Sygn. akt III Ca 1852/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędzia SO Anna Hajda (spr.)

SR (del.) Roman Troll

Protokolant protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie sprawy z powództwa I. S.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 4 września 2014 r., sygn. akt I C 884/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 617 zł (sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 491 zł (czterysta dziewięćdziesiąt jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Roman Troll SSO Teresa Kołeczko - Wacławik SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

Powódka I. S. wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej dnia 28 września 2000r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 20 września 2011r. Powód wskazał, iż prowadzone na podstawie opisanego tytułu wykonawczego czynności egzekucyjne są dokonywane z naruszeniem przepisów prawa, albowiem umowa kredytu łącząca strony nie została nigdy wypowiedziana.

W uzasadnieniu podała, że 28 września 2000 r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej wydał nakaz zapłaty, którym zasądził od niej oraz od E. S. solidarnie na rzecz (...) w R. kwotę 3999,86 zł z ustawowymi odsetkami od 12 września 2000r. Wierzyciel 13 sierpnia 2011r. złożył wniosek egzekucyjny. Powódka wskazała, ze po zawiadomieniu jej o toczącej się egzekucji uiściła komornikowi całość należności objętej pierwszym wnioskiem egzekucyjnym. W dniu 28 lutego 2003r. wierzyciel przeniósł wierzytelność objętą nakazem zapłaty w stosunku do dłużniczki solidarnej E. S. na rzecz pozwanej. Umowa nie obejmowała jednak wierzytelności w stosunku do powódki, a pozwana nie uzyskała klauzuli wykonalności wobec niej. W dniu 25 kwietnia 2013 r. pozwana złożyła wniosek egzekucyjny opiewający na pełną kwotę wynikającą z nakazu zapłaty. Mając na uwadze powyższe powódka podniosła zarzut przedawnienia dochodzonego przez pozwaną roszczenia wskazując, że pierwszą czynnością pozwanej, która mogłaby ewentualnie przerwać bieg terminu jest złożenie wniosku egzekucyjnego w dniu 25 kwietnia 2013r. Z ostrożności procesowej podniosła, iż w 2002r. zapłaciła już znaczną część dochodzonej należności, czego nie uwzględnił wierzyciel kierując wniosek egzekucyjny na pełną kwotę. Powódka zakwestionowała również fakt skutecznego przejścia uprawnień wynikających z nakazu zapłaty na pozwaną.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu wskazując, że podniesiony przez stronę powodową zarzut przedawnienia jest chybiony. Wskazała, że w niniejszej sprawie wierzyciel podjął szereg czynności, które przerwały bieg przedawnienia: 28 września 2000r. poprzedni wierzyciel uzyskał tytuł wykonawczy, 9 sierpnia 2001r. złożył wniosek o wszczęcie egzekucji, 15 czerwca 2011r. pozwana złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na swoją rzecz, a w dniu 18 kwietnia 2013r. złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji w sprawie KM 868/13 przeciwko powódce. Sprawa egzekucyjna była w toku do dnia jej umorzenia w 2012r. Po raz pierwszy postępowanie zostało umorzone wobec powódki postanowieniem wydanym przez komornika w dniu 7 listopada 2012r. Dalej pozwana wskazała na fakt narastania odsetek karnych na poziomie 40 % w skali roku oraz zasądzenia przedmiotowym nakazem zapłaty także kosztów postępowania sądowego, jak również konieczność uregulowania kosztów postępowania egzekucyjnego. Pozwana podała, że po uwzględnieniu wszystkich wpłat dokonanych przez powódkę na dzień 18 października 2013r. jej zadłużenie wynosiło 9763,89 zł z odsetkami. Jedyna większa wpłata, jaką pozwana otrzymała od organu egzekucyjnego miała miejsce 30 kwietnia 2003r. i opiewała na kwotę 2832,29 zł. Podniesiony przez powódkę zarzut spełnienia świadczenia można byłoby wziąć pod uwagę jedynie gdyby zostały dokonane dobrowolne wpłaty, które nastąpiłyby po wydaniu orzeczenia, a przed wszczęciem egzekucji, bądź w toku egzekucji pod warunkiem, że miałyby charakter dobrowolny i zostały przekazane wierzycielowi. Takowych wpłat ze strony pozwanej jednak nie było.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej pozbawił wykonalności w części do kwoty 3 806,84 zł tytuł wykonawczy obejmujący nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 28 września 2000 roku, sygn. akt I Nc 2862/00, któremu Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej nadał klauzulę wykonalności przeciwko powódce postanowieniem z dnia 14 września 2011 roku. W pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki 817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że prawomocnym nakazem zapłaty z 28 września 2000r. wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej nakazał E. S. i I. S. aby zapłaciły solidarnie powódce Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w R. kwotę 3999,86 zł z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym w wysokości 21% od dnia 12 września 2000r. z kosztami procesu w kwocie 80 zł, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu. Pierwotny wierzyciel wystąpił z wnioskiem o egzekucję świadczenia w dniu 9 sierpnia 2001r. W związku z zawiadomieniem o wszczęciu egzekucji powódka wpłaciła komornikowi 250 zł, a 24 kwietnia 2002r. kwotę 3556,84 zł. W dniu 8 kwietnia 2002r. komornik sądowy dokonał zajęcia wynagrodzenia za pracę powódki, a postanowieniem z 2 czerwca 2003r. rozszerzył egzekwowaną od dłużniczki należność do kwot wymienionych we wniosku złożonym przez wierzyciela 17 marca 2003 r. Jednocześnie ustalił aktualny stan zadłużenia dłużniczki na kwoty 3733,61 zł tytułem pretensji głównej, 69,15 zł tytułem odsetek, 550 zł tytułem kosztów procesu, 305,20 zł tytułem opłaty egzekucyjnej.

Sąd pierwszej instancji ustalił nadto, że 28 lutego 2003r. (...) w R. przelał przysługującą mu w stosunku do E. S. wierzytelność na rzecz pozwanej. Postanowieniem z 14 września 2011r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 28 września 2000 r., sygn. akt I Co 3143/11 na rzecz pozwanej, na którą przeszło uprawnienie wierzyciela Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (...) w R. przeciwko I. S..

Wobec bezskuteczności egzekucji postanowieniem z 7 listopada 2012r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Mysłowicach M. M. umorzył postępowanie egzekucyjne, a to z uwagi, że klauzula wykonalności nadana nakazowi zapłaty Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 15 lipca 2002 r. na rzecz następcy prawnego, została nadana jedynie przeciwko dłużniczce E. S..

Dnia 25 kwietnia 2013r. do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Rudzie Śląskiej B. W. wpłynął wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej dnia 28 września 2000 r., w sprawie sygn. akt VI Nc 2862/00. Jak wynika z raportu spłaty należności z 18 października 2013r. na ten dzień zadłużenie E. S. wynikające z przedmiotowego nakazu zapłaty wynosiło 9.763,89 zł. Pismem z 18 czerwca 2014r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bytomiu stwierdził, iż postępowanie pierwotne prowadzone było na podstawie nakazu zapłaty z 28 września 2000r., lecz zgodnie z wnioskiem wierzyciela nie obejmowało całości roszczenia wynikającego z tytułu wykonawczego. Dnia 3 października 2001r. zwrócono wierzycielowi powyższy tytuł celem sprostowania w zakresie nazwiska dłużniczki E. S.. Wnioskiem z 20 lutego 2003 r. wierzyciel załączył nakaz zapłaty z dnia 15 lipca 2002 r., wydany w sprawie sygn. akt VI Nc 3053/02 wnosząc o wyegzekwowanie całości kwot objętych tytułem. Tym samym od dnia 20 marca 2003 r. podstawą prowadzonego postępowania był tytuł o sygnaturze VI Nc 3053/02 i egzekwowano kwoty objęte powyższym tytułem. Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2012 r. akta sprawy przekazano Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Mysłowicach M. M. dokonując adnotacji o wyegzekwowaniu na rzecz wierzyciela kwoty 4223,32 zł.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w części. Odnosząc się do podniesionego przez powódkę zarzutu przedawnienia roszczenia Sad Rejonowy wskazał, że nie zasługiwał on na uwzględnienie. Sąd wskazał, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przez pierwotnego wierzyciela w dniu 9 sierpnia 2001r., a następnie przez samą pozwaną 15 czerwca 2011r. zapobiegło przedawnieniu się roszczenia. Dalej Sąd Rejonowy wskazując, że powódka spełniła świadczenie objęte tytułem co do kwoty 3.806,84 zł stwierdził, że w tym zakresie roszczenie podlegało uwzględnieniu. O kosztach procesu orzeczono w oparciu o treść art. 100 zd. 2 kpc, jako że powódka uległa jedynie co do nieznacznej części swojego żądania.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w części, tj co do punktu I i III orzeczenia. Zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 840 § 1 pkt 2 kpc przez jego błędną interpretację skutkującą przyjęciem, że zachodzą przesłanki do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w zakresie wyegzekwowanych w toku postępowania egzekucyjnego kwot. Nadto zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, a to art. 100 kpc przez jego niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, ze w sprawie zachodzą podstawy do stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. W oparciu o tak podniesione zarzuty wniosła o zmianę punktu pierwszego wyroku przez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej 617 zł tytułem zastępstwa procesowego przed Sądem pierwszej instancji. Nadto domagała się obciążenia powódki kosztami postępowania przez Sądem drugiej instancji.

W uzasadnieniu wskazała, że spełnienie świadczenia po wydaniu tytułu wykonawczego może być podstawą powództwa z art. 840 kpc tylko, gdy do spełnienia świadczenia doszło poza postępowaniem egzekucyjnym. Jeśli do spełnienia świadczenia dochodzi przez jego wyegzekwowanie gaśnie wymagalność tytułu wykonawczego, a dłużnik traci prawo do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego nie zasługuje uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenia powódki przyjmując za podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne. Ustalenia te Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Niemniej jednak wyprowadzone z nich wnioski, nie były prawidłowe.

Nie sposób bowiem podzielić stanowiska Sadu pierwszej instancji, w ocenie którego, zrealizowanie świadczenia na rzecz wierzyciela w drodze egzekucji, stanowi zdarzenie w rozumieniu art.. 840 § 1 pkt 2 kpc. Zgodnie z treścią powołanego przepisu dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Jak wynika z utrwalonej już linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, wyrażonej chociażby w postanowieniu z 30 maja 2014r. w sprawie II CSK 679/13 ( LEX nr 1475081) powództwo przeciwegzekucyjne skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego może być skutecznie wniesione tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części. Dłużnik traci możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w całości lub w określonej części w odniesieniu do już wyegzekwowanego świadczenia. Powództwo to jest więc niedopuszczalne w części, w której wykonalność tytułu wykonawczego wygasła na skutek jego zrealizowania. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w kilku innych orzeczeniach (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 listopada 1988 r., I CR 255/88, nie publ.; z dnia 20 stycznia 1978 r. III CKN 310/77, nie publ.; z dnia 24 czerwca 1997 r., III CKN 41/97, nie publ.; z 4 kwietnia 2002 r. I PKN 197/01, niepubl., z 14 maja 2010 r., II CSK 592/09, niepubl.).

Wobec takiego stanowiska Sądu Najwyższego, które podziela w pełni Sąd Okręgowy, wyegzekwowanie świadczenia objętego tytułem wykonawczym w części nie jest zdarzeniem o którym mowa w art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Tym samym nie mogło prowadzić do uwzględnienia powództwa.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że podnoszone przez pełnomocnika powódki na rozprawie apelacyjnej kwestie dotyczące zaliczenia kwot już wpłaconych przez powódkę pozostają bez wpływu na ocenę trafności zaskarżonego orzeczenia.

Mając na uwadze powyższe argumenty, Sąd Okręgowy uznał apelację pozwanej za zasadną i zmienił zaskarżony wyroki na mocy art. 386 § 1 kpc, jak w sentencji orzeczenia. O kosztach postępowania w obu instancjach Sąd Okręgowy orzekł po myśli art. 98 kp. w zw. z art. 108 § 1 kpc i w oparciu o § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 490 j.t.) .

SSR(del.) Roman Troll SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Anna Hajda