Sygn. akt I A Ca 316/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Futro (spr.)

Sędziowie: SA Piotr Górecki,

SA Małgorzata Gulczyńska

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko C. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 21 października 2014 r.

sygn. akt IX GC 1260/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok i:

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 767 626,06 (siedemset sześćdziesiąt siedem tysięcy sześćset dwadzieścia sześć 06/100) zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 45 599 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.;

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 43 782 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Gulczyńska Jan Futro Piotr Górecki

I A Ca 316/15

UZASADNIENIE

Powód K. K. w pozwie wniesionym w dniu 22 kwietnia 2013 r. skierowanym przeciwko C. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 767 626,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu twierdził, że jest wierzycielem spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w P., a jego wierzytelność - wynikająca z umowy zawartej z powyższą spółką w dniu 17 sierpnia 2010 r. (nr 02/10/BB) - została stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. XVI GNc 1221/11, któremu w dniu 23 lipca 2012 r. nadano klauzulę wykonalności. Na podstawie powyższego nakazu zapłaty powód wszczął egzekucję przeciwko spółce, jednakże okazała się ona bezskuteczna. Wobec tego, powód domaga się zapłaty zasądzonej kwoty od pozwanego członka zarządu spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w P., na podstawie art. 299 k.s.h.

Wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7 217 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Jako podstawy rozstrzygnięcia Sąd I instancji powołał następujące ustalenia.

Powód – K. K. zam. w W., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w W., jest podmiotem wpisanym do Ewidencji Działalności Gospodarczej. W ramach swej działalności zajmuje się m. in. reprodukcją zapisanych nośników informacji.

Pozwany C. M. zam. w P. pełni funkcję jedynego członka zarządu spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w P., wpisanej do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...), od momentu jej powstania do dnia dzisiejszego.

W dniu 17 sierpnia 2010 r. powód zawarł ze spółką (...) sp. z o. o. z siedzibą w P. umowę nr (...), której przedmiotem było dostarczenie przez powoda w/w spółce 120 sztuk wideorejestratorów marki (...) z możliwością pomiaru prędkości pojazdów. Powód wykonał przypadające na niego zobowiązanie i z tego tytułu wystawił spółce (...) sp. z o.o. faktury VAT, w tym fakturę VAT nr (...) na kwotę 614 880 zł z terminem płatności na dzień 06 października 2010 r. Spółka (...) sp. z o.o. nie uregulowała w/w należności w terminie wynikającym z faktury VAT. W dniu 27 czerwca 2011 r. powód zawarł ze spółką (...) sp. z o.o. ugodę, której celem było zniesienie roszczeń z tytułu nieuregulowanych przez spółkę płatności poprzez wzajemne ustępstwa między stronami ugody. Porozumienie to objęło należność wynikającą z faktury VAT nr (...). Dłużnik – spółka (...) sp. z o.o. zobowiązał się spłacić zadłużenie w ratach określonych w ugodzie. W przypadku uchybieniu w płatności którejkolwiek z rat, ugoda ulegała rozwiązaniu.

Spółka (...) sp. z o.o. przekazała powodowi kwotę 100.000 zł, z której część – w wysokości 25 000 zł została przez niego zaliczona na poczet spłaty zadłużenia wynikającego z faktury VAT nr (...).

Z uwagi na brak dalszych płatności powód skierował sprawę na drogę postępowania sądowego. Doprowadziło to do uzyskania przez powoda tytułu wykonawczego w postaci wydanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XVI GNc 1221/11 nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 11 stycznia 2012 r. wraz z klauzulą wykonalności z dnia 23 lipca 2012 r., zobowiązującego (...) sp. z o. o. do zapłaty powodowi kwoty 589 880 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 14 października 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 14 591 zł z tytułu kosztów postępowania.

W dniu 17 lipca 2012 r. spółka (...) sp. z o.o. przekazała powodowi kwotę 5 000 zł, którą ten zaliczył na poczet kosztów procesowych zasądzonych nakazem zapłaty z dnia 11 stycznia 2012 r. Powód, w ramach spłaty w/w zadłużenia, dokonał kompensaty swojej wierzytelności z wierzytelnością przysługującą spółce (...) sp. z o.o. wobec powoda w kwocie 3 938,46 zł z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 17 października 2012 r.

Z uwagi na brak dalszych spłat, powód wszczął wobec spółki (...) sp. z o. o. postępowanie egzekucyjne, prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie S. D. pod sygn. KM 10937/12. We wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wierzyciel – powód skierował egzekucję jedynie do rachunków bankowych dłużnika – spółki (...) sp. z o.o., uznając, że nie jest celowym kierowanie postępowania także do innych składników majątku spółki – nieruchomości, z uwagi na istniejące obciążenia hipoteczne. Komornik Sądowy dokonał zajęcia rachunków bankowych w ponad dwudziestu bankach. Podjęte czynności nie doprowadziły jednak do skutecznego wyegzekwowania nawet części należności z uwagi na m. in. brak środków oraz liczne zbiegi administracyjno – sądowe. W tej sytuacji Komornik Sądowy S. D. postanowieniem z dnia 18 grudnia 2012 r. umorzył postępowanie, wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Działalność spółki (...) sp. z o. o. w P. koncentrowała się na prowadzeniu sprzedaży hurtowej i detalicznej samochodów osobowych i furgonetek oraz pozostałych pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli oraz na konserwacji i naprawie pojazdów. Spółka realizowała duże zamówienia dla różnych kontrahentów, w tym dla Komendy Głównej Policji. Do 2010 r. sytuacja finansowa spółki była bardzo dobra. W 2010 r. spółka (...) sp. z o.o. wygrała przetarg na dostawę do Komendy Głównej Policji 120 samochodów pościgowych marki A. (...), wyposażonych w wideorejestratory z możliwością pomiaru prędkości pojazdów. W związku z realizacją tej umowy wystąpiły opóźnienia zarówno ze strony dostawców poszczególnych urządzeń i elementów, jak i ze strony zamawiającego, który nie chciał odebrać gotowych samochodów. Spółka (...) sp. z o.o. otrzymała tylko część wynagrodzenia za wykonanie w/w umowy, została też obciążona wysoką karą umowną. Spory dotyczące wzajemnych rozliczeń stron wynikające z realizacji w/w przetargu nadal są przedmiotem toczących się postępowań sądowych.

Spółka (...) sp. z o.o. przystępując do przetargu, zaciągnęła duży kredyt. Brak terminowej zapłaty należności i obciążenie spółki dodatkowymi należnościami spowodowały znaczące pogorszenie się jej sytuacji finansowej. Spółka zaczęła mieć problemy z terminowym regulowaniem jej należności wobec kontrahentów. Nadto negatywny wpływ na sytuację spółki (...) sp. z o.o. miał także pogłębiający się kryzys w branży motoryzacyjnej i związany z nim spadek sprzedaży aut nowych. Spółka w 2011 r. osiągnęła przychody netto obejmujące przychody ze sprzedaży, działalności operacyjnej oraz finansowe w łącznej wysokości 23 887 117,93 zł, a koszty we wszystkich w/w segmentach wyniosły łącznie 23 828 755,23 zł. Spółka na koniec 2011 r. wygenerowała zysk w wysokości 58 362,70 zł. Jednocześnie jednak spółka posiadała zobowiązania na kwotę 21 532 357,70 zł z tytułu kredytów, pożyczek i należności wobec kontrahentów.

W 2012 r. spółka podjęła szereg działań mających na celu poprawę jej sytuacji gospodarczej, m. in. przeszła restrukturyzację zatrudnienia, z około 240 pracowników pozostało ok. 30-40 osób. Spółka kontynuowała sprzedaż pojazdów oraz diagnostykę i badania okresowe samochodów. Poszerzyła także profil swojej działalności o sprzedaż pojazdów używanych, cieszących się dużym zainteresowaniem klientów. Środki finansowe uzyskane z prowadzonej działalności gospodarczej przekazywała na stopniową spłatę mniejszych wierzytelności – do 10 000 zł. W 2014 r. udało jej się spłacić w całości jednego z wierzycieli – spółkę (...) (kwota 20 000 zł).

Spółka posiada wierzytelności wobec spółki (...) w wysokości 2 700 000 zł, wobec Komendy Głównej Policji na kwotę 1 400 000 zł oraz innych kontrahentów w łącznej wysokości 1 400 000 zł.

(...) sp. z o.o. jest też właścicielem dwóch nieruchomości gruntowych zabudowanych budynkami gospodarczymi. Nieruchomość usytuowana przy ul. (...) w P. posadowiona jest na dwóch działkach o nr (...) o łącznej powierzchni 5 830 m 2. Na terenie tym znajdują się: salon wystawienniczy samochodów, magazyn części zamiennych, stacja kontroli pojazdów, myjnia samochodowa, wydawalnia pojazdów, druga hala serwisowa ze stanowiskiem do wyważania i diagnostyki kół samochodowych. Działka utwardzona jest kostką brukową, teren jest ogrodzony, oświetlony, posiada dwie bramy wjazdowe. Są też budynki biurowe. Rzeczoznawca majątkowy B. M. wycenił wartość tej nieruchomości na dzień 25 listopada 2011 r. na kwotę 13 987 000 zł. Po wycenie na nieruchomości postawiono namiot magazynowy o powierzchni ponad 100 m 2 na konstrukcji stalowej. Nieruchomość ta obciążona jest hipotekami na rzecz m. in. (...) S.A., (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A., Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., Miasta P., Skarbu Państwa – Naczelnika I (...) Urzędu Skarbowego w P., przy czym hipoteki na rzecz: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., Miasta P., Skarbu Państwa – Naczelnika I (...) Urzędu Skarbowego w P. zostały ustanowione w 2013 r. Łączna wysokość hipotek wynosi ok. 16 000 000 zł.

Druga (...) sp. z o.o. usytuowana przy ul. (...) w P. położona jest na 4 działkach o nr: (...) ma łączną powierzchnię 1 405 m 2. Aktualnie wykorzystywana jest jako parking. Rzeczoznawca majątkowy B. M. wycenił wartość tej nieruchomości na dzień 16 listopada 2011 r. na kwotę 7 007 000 zł. Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego teren, na którym usytuowana jest w/w nieruchomość, przeznaczony został na drogę, zatem działka ta zostanie wykupiona przez Miasto P. po cenie rynkowej. Również ta nieruchomość obciążona jest hipotekami na rzecz m. in. (...) S.A., (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A., Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., Ł. wysokość hipotek wynosi ok. 15 000 000 zł.

Hipoteki ustanowione w celu zabezpieczenia wierzytelności (...) S.A. i (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A. na kwotę 15 000 000 zł mają charakter hipotek łącznych.

Rzeczywiste zobowiązania spółki (...) sp. z o.o. na rzecz banku (...) S.A. z tytułu umowy kredytu nr(...) (...) wynoszą 5 102 293,10 zł, a nadto zostały zabezpieczone poprzez ustanowienie hipoteki do kwoty 2 700 000 zł na nieruchomościach stanowiących własność spółki (...) sp. z o.o. w Z. (o nr KW (...), (...), (...)) oraz na nieruchomości stanowiącej własność pozwanego (nr KW (...)). Podobnie rzeczywiste zobowiązania spółki (...) sp. z o.o. na rzecz (...) S.A. wynoszą około 1.900.000 zł, a nadto zostały zabezpieczone poprzez przewłaszczenie (...) sp. z o.o. udziałów w spółce (...) sp. z o.o. w Z. (wycenionej na kwotę 5 400 000 zł) oraz poręczenie pozwanego (poddanie się egzekucji w trybie art. 777 §t. 1 pkt. 4 k.p.c.) i ustanowienie hipoteki na nieruchomości stanowiącej własność pozwanego (nr KW (...)).

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie XI GU 65/13 Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. oddalił wniosek wierzyciela – J. K. (1) o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika – spółki (...) sp. z o.o. w P.. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, iż powodem oddalenia wniosku było niewykazanie przez wierzyciela, iż dłużnik posiada innych niż wnioskodawca wierzycieli (a jest to jedna z przesłanek ogłoszenia upadłości) oraz niewykazanie, iż spółka (...) sp. z o.o. posiada majątek wystarczający na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego.

Wobec spółki (...) sp. z o.o. w P. prowadzone są liczne postępowania komornicze, m.in. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań – Grunwald w P. P. T. prowadzi egzekucję z nieruchomości spółki na rzecz wierzycieli: (...) Centrum (...).D.M. N. sp. j. (639 152,2 zł), P. S., T. P. (16 924,26 zł), J. K. (1) (286 971,26 zł), (...) S.A. (7 986,54 zł), (...) sp. z o.o. (2 048,27 zł), (...) S.A. (2 865 466,11 zł), Przedsiębiorstwo (...) (869 810,11 zł), (...) Sp. z o.o. (1 889,83 zł), (...) sp. z o.o. (24 966,87 zł).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że nie było podstaw do uwzględnienia powództwa.

Powód wykazał wprawdzie istnienie zobowiązania spółki wobec niego, nie wykazał jednak drugiej z przesłanek odpowiedzialności członka zarządu przewidzianej w art. 299 k.s.h., a mianowicie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce. Dla wykazania bezskuteczności egzekucji, w rozumieniu powyższego przepisu nie było wystarczające przedłożenie przez powoda postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie S. D. z dnia 18 grudnia 2012 r., wydane w sprawie KM 10937/12 o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec (...) sp. z o.o. z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Postępowanie to było bowiem prowadzone zgodnie z wnioskiem egzekucyjnym jedynie z wierzytelności z posiadanych przez spółkę rachunków bankowych. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało natomiast, że spółka (...) sp. z o.o. w dacie skierowania przez powoda wniosku egzekucyjnego, posiadała także inne wartościowe składniki majątku w postaci ruchomości: standardowego wyposażenia stacji kontroli pojazdów i serwisu samochodowego oraz magazynu części zamiennych, a także w postaci nieruchomości, położonych w P. przy ul. (...). Wartość łączna tego majątku szacowana była na kwotę około 20 000 000 zł. Powód wiedział, że (...) sp. z o.o. jest właścicielem w/w nieruchomości, odstąpił jednak od kierowania egzekucji do tych składników majątku spółki uznając, w oparciu o informacje uzyskane od innych wierzycieli, że z uwagi na istniejące na w/w działkach obciążenia (hipoteki) nie jest możliwym uzyskanie zaspokojenia z tych składników majątku. W ocenie Sądu powód nie wykazał jednak powyższej okoliczności. Bezspornym było, iż w/w nieruchomości były obciążone hipotekami na kwotę około 15 000 000 zł i 16 000 000 zł na rzecz pozostałych wierzycieli spółki (...) sp. z o.o., w tym m. in. Banku (...) S.A., (...) Przedsiębiorstwo (...) S.A., jednakże powód nie uwzględnił, iż hipoteki te miały charakter hipotek łącznych, a zatem kwoty obciążeń w tym przypadku nie podlegają kumulacji. Nadto powód nie sprawdził, czy zabezpieczone wierzytelności przekraczają wartość nieruchomości. Fakt wpisania hipoteki dla zabezpieczenia określonej wierzytelności nie oznacza automatycznie, że istnieje wymagalna wierzytelność o wysokości odpowiadającej wysokości ustanowionej hipoteki. Pozwany w toku postępowania wykazał, iż np. jego rzeczywiste zobowiązania wobec Banku (...) S.A. są obecnie niższe niż wynika to z wysokości hipoteki, ustanowionej na rzecz Banku, bo wynoszą 5 102 293,10 zł. Podobnie sytuacja przedstawia się ze zobowiązaniami (...) sp. z o.o. wobec spółki (...) S.A., które wynoszą obecnie około 1 900 000 zł, a nie 2 500 000 zł. Przedmiotowe nieruchomości objęte są postępowaniami egzekucyjnymi prowadzonymi przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań – Grunwald w P. P. T. na rzecz wierzycieli: (...) Centrum (...).D.M. N. sp. j., P. S., T. P., J. K. (1), (...) S.A., (...) sp. z o.o., (...) S.A., Przedsiębiorstwo (...), (...) Sp. z o.o., (...) sp. z o.o. Postępowania te nadal się toczą i nie zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W ocenie Sądu zatem stwierdzić należało, że powód nie podjął próby uzyskania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności (choćby w części) z istotnych (jeśli nie najistotniejszych) składników majątku spółki.

Ponadto, spółka (...) sp. z o.o., choć w ograniczonym zakresie, nadal prowadzi działalność gospodarczą i stopniowo spłaca mniejsze wierzytelności. Spółka jest też właścicielem ruchomości w postaci standardowego wyposażenia stacji kontroli pojazdów i serwisu samochodowego, a także magazynu części zamiennych o wartości około 2 000 000 zł, z których to składników majątku powód również nie podjął próby uzyskania zaspokojenia swojego roszczenia. (...) sp. z o.o. przysługują też wierzytelności sporne wobec spółki (...) w wysokości 2.700.000 zł, wobec Komendy Głównej Policji na kwotę 1 400 000 zł oraz innych kontrahentów w łącznej wysokości 1 400 000 zł, które także nie były objęte postępowaniem egzekucyjnym wszczętym przez powoda.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu - wskazując, co się na nie składa - Sąd Okręgowy powołał przepisy art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Od wyroku tego apelację wniósł powód, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 245 k.p.c. w związku z art. 128 § i k.p.c., art. 129 § 2 i § 3 k.p.c. poprzez oparcie ustaleń faktycznych i w konsekwencji rozstrzygnięcia na dołączonych przez pozwanego dokumentach będących kserokopiami, podczas gdy nie powinny być one brane pod uwagę, bowiem nie stanowią dowodu z dokumentu, a jedynie są kserokopiami;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że (...) Sp. z o.o. (zwana w dalszej części również Spółką) posiadała - w dacie kierowania przez powoda wniosku egzekucyjnego - majątek o wartości około 20 000 000 zł, umożliwiający skuteczne uzyskanie przez powoda zaspokojenia swoich roszczeń, co w konsekwencji skutkowało niewłaściwym przyjęciem, że stan majątkowy (...) Sp. z o.o. pozwala na zaspokojenie roszczeń powoda objętych pozwem, a tym samym nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności członków zarządu na podstawie art. 299 k.s.h., mimo iż właściwa ocena materiału dowodowego prowadzi do stwierdzenia, iż stan majątkowy (...) Sp. z o.o. nie pozwala na zaspokojenie roszczeń powoda;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że Spółka w 2011 r. osiągnęła przychody netto w łącznej wysokości 23 887 117,93 zł, a koszty wyniosły łącznie 23 828 755,23 zł, podczas gdy pozwany nie przedstawił jakiegokolwiek wiarygodnego dowodu na okoliczność sytuacji finansowej Spółki zarówno w 2011 r., jak i obecnie, w szczególności dokumentów źródłowych czy dowodu z opinii biegłego sądowego odpowiedniej specjalności;

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów i sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym oraz z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, poprzez:

–

pominięcie okoliczności świadczących o braku majątku Spółki umożliwiającego realne zaspokojenie roszczenia powoda, w szczególności poprzez dowolną interpretację pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Grunwald w P. P. T. i pominięcie istotnej okoliczności, że prowadzone przez Komornika postępowanie egzekucyjne z wniosku 10 wierzycieli doprowadziło do wyegzekwowania kwoty w wysokości 132,90 zł, a w konsekwencji poprzez błędne wywiedzenie z okoliczności, iż postępowania egzekucyjne nadal się toczą i nie zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji, że Spółka (...) posiada majątek, z którego powód może się zaspokoić;

–

pominięcie części przeprowadzonych dowodów oraz błędne oparcie rozstrzygnięcia niniejszej sprawy na pozbawionych waloru mocy dowodowej kserokopiach, tj. w szczególności wydrukach zwanych „kartoteka konta …”, kserokopii umowy przewłaszczenia udziałów na zabezpieczenie z dnia 14.12.2011 r. oraz kserokopii zatytułowanej „wezwanie do uzgodnienia salda - O. a”, co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych skutkującego uznaniem, że rzeczywiste zobowiązania (...) Sp. z o.o. wobec Banku (...) S.A. są niższe niż wynika to z wysokości hipoteki, ustanowionej na rzecz Banku i wynoszą 5 102 293,10 zł, jak również, że zobowiązania Spółki wobec (...) S.A wynoszą 1 900 000 zł, nie zaś 2 500 000 zł, podczas gdy wniosek taki jest sprzeczny w szczególności z treścią ksiąg wieczystych znajdujących się w aktach sprawy, jak również z dokumentem w postaci pisma od Komornika Sądowego P. T., z którego wprost wynika, że wartość dochodzonej przez (...) - Centrum P.M. S.A. wierzytelności wynosi 2 865 466,11 zł powiększonej o koszty postępowania egzekucyjnego;

–

błędne oparcie rozstrzygnięcia niniejszej sprawy na zeznaniach pozwanego i świadka J. K. (2), poprzez bezkrytyczne uznanie ww. zeznań za w pełni wiarygodne i korespondujące z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, podczas gdy przedmiotowe zeznania są nie tyko sprzeczne z pozostałymi dowodami, w szczególności z pismem Komornika P. T., jak również nie mogą stanowić - jako same twierdzenia pozwanego - dowodu na okoliczność posiadania przez Spółkę majątku wystarczającego na zaspokojenie roszczeń powoda objętych pozwem;

1.  naruszenie art. 232 k.p.c. poprzez bezzasadne przyjęcie, że pozwany udowodnił, że aktualna sytuacja finansowa Spółki pozwala na zaspokojenie roszczeń dochodzonych przez powoda, jak również, iż Spółka posiadała w dacie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez powoda inne wartościowe składniki majątku - w postaci ruchomości i nieruchomości - o łącznej wartości około 20 000 000 zł, a tym samym nie zachodzą przesłanki skutkujące odpowiedzialnością z art. 299 k.s.h., podczas gdy pozwany zaniechał przedstawić jakiegokolwiek wiarygodnego wniosku dowodowego, jak również nie przedstawił w toku postępowania dowodowego żadnego dokumentu mogącego mieć walor dowodowy na powyższe okoliczności, co w konsekwencji skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez Sąd I instancji, który oparł się jedynie na gołosłownych twierdzeniach pozwanego dołączonych kserokopii dokumentów prywatnych oraz zeznania pracownika Spółki, z pominięciem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przedstawionego przez stronę powodową, świadczącego wyraźnie o tym, iż (...) Sp. z o.o. nie posiada żadnego majątku pozwalającego zaspokoić roszczenia powoda;

2.  naruszenie art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że powód nie udowodnił przesłanki bezskuteczności egzekucji, jak również nie wykazał, iż zaspokojenie z nieruchomości posiadanych przez (...) Sp. z o.o. jest niemożliwie wobec istniejących na ww. nieruchomościach obciążeń hipotecznych, podczas gdy to na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia, że w chwili wydawania postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego Spółka posiadała majątek wystarczający, aby zaspokoić powoda, jak również tego, że obecny majątek Spółki pozwoli na zaspokojenie powoda wobec istniejących zabezpieczeń rzeczowych na majątku Spółki;

3.  naruszenie art. 299 k.s.h. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w niniejszej sprawie nie zaistniała przesłanka warunkująca odpowiedzialność pozwanego jako członka zarządu Spółki za jej zobowiązania powstałe w trakcie pełnienia ww. funkcji przez pozwanego, tj. przesłanka bezskuteczności egzekucji wobec nieskierowania jej do całego majątku Spółki.

W konsekwencji powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego kwoty 767 626,06 zł wraz z odsetkami od dnia 28 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych za obie instancje.

Na wypadek nieuwzględnienia powyższych żądań, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

Wniósł również o dopuszczenie dowodu z pisma Komornika Sądowego P. T., wskazując, że potrzeba powołania tego dowodu zaistniała na obecnym etapie postępowania, z uwagi na błędne ustalenia Sądu I instancji odnośnie do wartości majątku (...) Sp. z o.o., w tym w szczególności wartości nieruchomości.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna.

Wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci pisemnej informacji udzielonej przez Komornika Sądowego P. T. w trybie art. 760 1 k.p.c. o stanie prowadzonej przez niego egzekucji przeciwko spółce (...) Sp. z o.o. w P. zasługiwał na uwzględnienie. Należy przychylić się do stanowiska powoda, że potrzeba powołania tego dowodu wynikła na etapie postępowania apelacyjnego (art. 381 k.p.c.) w związku z uznaniem przez Sąd I instancji w zaskarżonym orzeczeniu, iż powód kierując egzekucję do nieruchomości spółki i znajdujących się na nich ruchomości mógł uzyskać chociażby częściowe zaspokojenie swojej wierzytelności.

Zgodnie z tym pismem prowadzi on egzekucję z nieruchomości oznaczonych nr kw. (...), (...), (...). W dniu 02-12-2013 sporządzono w Kancelarii, Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań Grunwald i J. w P. P. T. protokoły opisu i oszacowania w/w nieruchomości, które zostały oszacowane przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego na kwotę:

POI (...) - bez uwzględnienia obciążenia nieruchomości umową dzierżawy na kwotę: 3 790.350,00 zł słownie: trzy miliony siedemset dziewięćdziesiąt tysięcy trzysta pięćdziesiąt złotych w tym wartość prawa własności gruntu działki nr (...) bez uwzględnienia obciążenia umową darowizny na kwotę: 1 299 100,00 zł słownie: jeden milion dwieście dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy sto złotych. Ponadto wartość całej nieruchomości gruntowej zabudowanej biegły rzeczoznawca majątkowy ustalił z uwzględnieniem obciążenia nieruchomości umową dzierżawy na kwotę: 337 389,00 zł słownie: trzysta trzydzieści siedem tysięcy trzysta osiemdziesiąt dziewięć tysięcy złotych, w tym wartość prawa własności gruntu działki nr (...) z uwzględnieniem obciążenia umową darowizny na kwotę: 115 620,00 zł słownie: sto piętnaście tysięcy sześćset dwadzieścia złotych.

POI (...) - bez uwzględnienia obciążenia nieruchomości umową dzierżawy na kwotę: 2 043 650,00 zł słownie: dwa miliony czterdzieści trzy tysiące sześćset pięćdziesiąt złotych, w tym wartość prawa własności gruntu działki nr (...) bez uwzględnienia obciążenia umową darowizny na kwotę: 700 300,00 zł słownie: siedemset tysięcy trzysta złotych. Ponadto wartość całej nieruchomości gruntowej zabudowanej biegły rzeczoznawca majątkowy ustalił z uwzględnieniem obciążenia nieruchomości umową dzierżawy na kwotę: 181 911,00 zł słownie: sto osiemdziesiąt jeden tysięcy dziewięćset jedenaście złotych w tym wartość prawa własności gruntu działki nr (...) z uwzględnieniem obciążenia umową darowizny na kwotę: 62 327,00 zł słownie: sześćdziesiąt dwa tysiące trzysta dwadzieścia siedem złotych.

POI (...) (...)- wartość całej nieruchomości gruntowej niezabudowanej biegły rzeczoznawca majątkowy ustalił bez obciążenia wynikającego z ustanowionej służebności gruntowej na kwotę: 309 300,00 zł słownie: trzysta dziewięć tysięcy trzysta złotych. Wartości służebności gruntowej polegająca na prawie przejazdu i przechodu przez działki (...), zapisane w księdze wieczystej nr POI (...), koniecznej do ustanowienia w związku z brakiem dostępu do drogi publicznej, ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej nr POI (...) na kwotę: 35 200,00zł. słownie: trzydzieści pięć tysięcy dwieście złotych. Wpływ na wartość rynkową nieruchomości zapisanej w KW (...), służebności gruntowej polegającej na prawie swobodnego przejazdu i przechodu przez działkę nr (...), ustanowionego na rzecz działki nr (...), zapisanej w KW nr POI (...), do działek nr (...) łączących się z drogą publiczną na kwotę: 1 400,00zł słownie: jeden tysiąc czterysta złotych.

Akta egzekucyjne zostały przekazane do Sądu Rejonowego Poznań Grunwald i J. w P. Wydział II Cywilny celem kontroli akt i ewentualnego wyznaczenia terminu licytacji w/w nieruchomości. Termin nie został wyznaczony z uwagi na zaskarżenie przez dłużnika protokołu opisu i oszacowania w/w nieruchomości. Postanowieniem z dnia 23-10-2014 Sąd Rejonowy Poznań Grunwald i J. w trybie art. 395§2 k.p.c. przychylił się do zażalenia, natomiast oddalił skargę na opis i oszacowanie nieruchomości. Aktualnie organ egzekucyjny nie posiada informacji o toku postępowania sądowego. Ponadto wystąpił zbieg egzekucji sądowej z administracyjną w zakresie egzekucji z w/w nieruchomości, ruchomości i w tym zakresie sąd nie wydał jeszcze postanowienia. Do czasu przesłania rozstrzygnięcia sądowego w zakresie zbiegu egzekucji, oraz kontroli akt egzekucyjnych w zakresie egzekucji z nieruchomości nie są podejmowane żadne czynności w przedmiocie egzekucji z w/w nieruchomości.

Dodatkowo informuje, iż przeciwko dłużnikowi prowadzi 13 postępowań, w których łączna kwota zadłużenia przekracza kwotę 13 200 000 zł

Treść tego pisma i fakty z niego wynikające nie były kwestionowane przez pozwanego poza kwestiami podniesionymi w zażaleniu z dnia 22 grudnia 2014 r.

Przechodząc do zarzutów apelacji, należy przyznać rację skarżącemu, że wobec zakwestionowania przez stronę powodową przedłożonych przez pozwanego niepotwierdzonych za zgodność z oryginałem kserokopii dokumentów prywatnych, dotyczących stanu (...) Sp. z o.o. w P. oraz wartości należących do niej nieruchomości, nie było podstaw do dokonania na ich podstawie ustaleń faktycznych w sprawie, tj. nie było podstaw do dokonania ustaleń na podstawie powołanych przez Sąd Okręgowy jako dowody z dokumentów: sprawozdania zarządu (...) sp. z o.o. za 2011 r. (k. 262-270), bilansu za 2011 r. (k. 271-272), rachunku zysków i strat za 2011 r. (k. 273), wyciągu z operatu szacunkowego dot. nieruchomości przy ul. (...) w P. (k. 332-333), wyciąg z operatu szacunkowego dot. nieruchomości przy ul. (...) w P. (k. 334-3335), wydruk z ksiąg rachunkowych (k. 443-446), saldo należności z (...) -Centrum S.A. (k. 483-484), umowa przewłaszczenia udziałów na zabezpieczenie (k. 485-486). Oceniając materiał dowodowy, Sąd Okręgowy wskazał, że większość dokumentów prywatnych przedłożona została do akt sprawy w odpisie potwierdzonym za zgodność z oryginałem przez pełnomocników stron trybie art. 129 § 2 k.p.c. i prawdziwość powyższych dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. W rzeczywistości sytuacja była odmienna a powód wyraźnie kwestionował w toku całego postępowania przedłożone przez stronę przeciwną kserokopie powołanych przez Sąd dokumentów. Podnoszono także w trakcie postępowania konieczność ich potwierdzenia ( prot. z 27 maja 2014 r. k.313-314).

Dokumentem w aspekcie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o dowodach jest oryginał. Kserokopia - jako odwzorowanie oryginału - może być uznana za odpis dokumentu. Z kolei odpis dokumentu jest dokumentem wskazującym na istnienie dokumentu oryginalnego. Niepoświadczona przez właściwy podmiot podpisem kserokopia nie jest dokumentem. Warunkiem zatem uznania kserokopii za dokument jest umieszczone na niej i zaopatrzone podpisem poświadczenie jej zgodności z oryginałem zdziałane przez osobę do tego uprawnioną. Powód, mimo, że część dokumentów prywatnych ma pochodzić od niego nie potwierdził zgodności kserokopii z oryginałem, także w postępowaniu apelacyjnym. Odwołując się do jednego z orzeczeń Sądu Najwyższego (wyrok SN z 6 listopada 2002 r., I CKN 1280/00, LEX nr 78358), stwierdzić należy, że w obecnym stanie prawnym „strona, która wywodzi swe twierdzenia procesowe z treści dokumentów, powinna bezwzględnie przedłożyć oryginał dokumentu (...) aż do rozprawy. Obowiązek powstaje natomiast jeszcze przed rozprawą, jeśli przedłożenia oryginału zażąda strona przeciwna”.

Można też odnosząc się do dokumentów, do których szczególną wagę przywiązał Sąd Okręgowy, że kserokopie operatów, którymi pozwany chciał wykazywać wartość nieruchomości (k. 332 – 335) sporządzone były dla innego celu niż proces a kserokopie mające wykazać stan finansowy spółki zakwestionowane przez powoda (k.298) stanowiły dokument wytworzony przez spółkę będącą dłużniczką powoda. Dokumenty takie zresztą, gdyby istniały stanowiłyby jedynie dokument prywatny. Dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie ( art. 245 k.p.c.). Nie jest on natomiast dowodem na prawdziwość treści zawartych w dokumencie i w przypadku – jak niniejszym – zaprzeczenia prawdziwości takich faktów na stronie spoczywa obowiązek wykazania innymi środkami dowodowymi prawdziwości tych treści ( art. 6 k.c.).

W konsekwencji, za zasadny uznać należy również zarzut, że nie było dostatecznych podstaw do przyjęcia, iż spółka (...) Sp. z o.o. w dacie skierowania przez powoda wniosku egzekucyjnego przeciwko tej spółce posiadała majątek o wartości około 20 000 000 zł, pozwalający na uzyskanie przez powoda zaspokojenia jego roszczenia.

Przeciwko temu poglądowi przemawia przede wszystkim fakt, że równolegle z egzekucją prowadzoną przez powoda prowadzona była przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań-Grunwald w P. P. T. egzekucja na rzecz innych wierzycieli z całego majątku spółki a i ona okazała się faktycznie bezskuteczna. Należy też przyznać rację skarżącemu, że w wyniku błędnej interpretacji treści pisma tego komornika, Sąd Okręgowy niezasadnie przyjął, iż skoro prowadzone przez tego komornika postępowania egzekucyjne nadal się toczą i nie zostały umorzone z uwagi na bezskuteczność egzekucji, to Spółka (...) posiada majątek, z którego powód również aktualnie może się zaspokoić. Okoliczność, że prowadzone postępowania egzekucyjne, w szczególności skierowane do nieruchomości aktualnie nie zostały umorzone nie uzasadnia wnioskowania, że powód mógłby zaspokoić swoją wierzytelność przyłączając się do tych postępowań.

Ponadto, okoliczność, że część wierzytelności, a mianowicie wierzytelność banku (...) S.A. i (...) S.A. zostały zabezpieczone również poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomościach stanowiących własność spółki (...) sp. z o.o. w Z. (o nr KW (...), (...), (...)) oraz na nieruchomości stanowiącej własność pozwanego (nr KW (...)) nie ma żadnego znaczenia dla oceny, czy powód może zaspokoić się aktualnie z majątku spółki (...). W szczególności nie ma żadnych podstaw do uznania, że wskazani wierzyciele w pierwszej kolejności będą domagać się zaspokojenia z majątku niebędącego majątkiem spółki (...). Poza tym nie wiadomo, czy uzyskaliby w ten sposób zaspokojenie całości swoich wierzytelności.

Jak już wyżej wskazano, nie było podstaw do dokonania ustaleń faktycznych, co do wysokości zabezpieczonych hipotekami wierzytelności tj., że rzeczywiste zobowiązania (...) Sp. z o.o. wobec Banku (...) S.A. są niższe niż wynika to z wysokości hipoteki, ustanowionej na rzecz Banku i wynoszą 5 102 293,10 zł, jak również, że zobowiązania Spółki wobec (...) S.A wynoszą 1 900 000 zł, nie zaś 2 500 000 zł. Powyższe ustalenie co do wysokości zobowiązania wobec (...) S.A pozostaje w sprzeczności z innym ustaleniem Sądu, dokonanym na podstawie pisma komornika sądowego, tj., że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Poznań – Grunwald w P. P. T. prowadzi egzekucję z nieruchomości spółki na rzecz wierzyciela (...) S.A. co do kwoty 2 865 466,11 zł.

Natomiast wskazywane wierzytelności (...) sp. z o.o. wobec (...) w wysokości 2 700 000 zł, wobec Komendy Głównej Policji na kwotę 1 400 000 zł oraz innych kontrahentów w łącznej wysokości 1 400 000 zł, jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego, są sporne. Nie można więc uznać, że powód ma realną możliwość uzyskania zaspokojenia z tych wierzytelności.

Nie można natomiast podzielić stanowiska skarżącego, że uznając za wiarygodne zeznania świadka J. K. (2) i zeznania pozwanego, Sąd Okręgowy naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Nie stoi temu na przeszkodzie okoliczność, iż zeznania te zawierają subiektywne oceny kondycji finansowej spółki. Jednakże jedynie na podstawie tych zeznań nie sposób przyjąć, że spółka posiadała i posiada obecnie majątek wystarczający na zaspokojenie roszczeń powoda objętych pozwem. Zresztą z zeznań świadka J. K. (2) wynika, że po roku 2012 już nie było możliwości spłaty. Spłacano jedynie drobne kwoty na poziomie kilku tysięcy złotych.

Kwestia ustalenia rzeczywistej sytuacji ekonomicznej spółki i wartości jej majątku wymagała zasięgnięcia wiadomości specjalnych biegłego z odpowiedniej dziedziny (art. 278 § 1 k.p.c.). Wobec powyższego, zasadnie powód zarzucił błędne przyjęcie, że pozwany udowodnił, iż aktualna sytuacja finansowa spółki pozwala na zaspokojenie roszczeń dochodzonych przez powoda, jak również, iż spółka posiadała w dacie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez powoda inne wartościowe składniki majątku - w postaci ruchomości i nieruchomości - o łącznej wartości około 20 000 000 zł.

Przeciwko zresztą takim ustaleniom przemawiają nieobalone domniemania z ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 124, poz. 1361 dalej u.k.w.h.). Zauważyć tu należy, że w dniu 20 lutego 2011 r. weszły w życie przepisy ustawy z 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 131, poz. 1075), która w art. 1 pkt 11 uchyliła przepis art. 71 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 124, poz. 1361). Zgodnie z tym przepisem domniemanie istnienia hipoteki wynikające z wpisu w księdze (art. 3 ust. 1 u.k.w.h.) obejmowało także wierzytelność zabezpieczoną hipoteką. Domniemanie to nie odnosiło się jednak do wierzytelności zabezpieczonej hipoteką kaucyjną (art. 105 u.k.w.h.). Z mocy art. 10 ust. 2 ustawy z 26 czerwca 2009 r. do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe (z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy). To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.

Jeśli zatem hipoteka zwykła na nieruchomości została ustanowiona przed 20 lutego 2011 r. (jak w niniejszej sprawie), to wierzyciel może powołać się na domniemanie istnienia wierzytelności wynikające z art. 71 u.k.w.h.. W piśmiennictwie przyjmowano jednak zgodnie, że przepis ten miał wyłącznie na względzie zaspokojenie się z nieruchomości obciążonej hipoteką. (zob. komentarze do art. 71 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - System Prawa Prywatnego Tom 4 Prawo rzeczowe pod red. Edwarda Gniewka wyd. CH Beck W-wa 2007, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych Komentarz pod red. Stanisława Rudnickiego, LexisNexis W-wa 2010 r., str. 274, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece pod red. Heleny Ciepłej i Ewy Bałan-Gonciarz Oficyna Wolters Kluwer business, Kraków 2007 r., str.87).

Słuszne jest także stanowisko powoda, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, iż w chwili wydawania postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, na które powoływał się powód, spółka posiadała majątek wystarczający, aby zaspokoić powoda, jak również tego, że obecny majątek spółki pozwala na zaspokojenie powoda, pomimo istniejących zabezpieczeń rzeczowych na majątku spółki.

Uwzględniając powyższe, należy przyznać rację powodowi, że doszło do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 299 k.s.h. poprzez błędne uznanie, iż w niniejszej sprawie nie została wykazana przez powoda przesłanka bezskuteczności egzekucji.

Eksponowana przez pozwanego i potwierdzona w orzecznictwie, zasada konieczności kierowania przez wierzyciela egzekucji do całego majątku dłużnika nie może być rozumiana i stosowana w sposób mechaniczny. Prawdą jest też, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiada na podstawie art. 298 k.h. (obecnie art. 299 k.s.h.), gdy wierzyciel nie uzyskał zaspokojenia ze względu na niepodjęcie w stosownym czasie egzekucji przeciwko spółce, ale tylko wówczas, gdy ta egzekucja była możliwa w tym sensie, że mogła przynieść realny skutek. Ciężar dowodu, iż taka egzekucja byłaby efektywna spoczywa na dłużniku, gdyż odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. opiera się na usuwalnym domniemaniu istnienia szkody i winy tego członka za jej powstanie. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 r. III CSK 70/13 LEX nr 1463873)

W niniejszej sprawie powód wszczął egzekucję z majątku swojej dłużniczki z wyjątkiem nieruchomości. Egzekucja ta okazała się nieskuteczna. Jak wskazano wyżej także prowadzone egzekucje przez P. T., od co najmniej lutego 2012 r. są praktycznie bezskuteczne. Egzekucję prowadzi co najmniej 13 wierzycieli ( nie będących wierzycielami hipotecznymi). Uzyskano z nich kwotę 332,90 zł. Ubocznie, bo nie było to przedmiotem ustaleń wskazać tylko można, że w odpisach ksiąg wieczystych jest także zawiadomienie o wszczęciu w 2013 r. egzekucji przez innego komornika tj. W. F..

Powód biorąc pod uwagę stan obciążenia nieruchomości hipotekami, w jego rozsądnej i uzasadnionej wskazanymi wyżej faktami ocenie, przekraczającymi ich wartość nie miał obowiązku wszczynać kosztownego i nie rokującego powodzenia postępowania egzekucyjnego.

Za zasadnością apelacji przemawiało zatem niewywiązanie się przez pozwanego z ciężaru wykazania okoliczności przewidzianych art. 299 § 2 k.s.h. Pozwany nie podnosił, aby występował z wnioskiem o ogłoszenie upadłości spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.. Podjęcie przez pozwanego skutecznej obrony mogłoby polegać albo na udowodnieniu, że nie zachodziły podstawy do wystąpienia ze wskazanym wnioskiem, albo też, że pomimo jego niezgłoszenia, powód nie doznał szkody. W pierwszym wypadku, pozwany musiałby wykazać istnienie przewagi aktywów nad pasywami w majątku spółki. Pozwany nie złożył wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości albo też biegłego rewidenta. Bez takiego dowodu nie było możliwe wykazanie twierdzeń podniesionych na obronę pozwanego, nawet w wypadku złożenia pełnej dokumentacji spółki, której pozwany również nie zdołał przedłożyć (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 18 września 2014 r., I ACa 272/14, LEX nr 1527274). W rozpoznawanej sprawie sytuacja finansowa wskazanej spółki była wykazywana przy pomocy zeznań świadka J. K. (2) i pozwanego. Nie były to jednak właściwe dowody, nie mogły więc zastąpić stosownej dokumentacji, a tym bardziej dowodu z opinii właściwego biegłego.

Pozwany mógł ponadto wystąpić o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na potrzeby ustalenia, że powód nie uzyskałaby zaspokojenia swojej wierzytelności, w całości albo w określonej części, w postępowaniu upadłościowym, gdyby stosowny wniosek został złożony i uwzględniony we właściwym terminie, mógł bowiem podjąć próbę wykazania, że pomimo jego niezgłoszenia, powód nie poniósł szkody, nie wystąpił jednak ze stosowną inicjatywą. Nie było tym samym żadnych podstaw do uznania, że pozwany wywiązał się z ciężaru wykazania okoliczności przewidzianych w art. 299 § 2 k.s.h. Nie ulega natomiast wątpliwości, że w tym zakresie ciężar dowodu spoczywa na pozwanym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r., V CSK 575/11).

Wobec tego, że wysokość wierzytelności dochodzonej przez powoda w pozwie nie była przez pozwanego kwestionowana, również co do początkowego terminu płatności żądanych odsetek za opóźnienie, uznając apelację za zasadną należało uwzględnić powództwo w całości.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. oraz art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku, orzekając o kosztach postępowania zgodnie z treścią przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461). Na koszty te składają się kwota 38 382 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 7 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego i kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461). Na zasądzoną z tego tytułu kwotę składają się kwota 38 382 zł tytułem opłaty od apelacji i kwota 5 400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Gulczyńska Jan Futro Piotr Górecki