Sygn. akt: I C 587/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2016r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Mikos-Bednarz
Protokolant:	sek. sąd. Magdalena Chylińska

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2016r. w Ostrołęce sprawy

z powództwa J. M. (1) i G. M.

przeciwko M. M. (1)

o zapłatę

orzeka:

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza solidarnie od powodów J. M. (1) i G. M. na rzecz pozwanego M. M. (1) kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 czerwca 2015 r. powodowie G. M. oraz J. M. (1), wnieśli imieniu własnym o zasądzenie od pozwanego M. M. (1) na rzecz ich syna Ł. M., kwoty 76.000 zł tytułem częściowego wykonania polecenia zawartego w umowie darowizny z dnia 24 sierpnia 2006 r. zawartej w Kancelarii Notarialnej przed notariuszem B. P. za nr Rep. (...) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie podali, że kolejną umową darowizny zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 24 sierpnia 2006 r. za nr Rep. (...) darowali pozwanemu M. M. (1) (synowi stron) gospodarstwo rolne wraz z zabudowaniami obejmującymi działki nr (...) położne we wsi N. P., działki nr (...) położone we wsi N. P. i R.. Zgodnie z § 7 przedmiotowej umowy darowizny pozwany zobowiązał się do ustanowienia nieodpłatnie na rzecz powodów na nabytej nieruchomości dożywotniej i osobistej służebności mieszkania. Natomiast w § 9 przedmiotowej umowy pozwany zobowiązał się o wypłacenia na żądanie darczyńców bratu Ł. M. kwoty odpowiadającej wartości działki budowlanej o pow. 8 arów zabudowanej domem mieszkalnym jednorodzinnym murowanym z przyłączami w O. lub powiecie (...) – w ciągu pięciu lat od dnia zawarcia umowy, a ponadto wypłacenia rodzeństwu J. M. (2), M. M. (2) i Ł. M. kwoty odpowiadającej wartości jednej krowy średniej klasy w ciągu dziecięciu lat licząc od dziś. Następnie wskazali, że pomimo wezwań pozwanego do wykonania polecenia, pozwany go nie wykonał. Podnieśli również, że Ł. M., na rzecz którego miało być wykonane polecenie, nie nabywa jakichkolwiek roszczeń względem obdarowanego lub darczyńcy. Stąd też uprawnienie powodów do wystąpienia z niniejszym pozwem wynika z art. 894 kc gdzie krąg podmiotów uprawnionych do żądania wykonania polecenia, określa m.in. darczyńców.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego. Wskazał, że prawdą jest że został obdarowany w sposób określony w umowach darowizny, ale nie prawdą jest jakoby nie wykonał polecenia. Niezwłocznie po sporządzeniu przedmiotowej umowy podjął działania zmierzające do realizacji polecenia. Albowiem ustalił z bratem, że w ramach realizacji polecenia zakupi na rzecz jego nieruchomość położoną w P. zabudowaną budynkiem mieszkalnym, o pow. 40 arów. W tym też celu na rzecz umowy przedwstępnej zapłacił sprzedającym kwotę 20.000 zł i rozpoczął starania o uzyskanie kredytu na zapłacenie pozostałej kwoty. Na zakup nieruchomości został zaciągnięty przez powodów oraz Ł. M. kredyt, a pozwany w ramach relacji obowiązków wynikających z polecenia miał spłacać raty kredytowe w wysokości po ok.1.000 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małżonkowie G. oraz J. M. (1) mają czworo dzieci: trzech synów J. M. (2), M. M. (1) oraz Ł. M. oraz córkę M. M. (2) z domu M..

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 13 oraz odpisy skrócone aktów urodzeń dzieci k. 14-17).

Byli oni współwłaścicielami w ramach wspólności majątkowej gospodarstwa rolnego położnego w obrębie wsi N. P. i R., składającego się z nieruchomości gruntowych, jak również nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym o pow. 110 m 2 oraz innymi budynkami.

Na mocy umowy darowizny przed notariuszem B. P. za nr Rep. (...) dnia 13 września 1993 r. małżonkowie G. i J. M. (1) darowali na rzecz małoletnich wówczas jeszcze dzieci J.-J. M. (3) oraz M. M. (2) z domu M. w częściach równych działkę nr (...) o pow. 36 arów położoną w miejscowości N. P.. Następnie na przekazanych dzieciom działce wybudowali dwa budynki mieszkalne połączone ścianą główną o charakterze bliźniaczym o łącznej wartości ok. 600.000 zł.

(dowód: umowa darowizny z dn. 13.09.1999 r. k.18-20, oświadczenie M. M. (2) z dn. 01.06.2015 r. k. 21-21v., zeznania: powódki G. M. w charakterze strony k. 119 v.-120, zeznania świadka M. M. (2) k. 163-163v.)

Następnie, w dniu 31 marca 2003 r. przed notariuszem B. P. za nr Rep.(...) powodowie w ramach umowy darowizny przekazali pozwanemu -synowi M. M. (1) nieruchomość rolną i leśną o pow. 9,44 ha obejmującą między innymi działki nr (...) położone w obrębie wsi P. i R. oraz nieruchomość rolną należącą wyłącznie do J. M. (1) o pow. 5,74 ha położoną we wsi N. P. składającej się działek nr (...). W umowie darowizny na żądanie darczyńców pozwany zobowiązał się tylko do zapewnienia babce A. M. (1) dożywotniej opieki.

(dowód: umowa darowizny z dn. 31.03.2003 r. k.30-33).

W dniu 24 sierpnia 2008 r. doszło do zawarcia kolejnej umowy w formie aktu notarialnego za Nr Rep. (...), określonej jako umowa darowizny, na mocy której powodowie przekazali na rzecz pozwanego -syna M. M. (1) pozostałą część gospodarstwa rolnego obejmującego: nieruchomość rolną i leśną położną we wsi N. P., R. i Ł. o łącznej pow. 22,15 ha obejmującą działki Nr (...), zbudowaną domem mieszkalnym murowanym o pow. 110 m 2, dwiema oborami murowanymi, stodołą murowaną i trzema garażami murowanymi. Przy czym nieruchomość rolna i leśna o pow. 12,6903 ha obejmująca działki nr (...) położna we wsi N. P. i R. w dziale IV Kw Nr (...) wpisane miała hipoteki zwykłe w kwocie 6.400 zł i 120.000 zł. Umowę darowizny darczyńcy zawarli w celu uzyskania renty strukturalnej.

Jednocześnie w §7 aktu ustanowiona została na nieruchomości nieodpłatnie i dożywotnio służebność osobista mieszkania na rzecz powodów G. i J. M. (1), polegająca na prawie do korzystania z dwóch pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju na parterze domu z wodą bieżącą, centralnym ogrzewaniem i oświetleniem elektrycznym z używalnością garażu na samochód osobowy, a także z prawem swobodnego poruszania się po siedlisku.

W § 9 umowy darowizny znalazł się zapis następującej treści: „M. M. (1) oświadcza, że na żądanie darczyńców zobowiązuje się wypłacić bratu Ł. M. kwotę odpowiadającą wartości działki budowlanej o powierzchni 8 arów zabudowanej domem mieszkalnym jednorodzinnym murowanym z przyłączami w O. lub powiecie (...) – w ciągu 5 lat, licząc od dziś, a ponadto, że zobowiązuje się wypłacić rodzeństwu J. M. (2), M. M. (2) i Ł. M. kwoty odpowiadające wartości jednej krowy średniej klasy –każdemu z nich w ciągu 10 lat , licząc od dziś”.

(dowód: umowa darowizny z dn.24.08.2006 r. k.26-29)

Intencją rodziców było nie dzielenie gospodarstwa rolnego pomiędzy dzieci. Chcieli, aby pozwany M. M. (1) przejął całe gospodarstwo. W rozmowach z rodzicami przed spisaniem aktu notarialnego pozwany zgodził się spłacić swojego brata Ł. M., bowiem intencją rodziców było aby najmłodszy syn Ł. otrzymał równowartość nieruchomości do tej jaką wcześniej obdarowano syna J. i córkę M. tj. w kwocie około 300.000 zł . Wtedy Ł. M. miał lat 20, przebywał za granicą i nie był zainteresowany przejęciem gospodarstwa rolnego. Pozwany obiecywał rodzicom, że wypełni nałożone na niego polecenie.

(dowód: umowa darowizny z dn.24.08.2006 r. k.26-29, zeznania powodów w charakterze strony: G. M. k. 119v-120, 164 J. M. (1) k.120-120v., 164., pozwany M. M. (1) k. 164v-165, świadek Ł. M. k. 133v.-134, świadek M. M. (2) k. 163-163 v.)

Ponadto strony 18 października 2006 r. zawarły trzy umowy przejęcia długu kredytowego tj. pierwsza dotyczyła kredytu nr 260, który na dzień zawarcia przedmiotowej umowy wynosił 117.860 zł, druga kredytu nr 468 w wysokości 3.520 zł, a trzecia kredytu nr 37 i jego zadłużenie na dzień zawarcia umowy wynosiło 22.360,00 zł. Łącznie pozwany przejął dług kredytowy powoda J. M. (1) w wysokości 143.740 zł.

(dowód: umowa darowizny z dn.24.08.2006 r. k.26-29, zaświadczenie z dn. 16.09.2015 r. z Banku Spółdzielczego w O. o przejęciu długu k. 95, trzy umowy o przejęciu długu kredytowego z 18.10. 2006 r. k.96-98, zeznania świadka A. M. (2) k. 133 ).

W 2007 r. powodowie wraz z synem Ł. M. w ramach współwłasności od A. D. oraz R. D. zakupili nieruchomość gruntową zabudowaną budynkiem mieszkalnym położoną w tej samej miejscowości tj. w P. 4. Na ten cel strony umowy zaciągnęły kredyt hipoteczny w kwocie 90.000 zł. Zakupiona nieruchomość wymagała remontu, stan budynku był zły. Wszystkie instalacje były nieczynne. W znalezieniu nieruchomości, w ramach wypełnienia polecenia, uczestniczył pozwany. Przed zawarciem aktu notarialnego, dnia 28.02.20017r. wypłacił z własnego konta kwotę 20.500 zł , z czego 20.000 z przekazał ojcu . Z kwoty tej 10.000 zł przekazano zbywcom na poczet ceny, zaś drugie 10.000 zł przeznaczono na opłaty związane z umową i kredytem.

( dowód: dowód wypłaty k. 100, zeznania pozwanego M. M. (1) k. 120v , 164-165v, pisma R. D. do najemców z J. i A. M. (3) k. 154,155, zeznania powodów w charakterze strony: G. M. k. 119v-120, 164 J. M. (1) k.120-120v., 164., świadek Ł. M. k. 133v.-134, świadek A. W. k. 162v.-163, świadek M. M. (2) k. 163-163 v.)

W ramach wywiązywania się z polecenia pozwany od stycznia 2009 r. na rzecz ojca J. M. (1) przekazywał kwotę ok. 1.100 zł, które opatrzone były tytułem „zasilenie konta” następnie od lutego 2010 r. wpłaty były dokonywane w wysokości 1.050 z, natomiast od grudnia 2010 r. wpłaty wynosiły 1.000 zł. Jednocześnie od lutego 2011r. zmienił się tytuł wpłat pozwanego „zasilenie konta na spłatę kredytu mieszkaniowego”. Były to kwoty przekazywane przez pozwanego na poczet spłaty kredytu zaciągniętego na poczet nabycia nieruchomości na współwłasność przez powodów wraz z synem Ł. M.. Łącznie pozwany przekazał na konto ojca na poczet spłaty kredytu ponad 75.000 zł. i jest to okoliczność przyznana przez powoda J. M. (1). Ostatnia wpłata raty kredytu została dokonana przez pozwanego 16 marca 2015 r. , bowiem po tej dacie strony skonfliktowały się, rodzice zaczeli zgłaszać wobec pozwanego roszczenia finansowe z tytułu polecenia.

Świadek Ł. M. o zobowiązaniu spłaty na swoja rzecz wynikającej z umowy darowizny z roku 2006r. dowiedział się dopiero w 2014r. jak strony się zkonfliktowały.

(dowód: dowody wpłat na rzecz J. M. (1) k. 100v.-118v., zeznania w charakterze strony pozwanego M. M. (1) k. 120v.-121, zeznania świadka A. M. (2) k. 132v.133v, zeznania świadka Ł. M. k. 134, zeznania powoda J. M. (1) k. 164v.).

Powodowie obecnie mieszkają w domu córki M. M. (2).

(dowód: zeznania powodów w charakterze strony: G. M. k. 119v-120).

Pomiędzy stronami zaczęło dochodzić do konfliktów. Pismem z dnia 14 października 2014 r. pozwany zawezwał powodów do zaprzestania naruszeń miru domowego. (dowód: pismo pozwanego z dn. 14.10.2014 r. k. 99)

Następnie pismem z dnia 29 kwietnia 2015 r. powodowie wezwali M. M. (1) do wykonania polecenia z § 9 zawartej umowy darowizny z dnia 24 sierpnia 2006 r. żądając zapłaty na ich rzecz kwoty 400.000 zł .

W odpowiedzi pozwany w piśmie z dnia 14 maja 2015 r. wskazał, że wszelkie obowiązki wynikające z zawartej umowy zostały przez niego wypełnione.

(dowód: pismo powodów z dn. 29.04.2015 r. k. 42,-43, pismo pozwanego z dn. 14.05.2015 r. k. 99)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Strona powodowa reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika żądnie pozwu wywodzi w oparciu o przepisy dotyczące polecenia zawartego w umowie darowizny. Formułując żądanie pozwu w taki oto sposób: powodowie G. M. i J. M. (1) w imieniu własnym wnoszą o zasądzenie na rzecz swojego syna Ł. M. kwoty 76.000 zł tytułem częściowego wykonania polecenia zawartego w umowie darowizny z dnia 24.08.2006r.rep. (...) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25.08.2011r. do dnia zapłaty.

Tak formułując żądanie od strony zarówno formalnej (wskazując Ł. M. jako osobę na rzecz której ma nastąpić zasądzenie żądanej kwoty) oraz od strony podstawy faktycznej i prawnej (jako żądanie częściowego wykonania polecenia) pełnomocnik powoda stwierdza jednocześnie, że osoba , która z polecenia odnosi korzyść nie jest wierzycielem lecz beneficjariuszem. Dalej stwierdza powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19.04.2002r.( sygn. akt.III CZP 19/02, iż jest to zobowiązanie naturalne, wyrażające się w odjęciu uprawnionemu możliwości skorzystania z przymusu państwowego w celu uzyskania należnego świadczenia. Z faktu zawarcia umowy uprawniony Ł. M. nie stał się wierzycielem , a obdarowany M. M. (1) nie stał się dłużnikiem. W tak przedstawionej konfiguracji procesowej pełnomocnik powodów konkluduje, że z uwagi na treść art. 894 kc to nie osoba, która ma odnieść korzyść z polecenia może dochodzić jego wykonania, a ten który nałożył na obdarowanego określony obowiązek w formie polecenia, czyli powodowie jako darczyńcy mają prawo wystąpić na drogę postępowania cywilnego w celu wyegzekwowania nałożonego przez nich na pozwanego w umowie darowizny polecenia.

W ocenie Sądu orzekającego, przeprowadzona przez pełnomocnika interpretacja art. 894 kc została dokonana w oderwaniu od treści wcześniejszego art. 893kc i oparta na błędnym założeniu, że darczyńcy mogą żądać zasądzenia od obdarowanego konkretnej kwoty tytułem wykonania polecenia, nie na swoją rzecz tylko na rzecz uprawionego z polecenia – beneficjariusza Ł. M. . Tak formułując żądanie pozwu tj. „zasądzenie na rzecz syna Ł. M. kwoty 76.000 zł” powodowie czynią go wierzycielem. Co jest wbrew treści art. 893kc. Skoro Sąd miałby zasądzić dochodzoną kwotę na rzecz Ł. M., to jemu powodowie przypisują status wierzyciela. A Sąd zasadzając żądaną kwotę na jego rzecz uczyniłby go wierzycielem, bowiem zapadły wyrok stanowiłby właśnie dla Ł. M. tytuł egzekucyjny i tytuł wykonawczy.

Tak więc ocenę zasadności roszczenia powodów, w takim kształcie trzeba odnieść do treści art. 888§1 kc , art. 893kc i 894kc, które należy interpretować we wzajemnym powiązaniu.

Zgodnie z art. 888§1 kc przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Treścią umowy darowizny jest zatem nieodpłatne przysporzenie obdarowanemu korzyści – wzbogacenie – kosztem majątku darczyńcy.

Zgodnie zaś z art. 893 kc darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania nie czyniąc nikogo wierzycielem, co stanowi polecenie.

A zgodnie z art. 894§1 kc darczyńca, który wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia chyba, że ma ono wyłącznie na celu korzyść obdarowanego.

I już w świetle samego literalnego brzmienia art. 893 kc i art. 894 kc nie jest uprawione takie sformułowanie żądania pozwu. Beneficjariusz z umowy darowizny Ł. M. nie nabył z treści § 9 umowy darowizny z dnia 24.08.2006r. żadnego roszczenia wobec pozwanego, skoro nie nabył roszczenia to nie może być wierzycielem, a tak potraktowany został w treści żądania pozwu. I nie na tym polega- w rozumieniu art. 894 kc- żądanie darczyńcy wypełnienia polecenia z § 9 umowy darowizny, że to powodowie mogą żądać od pozwanego aby zapłacić na rzecz brata kwotę z pozwu. Osoba trzecia, która z polecenia ma odnieść korzyść (syn stron Ł. M.) nie może występować z żadnym roszczeniem przeciwko obdarowanemu, ale też darczyńcy nie mogą tego czynić w jego imieniu, jak jest to w niniejszej sprawie. W ten sposób obchodzą zakaz z art. 893kc.

Skoro strona powodowa powołuje się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19.04.2002r. ( III CZP 19/02) na poparcie zasady żądania pozwu, to nie sposób nie zwrócić uwagi, że strona powodowa z treści tego orzeczenia wywodzi błędne wnioski. Z treści tego orzeczenia wcale nie wypływa uprawnienie powodów do wystąpienia z żądaniem pozwu w imieniu syna.

Zgodnie z tezą postanowienia gdy chodzi o polecenie przy darowiźnie, jak i przy poleceniu testamentowym, określony krąg podmiotów może domagać się od obciążonego powinnego zachowania się wynikającego z treści polecenia, jednak podmioty te nie mogą skorzystać z przymusu państwowego w celu zmuszenia obciążonego do takiego zachowania się. Z treści uzasadnienia zacytowanego postanowienia wynika dalej, że nałożenie na obdarowanego polecenia, także majątkowego nie prowadzi do powstania stosunku zobowiązaniowego. A osoba, która odnosi z polecenia korzyść, nie jest wierzycielem, lecz beneficjariuszem. Taki wniosek wywodzi się z charakteru prawnego polecenia, którego nałożenie na określoną osobę (obdarowanego) prowadzi do powstania zobowiązania naturalnego (niezupełnego).Takie stosunki zobowiązaniowe (zobowiązanie naturalne niezupełne) charakteryzują się niemożliwością dochodzenia od dłużnika należnego świadczenia na drodze sądowej. „Niezupełność” zobowiązania wyraża się w odjęciu uprawnionemu możliwości skorzystania z przymusu państwowego w celu uzyskania należnego świadczenia.

W oparciu o tak sformułowane stanowisko Sądu Najwyższego w literaturze dochodzi się nawet do stwierdzenia, że wypełnienie polecenia objętego treścią stosunku prawnego wynikającego z darowizny może być dochodzone jedynie przez podmioty wskazane w art. 894kc i w sposób określony w tym przepisie, ale podmioty uprawnione do żądania wykonania polecenia zamieszczanego w darowiźnie nie mogą skorzystać ze środków przymusu państwowego w celu zmuszenia obdarowanego do zachowania się zgodnego z treścią polecenia. A w konsekwencji należy uznać, że żądanie wypełnienia polecenia nie może być uwzględnione przez sąd. Obowiązek nałożony przez obdarowanego na darczyńcę w umowie darowizny jako polecenie nie jest skorelowany z wierzytelnością innego podmiotu. A możliwość powstania odpowiedzialności obdarowanego z tytułu niewykonania polecenia jest ograniczona i nie ma charakteru odpowiedzialności prawnej ( stanowisko powołane w komentarzu do art. 894 KC red. Osajda 2015r. ,wyd. 13/B Lanckoroński , Legalis).

Tak więc dotychczas przyjmowano w literaturze stanowisko, że nałożenie na obdarowanego obowiązku polecenia nie jest związane z powstaniem wierzytelności po stronie samego darczyńcy bądź jakiekolwiek innego podmiotu. Polecenie może mieć charakter niemajątkowy lub majątkowy i mieć na względzie zarówno korzyść darczyńcy, obdarowanego, osoby trzeciej, jak i interes społeczny. (M. Safjan (w:) Kodeks cywilny. Komentarz t. II pod. red. K. Pietrzykowskiego. Warszawa 2005).

Dlatego też z uwagi na niejasność uregulowań kodeksowych i konieczności powiązania uregulowania art.893kc ( polecenie nie czyni nikogo wierzycielem) z art. 894kc ( wskazanie podmiotów uprawnionych do żądania wypełnienia polecenia) w literaturze wskazuje się na szereg rozwiązań spoza umowy darowizny, które mogą stanowić podstawę dochodzenia obowiązku wykonania polecenia. Zawsze jednak uprawnionym do żądania wykonania polecenia jest darczyńca (lub jego spadkobiercy), za wyjątkiem sytuacji , gdy darczyńca w umowie darowizny obciążył obdarowanego obowiązkiem świadczenia na rzecz osoby trzeciej. Wówczas obdarowany będzie dłużnikiem takiej osoby i w braku zastrzeżeń darczyńcy osoba ta mogłaby żądać spełnienia świadczenia bezpośredni na jej rzecz na podstawie art. 393 kc. Ale wtedy będziemy mieli do czynienia nie z poleceniem z rozumieniu art. 893kc ale z tzw. darowizną obciążliwą, która mimo wyraźnego braku uregulowania ustawowego w praktyce jest dopuszczana ( patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.03.1970r III CZP 28/70 teza :obciążenie w umowie darowizny nabywcy nieruchomości obowiązkiem zapłaty na rzecz osoby trzeciej określonej kwoty pieniężnej jest dopuszczalne; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.03.1973r. III CRN40/73 teza: mimo, że kc nie przejął przepisu art. 354§ k.z. darczyńcy wolno obciążyć drugą stronę umowy darowizny (obdarowanego) obowiązkiem spełnienia oznaczonego świadczenia na rzecz osoby trzeciej, przez co czyni on tę osobę wierzycielem obdarowanego).

W takiej konfiguracji roszczenia opartego na treści art. 393kc jako stronę powodową i jednocześnie żądająca zasądzenia na swoją rzecz była by właśnie osoba trzecia wskazana w umowie darowizny jako uprawniona. W niniejszej sprawie taki status przysługiwał by Ł. M., gdyby to on samodzielnie wystąpił z żądaniem pozwu w oparciu o art. 393 kc.

Niemniej jednak w niniejszym stanie faktycznym strona powodowa- darczyńcy dowodzili roszczenia w imieniu własnym powołując się na treść art. 894 kc. Dlatego też sąd nie rozważał niniejszej sprawy w kontekście spełnienia warunków z art. 393kc, bowiem przy takiej podstawie prawnej stroną powodową winien być Ł. M. a nie darczyńcy.

W sprawie niniejszej pozwany M. M. (1) ma świadomość tego, że w umowie darowizny przyjął na siebie zobowiązanie, na żądanie darczyńców, wypłaty na rzecz brata Ł. M. określonej kwoty stanowiącej równowartość działki budowlanej 8 arowej zabudowanej domem mieszkalnym jednorodzinnym z przyłączami. Twierdzi jednak, że to zobowiązanie już wykonał, bowiem przy zakupie nieruchomości umową z 2007r. na współwłasność brata i rodziców przekazał na poczet umowy 20.000 zł i następnie przez okres styczeń 2009r. do marca 2015r.regulował comiesięczne raty kredytu zabezpieczonego na nabytej nieruchomości w kwotach ponad 1.000 zł, łącznie ponad 75.000 zł i deklaruje chęć spłaty kredytu do końca. Powód J. M. (1) ojciec pozwanego przyznał, że uiszczane przez pozwanego co miesięczne kwoty to spłata kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości, którą powodowie zakupili wspólnie z synem Ł. M..

Czy jest to kwota adekwatna do zapisu § 9 umowy darowizny z 2006r.Sąd w niniejszym postępowaniu nie rozważał i oddalił wniosek o dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, taki wniosek dowodowy był zbędny w kontekście sformułowania żądania pozwu. Bowiem G. i J. M. (1) nie mają uprawnienia do wystąpienia z żądaniem zasądzenia na rzecz syna Ł. M., czyniąc go wierzycielem.

Jak już wcześniej wspomniano niejasność i brak korelacji pomiędzy art. 893 kc i 894 kc dało przyczynek do rozmaitej oceny charakteru przysługującej tylko darczyńcy ochrony prawnej z tytułu polecenia. Wśród nich wymienia się : możliwość odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności w przypadku nieuzasadnionej odmowy wykonania polecenia; żądanie ustalenia istnienia obowiązku po stronie obdarowanego w trybie art. 189 kpc ; żądanie zwrotu darowizny na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W ocenie Sądu orzekającego skoro w przypadku polecenia nie mamy do czynienia ze świadczeniem, a więc i z samodzielnym stosunkiem zobowiązaniowym (bo polecenie nie czyni nikogo wierzycielem) to sankcją za niewypełnienie polecenia jest możliwość żądania tylko przez darczyńcę i tylko na jego rzecz zwrotu równowartości otrzymanego przez obdarowanego przysporzenia , w takiej części, jaka musiałaby być zużyta na wypełnienie polecenia. Podstawę żądania przez darczyńcę zwrotu równowartości niespełnionego polecenia powinien stanowić art. 56 kc . W myśl tego przepisu czynność prawna wywołuje nie tylko skutki wprost w niej wyrażone, lecz także te które wynikają z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów i ta klauzula generalna , przy braku zaskarżalności roszczenia o wykonanie polecenia jest środkiem prawnym mogącym stanowić sankcję na wypadek niezrealizowania polecenia ( jak słusznie zauważa M. W. w artykule „Darowizna obciążona poleceniem” w Państwo i Prawo 5/2013 k. 67-77).

Nie sposób nie zauważyć także, że dotychczasowe stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w cytowanym postanowieniu z dnia 19.04.2002 ( III CZP 19/02) przyjmujące koncepcję zobowiązania naturalnego dla polecenia z umowy darowizny i będące przyczynkiem do szeregu różnych interpretacji w literaturze, zostało w najnowszym orzeczeniu Sądu Najwyższego zasadniczo zmienione. W uzasadnieniu wyroku z dnia 27 stycznia 2016r. ( II CSK 153/15 ) Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż względy natury językowej, systemowej oraz celowościowej przemawiają za dopuszczalnością żądania wykonania polecenia na drodze sądowej. Przesądzająca jest tu treść art.894§1i 2 kc i sens wyrażeń w nim zawartych, a zwłaszcza fragment „może żądać wypełnienia polecenia”. I w ocenie Sądu Najwyższego takiej nowej interpretacji wcale nie wyłącza art. 783kc, gdyż sama możliwość dochodzenia roszczenia nie czyni nikogo wierzycielem. Bowiem żądanie wykonania polecenia nie jest środkiem ochrony interesów majątkowych, czy niemajątkowych beneficjariusza polecenia (nie jest on wierzycielem), lecz instrumentem realizacji woli darczyńcy zaakceptowanej przez obdarowanego. I żądanie wykonania polecenia jest swoistym roszczeniem instytucjonalnym służącym ochronie woli darczyńcy, a nie typowym roszczeniem służącym ochronie interesu osoby, dla której wykonanie polecenia jest korzystne.

Należy podzielić powyższe stanowisko Sądu Najwyższego, że wykonanie polecenia nie jest środkiem ochrony interesów beneficjariusza ( beneficjariusz nie może być wierzycielem), bowiem art.894 kc wskazuje konkretne podmioty które mogą żądać wypełnienia polecenia.

I takie uprawnienie do wystąpienia z żądaniem w imieniu własnym i na swoją rzecz mają powodowie-darczyńcy. Nie mogą oni wystąpić w imieniu syna, żądając zasądzenia na jego rzecz kwoty, bo ten sposób czynią go wierzycielem wbrew treści art. 893 kc. Powodowie w nieuzasadniony sposób przypisują sobie legitymację formalną, a legitymację materialną pozostawiając synowi Ł. M., o zasądzenie na rzecz którego wnoszą.

Kiedy inny podmiot, niż sama strona powodowa może wystąpić z powództwem wytoczonym na rzecz oznaczonej osoby (gdy następuje rozdzielenie legitymacji formalnej i materialnej) uregulowane jest w art. 55kpc -63 4 kpc i dotyczy podmiotów szczególnych (prokuratora, organizacji pozarządowych , Państwowej Inspekcji Pracy, czy rzecznika konsumentów).

W konkluzji powyższych rozważań należało dojść do wniosku, że żądanie powodów, które co do zasady może być słuszne ( jeżeli zostanie oparte na jednej z wyżej wskazanych podstaw ) nie mogło zostać uwzględnione, albowiem nie mieli oni legitymacji procesowej materialnej do wystąpienia żądaniem częściowej zapłaty na rzecz ich syna Ł. M.. Podnieść należy również to, że powodowie reprezentowani są przez profesjonalnego pełnomocnika, który to zobowiązany jest do prawidłowego formułowania żądań. Zaznaczyć należy również to, że poprzez tak skonstruowane żądanie wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym byliby nie powodowie, a Ł. M.. Tak skonstruowane żądanie pozwu w kontekście żądania wykonania polecenia jest nieprawidłowe. Skoro powodowie dochodzą wykonania polecenia to należy pamiętać, że służy to ochronie woli darczyńcy (powoda ) a nie ochronie interesów osoby , która z uwagi na treść art. 893 kc nie może być wierzycielem.

Nie oznacza to jednak, że po stronie pozwanej brak jest jakiegokolwiek obowiązku wynikającej z zawartej umowy darowizny. Nadmienić należy, że przekazanie pozwanemu w taki sposób gospodarstwa rolnego miało na celu również zgromadzenie w określonym okresie czasu środków pozwalających na wykonanie przez pozwanego nałożonego obowiązku.

O kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 6 pkt 6 i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) i zasądził od powodów na rzecz pozwanego kwotę 3.617 złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.