zasiedzenia służebności i tym samym oddalenie powództwa ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi i instancji oraz zasadzenie kosztów postepowania przed sadami obu instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie, a w konsekwencji także podlega zmianie rozstrzygniecie o kosztach procesu przed sądami obu instancji.

Sąd Rejonowy wadliwie ustalił stan faktyczny sprawy w zakresie podniesionego zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu.

Uwzględniając powództwo o zapłatę za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomosci powodów Sąd I instancji uznał jako nieudowodnione okoliczności decydujące o przesłankach podniesionego zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej z tej przyczyny, że pozwany nie określił przebiegu linii przesyłowej i nie ujawnił służebności w księdze wieczystej,a także nie przedłożył oświadczenia ówczesnej właścicielki nieruchomości o wyrażeniu zgody na pobudowanie stacji transformatorowej. Dokonując oceny dowodu odbioru stacji transformatorowej z 18.03.1966r. stwierdził, że nie można ustalić, czy dotyczy ona konkretnej nieruchomosci. Również załączone szkice nie wskazują na numery działek, przebieg linii czy posadowienie słupów a także, kiedy przystąpiono do eksploatacji urządzenia na nieruchomosci powodów.

Funkcja linii energetycznej polega na przesyłaniu energii między stacjami oraz miedzy producentami a odbiorcami energii. Konfiguracje techniczne w ramach sieci mogą być bardzo różne. Linia energetyczna jest połączona ze stacją lub stacjami energetycznymi, spośród których większe usytuowane są zazwyczaj na nieruchomościach należących do przedsiębiorstw energetycznych ( właścicieli lub użytkowników wieczystych). Nie ma wątpliwości, że pomiędzy nimi istnieje istotny związek gospodarczy. Korzystanie zatem z nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną należącą do przedsiębiorstwa energetycznego w sposób produktywny jest możliwe tylko wówczas, gdy może być do niej doprowadzony oraz może być od niej odprowadzony prąd, to zaś jest zadaniem linii energetycznych. (por. R.Trzaskowski. Korzystanie przez przedsiębiorstwa energetyczne z cudzych nieruchomości, Rejent 2003r., Nr 11 , s. 140).

W judykaturze również wyjaśniono, że linia energetyczna jest urządzeniem w rozumieniu art. 49 k.c. w związku z czym weszła ona w skład przedsiębiorstwaz chwilą przyłączenia jej do sieci energetycznej (por. wyrok SN z 11 marca 2005r. II CK 489/04 oraz wyrok SN z 20.09.2000r. I CKN 608/99).

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe uwagi pozwalają na przyjęcie podstaw do rozważań nad tym, czy pozwany wykazał, że Skarb Państwa wszedł w posiadania służebności gruntowej obciążającej nieruchomość poprzedników prawnych powodów prowadzącej do jej zasiedzenia, jako związanej z korzystaniem ze stacji transformatorowej powiązanej z istniejącą linią energetyczną począwszy od jej przyłączenie do sieci energetycznej,.

W ocenie Sadu Okręgowego w zakresie tych okoliczności, uzasadniony jest zarzut naruszenia art. 232 i 233 §1 k.p.c. przez dokonanie błędnych ustaleń dotyczących związanych z posiadaniem przez Skarb Państwa a obecnie przez jego następcę, pozwaną spółkę (...) SA w G., stacji transformatorowe znajdującej się na nieruchomosci powodów.

Z treści dowodów zaoferowanych przez pozwanego, w tym dokumentów, którym Sąd Rejonowy odmówił mocy dowodowej, wynika, że datą oddania do eksploatacji stacji transformatorowej nr 99, był dzień 18 marca 1966r. Zakwestionowany przez Sąd I instancji protokół odbioru technicznego, wraz z decyzją o lokalizacji szczegółowej z dnia 22 lutego 1965r. nr BUA.I-3a/2/65 oraz plany projektowanej trasy linii WN-15-KN z dnia 12/07/2012, nie pozostawiają wątpliwości, że wszystkie one dotyczą urządzeń przesyłowych tej samej linii energetycznej napowietrznej WN 15 kV, których składnikiem jest stacja transformatorowa typu ZH-15, zlokalizowana na nieruchomości powodów. Potwierdza to również oświadczenie M. P., ówczesnej właścicielki tej nieruchomosci, która wyraziła zgodę na pobudowanie stacji typu wiejskiego ZH-15 przy granicy w okolicy słupa pojedynczego z odciągiem, z którego zasilany jest m.in. „ob. W.”. Nieruchomosci obu osób zaznaczone zostały na załączonych do decyzji lokalizacyjnej planach linii przesyłowej z 22 lutego 1965r.

Podkreślić również należy, że z treści protokołu odbioru technicznego wynika, iż komisja powołana przez inwestora ZE-K. i wykonawcę SOWI nr 4 K. stwierdziła, że stacja ta nadaje się do załączenia. Wszystkie powyższe dokumenty pozwalają na stwierdzenie, że zawierają one zarówno przyczynę ich wystawienia, jak i treść dokonanych czynności, co przekonuje o ich wiarygodności. Stanowią one wraz z zeznaniami świadka M. T. i twierdzeniami pozwanego ogół okoliczności, z których wynika, że we wskazanej dacie doszło do wejścia w posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe służebności gruntowej na nieruchomości, obecnie należącej do powodów, celem eksploatacji stacji transformatorowej stanowiącej urządzenie linii przesyłowej wysokiego napięcia 15 kV.

Jako uzasadnione należy uznać stanowisko apelującego, że na przedsiębiorcy przesyłowym podnoszącym zarzut zasiedzenia służebności odpowiadającej służebności przesyłu nie spoczywa ciężar dowodzenia posiadania służebności wykonywanej na nieruchomosci obciążonej, bowiem podniesienie tego zarzutu oparte jest m.in. na niesporności okoliczności faktycznych spornego prawa, wykonywanego przez pozwanego. Opis wykonywanego przez pozwanego posiadania, wskazane w pozwie, oparte zostało na załączniku mapowym wraz z jej opisem i zaznaczeniu budynku spornej stacji transformatorowej, które nie zostało przez pozwanego zaprzeczone. Argumenty wskazane przez Sąd I instancji, uzasadniające szczególne wymogi dowodzenia przez przedsiębiorstwo przesyłowe okoliczności faktycznych posiadania urządzenia przesyłowego jest aktualne jedynie w sytuacji, gdy przedmiot postępowania wynika z jego wniosku o zasiedzenie służebności przesyłu, czy tez w sytuacji sporu co do posadowienia urządzenia przesyłowego lub przebiegu sieci energetycznej, co nie zachodzi w rozpoznawanej sprawie.

Należy odmówić trafności twierdzeniom powodów, w tej w części odpowiedzi na apelację, która zarzuca brak następstwa prawnego pozwanego do posiadania spornej służebności, bowiem podstawy te wynikają wprost ze skutków przekształceń organizacyjno-prawnych opartych na aktach prawnych, aktach władczych dysponentów mienia państwowego i innych czynnościach. W szczególności nie zachodzi konieczność udowadniania sposobu dokonywania zmian strukturalnych przedsiębiorstw energetycznych wynikających z ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz. U. Nr 16, poz. 69). akcie wykonawczym w postaci rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 1993 r. w sprawie określenia wykazu niektórych przedsiębiorstw państwowych i spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, których przekształcenia własnościowe podlegają szczególnemu trybowi (Dz. U. Nr 33, poz.147 ze zm.), ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (jedn.. tekst: Dz. U. 2012r.. poz. 1059 ze zm.) i ich rezultatów.

Podstawę prawną orzeczenia stwierdzającego zasiedzenie przed dniem 3 sierpnia 2008r. służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu stanowi art. 172 k.c. stosowany odpowiednio poprzez odesłanie zawarte w art. 292 zd. 2 k.c.. Odpowiednie stosowanie oznacza konieczność spełnienia przez posiadacza służebności przesłanek określonych w art. 172 k.c. ale z odpowiednią modyfikacją uwzględniającą specyfikę posiadania służebności i przesłanki nabycia służebności gruntowej określone w art. 292 zd. 1 KC. Nie podlega modyfikacji cel, charakter i skutki prawne zasiedzenia. Wobec ugruntowanego w tym zakresie orzecznictwa Sądu Najwyższego polemiczne pozostają wywody dotyczące konieczności wykazywania nieruchomości władnącej, skoro służebność ta pozostaje funkcjonalnie powiązana z przedsiębiorstwem przesyłowym.

W oparciu o powyższe ustalenia zważyć należy, że w okresie od 18 marca 1966 r. t.j. od daty oddania do użytku spornej linii przesyłowej, poprzednicy prawni pozwanego tj Zachodni Okręg Energetyczny oraz Zakład (...) w K. jako przedsiębiorstwa państwowe były wprawdzie władającymi w ramach sprawowanego zarządu mieniem państwowym, lecz czyniły to w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa.

Wprawdzie tak reprezentowany Skarb Państwa wszedł w posiadanie służebności gruntowej w wykonaniu decyzji administracyjnej z dnia 22 lutego 1965r. Nr 4/65w sprawie ustalenia o lokalizacji szczegółowej dla Zakładu (...) stacji trafo oraz linii WN na terenie osiedla (...), to podstawa ta nie uzasadnia wejście w posiadanie jej przez Skarb Państwa dobrej wierze. Zatem warunkiem nabycia służebności gruntowej wiązać się będzie z upływem dłuższego 20-letniego terminu korzystania z urządzenia przez posiadacza w złej wierze co wynika z dyspozycji art.292 kc. w zw. z art. 176 k.c. W niniejszej sprawie należało przyjąć, że posiadanie służebności zaczęło się najpóźniej w dniu 18 marca 1966 r. tj od dnia jej załączenia w ciągu linii WN-15 kV, to termin zasiedzenia upłynął z dniem 18 marca 1986 roku.

Nie nastąpiło też przerwanie biegu zasiedzenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uwzględniając apelację pozwanego z mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, bowiem uwzględniając podniesiony zarzut zasiedzenia służebności gruntowej oddalił powództwo.