Sygn. akt XV C 440/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Misiurna

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Kowalczuk - Diaków

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2014r. w Gdańsku

sprawy z powództwa A. S. , T. S. i S. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki A. S. kwotę 55.000 zł ( pięćdziesiąt pięć tysięcy złotych ) wraz z odsetkami ustawowymi :

- od kwoty 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 40.000 zł od dnia 25 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty;

II. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda T. S. kwotę 20.000 zł ( dwadzieścia tysięcy złotych ) wraz z odsetkami ustawowymi:

- od kwoty 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.000 zł od dnia 25 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty;

III. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda S. C. kwotę 103.550 zł ( sto trzy tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych ) wraz z odsetkami ustawowymi :

- od kwoty 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 78.550 zł od dnia 25 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 10.000 zł od dnia 14 lipca 2014r. do dnia zapłaty;

IV. Oddala powództwo w pozostałej części co do odsetek ;

V. Zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W.: na rzecz powódki A. S. kwotę 2.750 zł ; na rzecz powoda T. S. kwotę 1000 zł oraz na rzecz powoda S. C. kwotę 5.178 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych;

VI. Zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 7341 zł ( siedem tysięcy trzysta czterdzieści jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w pozostałej części wniosek oddala.

UZASADNIENIE

Powodowie pozwem skierowanym przeciwko (...) S.A. w W. domagali się zasądzenia na swoją rzecz odpowiednio:

⚫

S. C. – kwoty 103.550 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013 roku do dnia zapłaty,

- 78.550 zł od dnia 25 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- 10.000 zł od dnia 23 maja 2014 roku do dnia zapłaty

⚫

A. S. kwoty 55.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013 roku do dnia zapłaty,

- 40.000 zł od dnia 25 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

⚫

T. S. kwoty 20.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwot:

- 15.000 zł od dnia 18 lipca 2013 roku do dnia zapłaty,

- 5.000 zł od dnia 25 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

tytułem zadośćuczynienia za śmierć E. C.;

oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów procesu w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych powiększonych o kwotę opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz na rzecz powoda S. C. kwoty 7290 zł wg dołączonej faktury VAT.

W uzasadnieniu powodowie wskazali, iż w dniu 5 kwietnia 2013 roku doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku, którego poniosła śmierć E. C.. Sprawcą wypadku był B. L., który w chwili wypadku, prowadził pojazd marki V. (...) i posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

Śmierć E. C. dla powodów S. C. – męża, A. S. – córki i T. S. zięcia, była niezwykle traumatycznym zdarzeniem. Wszyscy byli bardzo zżyci z E. C., wspólnie dzielili pasje, łączyła ich ciepła rodzinna więź i przyjaźń.

Kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wypłacone powodom przez pozwanego są rażąco niskie (25.000 zł i 35.000 zł). Powodowie S. C. i A. S. stoją na stanowisku, iż kwotą stosowną zadośćuczynienia za doznaną krzywdę winna być kwota:

- 90.000 zł dla S. C.,

- 80.000 zł dla A. S..

Żądane kwoty nie są nadmierne, czy wygórowane. Odpowiadają zaś praktyce orzecznictwa sądów powszechnych przyznawanych w podobnych sprawach.

Powód T. S. dochodzi kwoty 20.000 zł, albowiem jest ona stosowna, nie jest kwotą nadmierną i odpowiada wysokości kwot zasądzonych w podobnych sprawach na rzecz zięciów osób zmarłych w podobnych sprawach.

W wyniku śmierci żony S. C., znacznie pogorszyła się jego sytuacja życiowa. Renta rodzinna w kwocie 3.180 zł stanowi jego jedyne źródło dochodu. Renta rodzinna to tylko 85% emerytury jego żony, natomiast ta nie była jedynym źródłem przychodów E. C.. Obecnie renta rodzinna jaką otrzymuje S. C. jest niższa od emerytury jaką otrzymywała jego żona o kwotę 557 zł netto ( 6.684 zł netto). Nadto pomniejszym się dochód gospodarstwa domowego o kwoty wynagrodzeń za opinie do spraw księgowości. W wyniku śmierci E. C. utracone dochody to kwota 26.000 zł rocznie netto.

Tym samym powód S. C. domaga się kwoty 105.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej na podstawie art. 446 § 3 k.c.

pozew k. 2-22

W odpowiedzi na pozew, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, iż dochodzone przez powodów roszczenia są w znacznym stopniu wygórowane.

Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powodów, że osiągają olbrzymie zyski z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W ocenie pozwanego brak jest podstaw do przyznania zadośćuczynienia na rzecz powoda T. S., Ustawodawca bowiem w przepisie art. 446 § 4 k.c. użył sformułowania „najbliżsi członkowie rodziny”. Analiza tekstu zwraca uwagę na rodzinę jako grupę osób związanych w określonym stopniu.

Odnosząc się zaś do roszczenia o zapłatę kwoty 48.500 zł w oparciu o art. 446 § 3 k.c. pozwany kwestionuje w całości jego zasadność. W ocenie pozwanego wypłacona kwota rekompensuje w całości jego zasadność. Pozwany określając wysokość wypłaconego świadczenia uwzględnił fakt uzyskiwania dodatkowych dochodów przez E. C. w związku z pełnieniem funkcji biegłego sądowego, poziom łącznych dochodów netto małżonków, wysokość renty rodzinnej wypłaconej powodowi czy koszty utrzymania domu. Pozwany zakwestionował wiarygodność przedstawionego wyliczenia – „odszkodowania za utracone korzyści”, albowiem nie uwzględnia ono w żadnym zakresie następującej okoliczności, tj, tego, że gdyby do wypadku nie doszło E. C. część uzyskanych dochodów przeznaczyłaby na zaspokojenie własnych potrzeb. Ponadto koszty utrzymana domu zamieszkałego przez jedna osobę były identyczne z kosztami związanymi z potrzebami dwóch osób. Elementy wchodzące w skład przedmiotowego świadczenia nie są precyzyjnie wymierne, a jego wyliczenie nie polega na prostym matematycznym zsumowaniu poszczególnych wartości, choć oczywiście odszkodowanie ujęte jest ostatecznie w określonej kwocie.

odpowiedz na pozew k. 284-287

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. C. pozostawała w związku małżeńskim ze S. C. od 1975 toku. Z tego związku, małżonkowie posiadali jedną córkę A..

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Odpis skrócony aktu małżeństwa k. 49

⚫

Skrócony odpis atu małżeństwa k. 50

S. C. i E. C. byli zgodnym małżeństwem, bardzo się kochali. Wspólnie spędzali ze sobą każdy wolny czas, mieli wspólne zainteresowania – pracowali w ogrodzie, chodzili na próby chóru oraz na jogę, na spacery, wspólnie podróżowali.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Zeznania S. C. protokół nagrania rozprawy z dnia 14 października 2014roku audite k. 339, 00:08:34 -00:28:05

A. S. pomimo, iż od wielu lat mieszka wraz z mężem w G., pozostała w stałym kontakcie z E. C. i w przyjacielskich stosunkach. A. S. co weekend wraz z mężem T. S. odwiedzała matkę w S.. Wspólnie spacerowały, jeździły na rowerach i prowadziły wspólnie rozmowy. Powódka z matka prowadziła rozmowy na wszelkie tematy, począwszy od spraw osobistych i zawodowych – powódka jest również księgową i biegłym rewidentem, poprzez omawianie zwykłych wydarzeń. Rozmowy te nie ograniczały się tylko podczas wizyt, ale były codzienne, poprzez skypa i telefon.

Powódka z mężem spędzała u E. i S. C. każde święta Bożego Narodzenia jak i Wielkanocne.

Powódka zawsze mogła liczyć na pomoc matki- wsparcie emocjonalne , finansowe , towarzyskie..

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Zeznania A. S. – protokół nagrania rozprawy z dna 14 października 2014 roku audite k. 339 00:28:49- 00:48:11

T. S. jest mężem A. S. od 2000 roku. Powód pochodzi z województwo (...) i tam mieszka jego najbliższa rodzina. Z uwagi na odległość rzadko odwiedza rodziców, a matka powódki stała się również jego drugą „matką” . E. C. akceptowała T. S., co przejawiało się we wspólnym, miłym spędzaniu czasu, świąt i rozmów. E. C. zawsze pamiętała o urodzinach powoda.

Powód T. S. często pomagał również E. C. w kwestiach związanych z komputerami i oprogramowaniem. Pomagał w wykonywaniu zakupów przez internet.

E. C. darowała T. S. i A. S. kwotę 10.000 zł.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Zeznania powoda T. S. protokół nagrania rozprawy z dnia 14 października 2014roku audite k. 339, 00:49:09-01:06:51

⚫

Zeznania S. C. protokół nagrania rozprawy z dnia 14 października 2014roku audite k. 339, 00:08:34 -00:28:05

⚫

Umowa darowizny k. 58

E. C. z zawodu była księgową i biegłym rewidentem. Do chwili wypadku E. C. pobierała świadczenie emerytalne w wysokości 3.737,86 zł netto. Ponadto, E. C. czynnie wykonywała zawód księgowej i biegłego rewidenta. E. C. była biegłym sądowym przy Sądzie Okręgowym w Gdańsku oraz biegłym rewidentem wpisanym do rejestru rewidentów prowadzonego przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Ponadto E. C. wydawała opinie prywatne dla podmiotów gospodarczych w zakresie badania sprawozdania finansowego .

W 2011 roku E. C. osiągnęła łącznie przychód w wysokości 87.921,40 zł (przychód ze stosunku pracy 51.633,46 zł, przychód z działalności wykonywanej osobiście 35.467,00 zł i inne przychody 820,00 zł) tj dochód w wysokości 80.827,82 zł, zaś w 2012 roku osiągnęła przychód w kwocie 82.432,48 zł tj dochód w kwocie 76.688,09 zł.

Dowód:

⚫

Kserokopia dyplomu k. 83

⚫

Kserokopia legitymacji biegłego rewidenta k. 84

⚫

Kserokopia ustanowienia biegłym sądowym k. 89

⚫

Umowa o dzieło nr (...) k. 93-95

⚫

Kserokopia umowy o dzieło nr (...) k. 96-98

⚫

Kserokopia umowu o dzieło nr (...) k. 99-101

⚫

Umowa o dzieło nr (...) k. 102-104

⚫

Roczne zeznania podatkowe za 2011 k. 105- 107

⚫

Roczne zeznania podatkowe k. 108-110

S. C. orzeczeniem lekarza orzecznika został zaliczony do stopnia niepełnosprawności umiarkowanego od dnia 29 października 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 111

W dniu 5 kwietnia 2013 roku około godziny 9.00, E. C. podróżowała jako pasażer wraz z mężem w samochodzie marki N. (...) o nr rejestracyjnym (...).

W miejscowości N. C., kierujący pojazdem marki D. (...) o nr rejestracyjnym (...) zatrzymał się na jezdni, sygnalizując zamiar skrętu w lewo. Za tym pojazdem zatrzymał się kierujący pojazdem marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...). W momencie, gdy oba pojazdy stały, zbliżał się do nich pojazd marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...) kierowany przez B. L.. B. L. poruszał się z nadmierną prędkością i nie zachował bezpiecznej odległości od poprzedzającego go pojazdu. B. L. nie zdołał zatrzymać się przed stojącym przed nim pojazdem marki F. (...), w wyniku czego zjechał na przeciwległy pas ruchu. B. L. zajechał w ten sposób czołowo drogę nadjeżdżającemu z naprzeciwko pojazdowi, kierowanego przez S. C.. W wyniku zderzenia pojazdów, samochód N. (...) został odrzucony w lewą stronę i uderzył w przydrożne drzewo.

W wyniku zaistniałego wypadku E. C. poniosła śmierć na miejscu, natomiast S. C. doznał uszkodzenia ciała w postaci stłuczenia ręki prawej, podudzia prawego, złamania V kości śródręcza prawego.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Odpis skrócony aktu zgonu k. 33

⚫

Kserokopia wyroku z dnia 24.04.2014 k. 48

⚫

Kserokopia aktu oskarżenia k. 43-45

⚫

Opinia lekarska k. 40

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Kartuzach z dnia 24 kwietnia 2014 roku w sprawie sygn. akt VII K 604/13, kierujący samochodem osobowym B. L. został uznany za winnego tego, że w dniu 5 kwietnia 2013 roku w miejscowości N. C., gmina S., naruszył umyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...) z nadmierną prędkością nie zachował bezpiecznej odległości od poprzedzającego go pojazdu, w wyniku czego nie zdołał zatrzymać się przed nim, a w następstwie zajechał drogę nadjeżdżającemu z przeciwka pojazdowi marki N. (...) o nr rejestracyjnym (...), którym kierował S. C. doprowadzając do czołowego zderzenia, odrzucenie tego pojazdu w lewą stronę i uderzenie w przydrożne drzewo oraz do zderzenia z nadjeżdżającym z tego samego kierunku samochodem marki D. (...) o nr rejestracyjnym (...) w następstwie czego obrażenia ciała, które naruszyły czynności narządu ciała na okres powyżej 7 dni w postaci tłuczenia ręki prawej, podudzia prawego oraz złamania V kości śródręcza prawego doznał kierujący samochodem S. C. oraz jego pasażerka E. C. doznała rozległych, ciężkich uszkodzeń ciała oraz masywnego krwotoku do lewej jamy opłucnej z pourazowego uszkodzenia serca, który doprowadził do jej zgonu to jest przestępstwa z artykułu 177 § 1 i 2 k.k. i skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Kserokopia wyroku z dnia 24.04.2014 k. 48

⚫

Postanowienie z dnia 5 września 2014 roku k. 325

W dniu zdarzenia właściciel pojazdu, którym poruszał się B. L. ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy podjazdów w (...) Spółka akcyjna w W., nr polisy (...).

Okoliczność bezsporna

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 kwietnia 2013 roku, przyznano S. C. rentę rodzinna w wysokości 3.885,59 zł brutto, tj 3.183,89 zł netto.

Przyznana renta rodzinna jest o 557 zł netto niższa od emerytury jaką otrzymywałaby jego żona gdyby nie doszło do wypadku. Ponadto w wyniku śmierci E. C. utracone zostały dodatkowe dochody z umów o dzieło i wynagrodzenia biegłego w kwocie 26.000 zł netto.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Decyzja ZUS k. 112-113

⚫

Pozew k. 2-22

Śmierć E. C. zmieniła dotychczasowe życie powodów. Bezpośrednio po śmierci matki A. S. straciła apetyt, płakała i przyjmowała leki uspakajające Xydroxyzinum.

Powód S. C. po wypadku nie mógł jeść, spać, przeżył rozpacz i stany znacznie obniżonego nastroju.

Powód T. S. bezpośrednio po śmierci teściowej przyjmował leki uspakajające, konsultował się u psychiatry i psychologa , przyjmował antydepresanty , w końcu tez podjął decyzję o zakończeniu służby wojskowej z powodu słabej kondycji psychicznej .

Dowód przesłuchanie powoda T. S. w charakterze strony na rozprawie 14.10.2014r. czas 00:50:21 do 1:09:13

Pismem z dnia 10 czerwca 2013 roku roku pełnomocnik powodów z Kancelarii (...) z siedzibą w L., zgłosił pozwanemu szkodę i zwrócił się do (...) S.A. w W. o przyznanie na rzecz :

- S. C. kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i 50.000 zł odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej, a nadto kwotę 4.513 zł tytułem poniesionych kosztów pogrzebu;

- A. S. kwoty 40.000 zł zadośćuczynienia za doznana krzywdę oraz 6.431,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu;

- T. S. kwoty 15.000 zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz 541,30 zł tytułem kosztów przejazdów.

Pismem z dnia 25 lipca 2013 roku, pełnomocnik powodów zgłosił dalsze roszczenie o wypłatę kwoty 5.700 zł.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Zgłoszenie szkody k. 235 - 241

Powód T. S. pismem z dnia 13 stycznia 2014 roku ponownie głosili pozwanemu roszczenie o wypłatę roszczeń za pośrednictwem Fundacji (...) z siedzibą w K..

Okoliczność bezpośrednia

Pismem z dnia 19 marca 2014 roku powodowie za pośrednictwem pełnomocnika zgłosili dalsze roszczenia, a mianowicie:

- dopłatę A. S. kwoty zadośćuczynienia do kwoty 80.000 zł;

- przyznanie T. S. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w kwocie 25.000 zł

- przyznanie S. C. dodatkowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę do łącznej kwoty 80.000 zł.

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Pismo z dnia 19.03.2014 k. 244246

(...) S.A. w W. wypłacił na rzecz:

- S. C.:



35.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,



56.450 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej



5.355 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu,



5.700 zł tytułem zwrotu kosztów poniesionych na nagrobek

- A. S.:



25.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;



4.984 zł tytułem kosztów pogrzebu.

Pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia T. S. w związku ze śmiercią E. C..

Okoliczność bezsporna, nadto potwierdzona dowodem:

⚫

Decyzja z dnia 10 lipca 2013 k. 247

⚫

Pismo z dnia 8 lipca 2013 roku k. 248,249

⚫

Pismo z dnia 23 października 2013 k. 250, 251,252

⚫

Pismo z dnia 2 stycznia 2014 roku k. 253-254, 256

⚫

Pismo z dnia 14 stycznia 2014 k. 257

⚫

Pismo z dnia 15 kwietnia 2014 roku k. 259

⚫

Pismo z dnia 15 kwietnia 2014 k. 261

Ocena dowodów:

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd oparł się na załączonych do akt sprawy dokumentach, których autentyczność i prawdziwość nie była kwestionowana w toku procesu przez strony, ich prawdziwość i rzetelność nie budziła również wątpliwości Sądu, dlatego Sąd uznał je w całości za wiarygodne i uwzględnił dokonując rekonstrukcji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne na podstawie zeznań strony powodowej S. C., A. S., T. S., uznając je za wiarygodne i prawdziwe. Powodowie opisali relacje i więzi łączące ich z E. C., sposób życia powodów za życia i po śmierci E. C.. Dodatkowo S. C. opisał sytuację materialną zarówno za życia żony jak i obecnie.

Podstawa prawna wyroku

W przedmiotowej sprawie okolicznością niesporną było, że w dniu 5 kwietnia 2013 roku doszło, do wypadku komunikacyjnego, wskutek którego śmierć poniosła E. C..

Kwestią sporną, wymagającą ustalenia była zasadność dochodzonych przez poszczególnych powodów wysokości roszczeń z tytułu zadośćuczynienia od pozwanego roszczenia oraz dochodzonego przez S. C. odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej powoda.

Powodowie swoje roszczenie oparli na podstawie przepisu art. 446 § 4 k.c., a S. C. dodatkowo również o art. 446 § 3 k.c.

Odnośnie zadośćuczynienia

Treść art. 446 § 4 k.c. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Zadośćuczynienie to ma zrekompensować straty niemajątkowe, krzywdę wywołane przez śmierć najbliższego członka rodziny. Istota szkody niemajątkowej wiąże się z naruszeniem czysto subiektywnych przeżyć człowieka. Można przyznać zadośćuczynienie za ból, pewne utrudnienia życiowe, za konieczność zasadniczo odmiennego urządzenia sobie życia ( por. M. Olczyk, Komentarz do ustawy z dnia 30 maja 2008r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Lex).

Nie ulega żadnym wątpliwościom, że śmierć osoby bliskiej zwykle stanowi dla rodziny wielki wstrząs, a cierpienia psychiczne, jakie się z nią wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była w danym przypadku więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi.

W niniejszej sprawie pozwany nie kwestionował, iż ponosi odpowiedzialność wobec powodów z uwagi na fakt, iż pozwany posiadał z posiadaczem pojazdu marki V. CAndy umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem przedmiotowego pojazdu. Wina zaś sprawcy szkody została stwierdzona w prawomocnym wyroku karnym przez Sąd Rejonowy w Kartuzach z dnia 24 kwietnia 2014 roku w sprawie VII K 604/13.

Mając powyższy fakt, na uwadze, zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie powodom przysługuje zatem żądanie od pozwanego wypłaty tytułem zadośćuczynienia określonej kwoty pieniężnej, albowiem zasada odpowiedzialności pozwanego nie została zakwestionowana.

Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego, kryteria takie zostały jednakże wypracowane przez doktrynę i judykaturę.

Przy ustalaniu zadośćuczynienia obowiązuje zasada umiarkowania wyrażająca się w uwzględnieniu wszystkich okoliczności oraz skutków doznanej krzywdy. Zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta jednak nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. W sprawach o zadośćuczynienie za krzywdę moralną zasądzone świadczenie kształtuje się stosownie do sytuacji ekonomicznej i stopnia zamożności społeczeństwa. Granice ustalonej wysokości zadośćuczynienia powinny wyznaczać stosunki społeczno - gospodarcze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1972 roku, I CR 106/72, niepubl., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 roku, 4 CR 902/61, OSNCP 1963, nr 5, poz. 107, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 roku, I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1978 roku, IV CR 79/78, niepubl., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 1984 roku, I CR 407/83, niepubl.).

Nadto wartość ta winna przynosić poszkodowanemu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia (por. wyrok SN z 14 lutego 2008r., sygn. akt II CSK 536/07, LEX nr 461725).

W sytuacji, gdy zdarzeniem wywołującym krzywdę jest śmierć osoby najbliższej, do okoliczności, które należy mieć na względzie miarkując wysokość zadośćuczynienia, zaliczyć należy między innymi: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem odejścia (np. nerwicy, depresji), roli pełnionej w rodzinie przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego oraz osoby zmarłej. Doznany na skutek śmierci osoby bliskiej uszczerbek może polegać nie tylko na osłabieniu aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności przez pozostałych przy życiu członków rodziny, lecz jest także następstwem naruszenia wzajemnej relacji między osobą zmarłą a jej najbliższymi, więzi emocjonalnej łączącej osobę zmarłą z jej bliskimi ( por. wyrok S.A. we Wrocławiu z dn. 10.02.2012r., I ACa 1380/11, LEX nr 1171313, wyrok S.A. w Gdańsku z dn. 24.08.2012r., V ACa 646/12, LEX nr 1220462).

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że pomiędzy E. C. a powodami istniała bardzo silna więź emocjonalna. Wskazać bowiem należy, iż powód S. C. i E. C. byli zgodnym małżeństwem od 37 lat. Pomimo tak wielu lat spędzonych razem, ich miłość nie osłabła, lubili spędzać ze sobą czas, mieli wspólne zainteresowania i pasje. Przedmiotowe zdarzenie zmieniło życie powoda, która nie wrócił już do życia sprzed wypadku. Powód wycofał z życia towarzyskiego . Dodatkowo ciężkim przeżyciem dla powoda był fakt, iż powód reanimował żonę bezpośrednio po wypadku, czyli towarzyszył jej w ostatnich chwilach .

Również pomiędzy powódka A. S. a E. C. istniała silna wieź emocjonalna, tym większa iż dotyczyła ona marki i córki- jedynaczki , i pomimo osiągnięcia przez powódkę dorosłego wieku więź ta była podtrzymywana. Matka dla powódki była bardzo ważną osobą w życiu prywatnym i zawodowym , niekwestionowanym autorytetem i przyjaciółką , spędzały ze sobą bardzo dużo czasu, co przejawiało się we wspólnych odwiedzinach jak i rozmowach przez telefon. Powódka nie mogła pogodzić się z następstwami tragicznego wypadku. W celu uspokojenia zażywała leki uspokajające H..

Odnośnie powoda T. S. - wskazać należy – wobec zarzutów podniesionych przez pozwanego w dopowiedzi na pozew, iż powód był osobą najbliższą zmarłej E. C.. Powód był bowiem mężem jej córki w pełni przez E. C. akceptowanym. E. C. zastępowała powodowi matkę, albowiem z racji odległości zamieszkania powód rzadko odwiedza swoją matkę. E. C. zawsze była życzliwa i ciepła dla powoda, powód niejednokrotnie służył pomocą teściowej. Wspólnie spędzali święta, pamiętali o swoich urodzinach. Zawsze chętnie rozmawiali ze sobą i się wspierali w sytuacjach tego wymagających. Powód przeżył śmierć teściowej, bezpośrednio po jej śmierci zażywał również leki uspakajające Hydroxyzinumi antydepresanty. W ocenie sądu należy podkreślić ,że te cztery osoby- rodzice ,ich jedyna córka i jej mąż- były ze sobą bardzo blisko i spędzały ze sobą bardzo dużo czasu , mogli liczyć na własne wsparcie o opiekę w każdej sytuacji , byli dla siebie najbliższymi osobami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Nieoczekiwana i tragiczna śmierć E. C. była wstrząsem , traumatycznym zdarzeniem zaburzającym egzystencję wszystkich trzech pozostałych członków tej rodziny.

W ocenie sądu ograniczenie pojęcia najbliżsi członkowie rodziny jedynie do więzów pokrewieństwa nie znajduje uzasadnienia. Z orzecznictwa jednoznacznie wynika, iż pojęcie „najbliższy członek rodziny” odnosi się do aspektu bliskości relacji z daną osobą a nie do samego słowa rodzina. Rodzinę zaś należy rozumieć w znaczeniu szerokim, w krąg której wchodzą różne osoby, połączone nie tylko więzami pokrewieństwa. Ważny jest aspekt bliskiej relacji pomiędzy zmarłym a osobą pokrzywdzoną.

Rodzinę można określić jako najmniejszą grupę społeczną, powiązaną poczuciem bliskości i wspólności, osobistej gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa. (por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 roku w sprawie IV CK 648/04, lex 150318, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 lipca 2013 roku w sprawie I Aca 227/13 lex 1350383)

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż pomiędzy wszystkimi powodami a E. C. istniała więź emocjonalna charakterystyczna dla osób najbliższych, stale obecnych w życiu danej osoby.

Reasumując zatem powyższe rozważania, krzywda poniesiona przez powodów, za którą ponosi odpowiedzialność pozwany, może zostać uznana za wielką.

Sąd uznał zatem, że kwotą odpowiednią, pozwalającą zadośćuczynić krzywdzie, jaką powodowie ponieśli wskutek śmierci E. C. dla A. S. będzie kwota 55.000,00 złotych ( oprócz wypłaconych już 25.000 zł ) , dla T. S. kwota 20.000 zł zaś dla S. C. 55.000zł ( oprócz wypłaconych już 35.000 zł )

Sąd zasądził zatem od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. S., w oparciu art. 446 § 4 k.c. kwotę 55.000,00 zł, o czym orzekł w punkcie I wyroku, na rzecz powoda T. S. kwotę 20.000 zł o czym orzekł w punkcie II wyroku i na rzecz powoda S. C. kwotę 55.000 zł.

Kwota, jaką powodowie uzyskali tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spełnia, w ocenie Sądu, funkcję kompensacyjną, a przy tym stanowi dla nich ekonomicznie odczuwalną wartość i jest kwotą adekwatną do doznanej krzywdy. Można ją również uznać za „utrzymaną w rozsądnych granicach”, z uwzględnieniem aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa. Zasądzona kwota nie może zostać uznana wygórowaną, zwłaszcza wobec doznanego przez powodów stopnia ich cierpień psychicznych.

Odnośnie odszkodowania

Zgodnie z art. 446 § 3 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Na wstępnie należy zaznaczyć, iż wobec dodania § 4 do art. 446 k.c., należy przyjąć, że § 3 tego artykułu, odmiennie niż przed nowelizacją, będzie podstawą prawną do kompensaty jedynie szkody majątkowej, tak zresztą, jak zakładał to już pierwotnie ustawodawca przy pracach kodyfikacyjnych.

Po nowelizacji, art. 446 k.c. zawiera bowiem dwa rodzajowo i normatywnie odmienne roszczenia, tj. roszczenie o przyznanie stosownego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które zmierza do zaspokojenia szkody niematerialnej oraz roszczenie o przyznanie stosownego odszkodowania, które wymaga już wykazania szkody majątkowej polegającej na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny poszkodowanego (por. też wyroki Sądu Najwyższego z 21 października 2009 r., I PK 97/09, Lex 558566 oraz z 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, Lex nr 898254).

Trzeba przy tym podkreślić, że rekompensata szkody majątkowej na podstawie art. 446 § 3 k.c. nie ma na celu arytmetycznego wyrównania dochodów i składników majątkowych, które mogłyby być uzyskane, gdyby nie śmierć najbliższego członka rodziny (temu służą inne instrumenty). Art. 446 § 3 k.c. służy wyrównaniu (na przyszłość) uszczerbku majątkowego, który nie jest do końca uchwytny i sprawdzalny na podstawie dotychczasowych danych o stanie finansowym i majątkowym rodziny. Przyznanie odszkodowania w określonej wysokości jest wynikiem oceny konkretnego przypadku na podstawie zaoferowanego materiału dowodowego. Stąd też brak jest podstaw do swego rodzaju standaryzacji, czy też nadawania roszczeniu charakteru ryczałtowego, uzależnionego jedynie od okoliczności śmierci osoby najbliższej.

Nie budzi przy tym wątpliwości, że na podstawie art. 446 § 3 k.c. sprawca szkody i jego ubezpieczyciele odpowiadają za pogorszenie się sytuacji najbliższego członka rodziny osoby zmarłej wskutek czynu niedozwolonego tylko wtedy, gdy pogorszenie to jest znaczne. Ustalenie stopnia pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej zmarłego wymaga odniesienia do konkretnej sytuacji życiowej takiej osoby i porównania sytuacji w jakiej znalazła się po śmierci osoby bliskiej, z tą w jakiej znajdowała by się gdyby do śmierci osoby bliskiej nie doszło.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie, zachodzi po stronie powoda S. C. zachodzi pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci jego żony E. C. i jest ono znaczne w rozumieniu art. 446 § 3 k.c. Wskazać bowiem należy, iż wobec powoda został orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności, wobec czego powód nie ma możliwości podejmowania zatrudnienia. Jego żona E. C. osiągała pomimo przyznanego świadczenia emerytalnego ( w wysokości 3.737,86 netto) dodatkowe dochody ze świadczonych umów o dzieło w zakresie pełnienia usług biegłego rewidenta i biegłego sądowego. Pomimo, iż powód otrzymał rentę rodzinna w wysokości 85% emerytury żony, to renta ta jest niższa od emerytury żony o 557 zł netto tj 6684 zł netto rocznie. W ocenie Sądu podana przez powoda kwota utraconych dodatkowych dochodów w wysokości 26.000 zł rocznie jest prawidłowo wyliczona i powód zasadnie się jej domaga. Nawet przy założeniu pozostawania w pełni sił przez następne 4 lata zmarła E. C. mogłaby rocznie uzyskać tak jak w poprzednich latach 25-26.000 zł netto dodatkowego dochodu , co daje w sumie dochodzone przez S. C. 105.000 zł odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej w aspekcie majątkowym. Oczywistym jest zatem, że powód utracił realną pomoc materialną żony, na którą mógł liczyć w razie potrzeby tj wobec spłaty kredytu czy też w sytuacji wydatków związanych ze stanem zdrowia. Ponadto powód nie musiał za życia żony podejmować szeregu czynności, które obecnie wymagają z jego strony dodatkowego wysiłku. W ocenie sądu wiarygodne i obiektywnie realne są wyliczenia utraconych korzyści przez S. C. w dokumencie dołączonym do pozwu na k. 73-82, których nie ma potrzeby przytaczanie in extenso w uzasadnieniu orzeczenia, lecz sąd uznaje je za prawidłowo wyliczone wymierne straty majątkowe S. C. po śmierci żony. Bezspornie to dochody tragicznie zmarłej E. C. w ostatnich latach wyznaczały sytuację majątkową obojga małżonków i były to dochody miesięczne w wysokości 5.786 zł netto ( wyliczenie k. 76 ) Po odjęciu stałych kosztów utrzymania w wysokości 1909,21 zł małżonkom C. pozostawała kwota 3.877,48 zł zaś obecnie powód dysponuje kwota 1274,68 zł a więc 3 razy niższą. Kolejne wyliczenia obejmują okresy: od 6.04. 2013r. do 30.06.2019r. z utraconymi korzyściami w kwocie 42.699,53zł , następne od 01.07.2019r. do 31.12.2019r. z utraconymi korzyściami w kwocie 7.606,90 zł , ostatnie zaś od 01.01.2020r. do 30.06.2027r. z utraconymi korzyściami w wysokości 55.500, 42 zł – łącznie 105.806,85 zł – przy założeniu ,że poszkodowana osiągnęłaby 81 lat życia ,zaś jej mąż 75 lat.

W ocenie sądu nawet przyjmując założenie że dodatkowe dochody z działalności gospodarczej żony wynosiły około 26.000zł netto , zatem powód miał do swojej dyspozycji kwotę 13.000 zł netto rocznie oprócz emerytury żony czy własnej, to w ciągu 8 lat po wypadku wartość tych środków również zamknęłaby się sumą żądanych środków 105.000 zł – a wiek poszkodowanej w chwili wypadku ( 64 lata) i rodzaj wykonywanego zajęcia biegłego rewidenta pozwalały jej wykonywać dodatkowe zajęcia do co najmniej 72 roku życia.

Tym samym Sąd na podstawie art. 446 § 3 k.c. uwzględnił żądanie powoda i zasądził na jego rzecz dalszą kwotę 48.550 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci żony- oprócz wypłaconych 56.450 zł .

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że „odszkodowanie należne na podstawie art. 446 § 3 k.c. nie jest odszkodowaniem pełnym w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., lecz z woli ustawodawcy "stosownym", tj. takim, które ułatwi przystosowanie się uprawnionemu do zmienionej sytuacji życiowej…; ze swej natury jest to kompensacja o charakterze ryczałtowym. (por. wyrok Sądu Najwyższego, V CSK 194/07 z dnia 24 października 2007 r., LEX nr 487528). Określając wysokość przyznanego powodowi odszkodowania Sąd miał na uwadze, że odszkodowanie winno mieć realną, odczuwalną dla poszkodowanego wartość ekonomiczną, która umożliwi spełnienie jego funkcji kompensacyjnej. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2008 r., V CSK 544/07, LEX nr 424335).

Dlatego też w ocenie Sądu zasądzona kwota odszkodowania nie jest zawyżona i jest adekwatna do stopnia pogorszenia. Stanowi tez dla powoda odczuwana wartość ekonomiczną.

Odsetki

Zgodnie z przepisem art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie zaś z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2010 r. / II CSK 434/09, Lex 602683 / w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia przezeń roszczenia o zapłatę odszkodowania. Zgodnie z art. 455 k.c., w tej bowiem chwili staje się wymagalny obowiązek sprawcy szkody do spełnienia świadczenia odszkodowawczego, który wynika ze stosunku prawnego łączącego sprawcę szkody i poszkodowanego. / …/ Jest zasadą, że zarówno odszkodowanie, jak i zadośćuczynienie za krzywdę stają się wymagalne po wezwaniu ubezpieczyciela przez poszkodowanego (pokrzywdzonego) do spełnienia świadczenia odszkodowawczego (art. 455 § 1 k.c.). Od tej zatem chwili biegnie termin do odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.).

Skoro, więc szkoda została zgłoszona (pismo odebrane przez pozwanego) w dniu 17 czerwca 2013 roku, to roszczenie powoda wobec pozwanego nie było wcześniej wymagalne i stało się wymagalne dopiero z chwilą jego zgłoszenia, a pozwany opóźnił się ze spełnieniem świadczenia, gdy upłynął przewidziany w ogólnych warunkach ubezpieczenia 30-dniowy termin na przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego. Dlatego też sąd zasądził odsetki ustawowe od dnia 18 lipca 2013 roku.

Ponadto powodowie rozszerzyli dochodzone roszczenie od pozwanego pismem z dnia 19 marca 2014 roku, a zatem pozwany pozostawał w zwłoce z dniem 20 kwietnia 2014 roku. Skoro powodowie domagali się odsetek od dnia 25 kwietnia 2014 roku Sąd uwzględnił iż żądanie, które w zakresie odsetek jest prawem dyspozytywnym.

Sąd nie uwzględnił jedynie żądania zasądzenia odsetek od kwoty 10.000 zł od dnia 23 maja 2014 roku to jest od daty wniesienia pozwu przyznał je S. C. dopiero od dnia 14 lipca 2014 roku, albowiem pozwany otrzymał odpis pozwu z nowym żądaniem co do tej kwoty w dniu 13 czerwca 2014r. ( zpo k. 320) zatem pozostawał w opóźnieniu dopiero po upływie 30 dni , zatem należało oddalić powództwo za wcześniejszy okres. .

Koszty sądowe

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 k.p.c. , uwzględniając zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Z uwagi na uwzględnienie powództwa niemalże w całości ( zostało oddalone jedynie w zakresie odsetek od kwoty 10.000 zł) i przegranie procesu przez pozwanego, Sąd obciążył pozwanego uiszczonymi przez powodów w sprawie kosztami sądowymi tj opłatą od pozwu w wysokości kolejno 2.750 zł dla A. S., 1.000 zł dla T. S. i 5.178 zł dla S. C.. ( V punkt wyroku)

Jednocześnie Sąd zasądził wynagrodzenie dla pełnomocnika procesowego powoda w wysokości 7.341 zł, (7290 zł wg faktury VAT powiększonej o kwotę 51 zł = 3x17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa) które zgodne jest z § 2 ust. 1 i § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu (Dz. 2013 poz. 461 z późniejszymi zmianami), oddalając wniosek w pozostałej części.

Wynagrodzenie pełnomocnika powodów określono na kwotę 7290 zł zgodnie fakturą VAT z dnia 25.04.2014r. ( k. 266) wyznaczającą umowna wysokość wynagrodzenia w tej sprawie dla wszystkich powodów. .

Sąd orzekając o kosztach wynagrodzenia pełnomocnika procesowego powodów miał na względzie fakt, że w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko odnośnie przyznawania wynagrodzenia pełnomocnikowi reprezentującemu dwóch lub więcej współuczestników procesowych. Na gruncie stanów faktycznych, w których współuczestnicy ci korzystają z pomocy pełnomocnika z wyboru wskazano, że zasadę zwrotu kosztów procesu wyraża art. 98 § 3 k.p.c., zgodnie z którym do niezbędnych kosztów strony reprezentowanej przez adwokata (radcę prawnego) zalicza się wynagrodzenie, nie wyższe niż stawki określone w odrębnych przepisach. Przepisy te zawarte są w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. Zgodnie z § 4 rozporządzenia, stawki minimalne ustala się według kryterium wartości przedmiotu sprawy lub rodzaju sprawy. Podkreśla się, że wielopodmiotowy charakter strony w danej sprawie nie stanowi wyodrębnionego kryterium ustalania kosztów związanych z zastępstwem procesowym, bowiem bez względu na liczbę osób występujących po obu stronach sprawa jest jedna. Przesłankami miarkowania wysokości kosztów, w granicach sześciokrotnej wartości stawki minimalnej, ustawodawca uczynił natomiast charakter sprawy, stopień jej zawiłości oraz nakład pracy pełnomocnika. W tym stanie rzeczy utrzymywało i utrzymuje się nadal stanowisko, że reprezentowanie przez jednego adwokata lub radcę prawnego kilku osób, występujących w sprawie w charakterze współuczestników, uzasadnia przyznanie tym współuczestnikom zwrotu kosztów zastępstwa w wysokości tylko jednego wynagrodzenia. Okoliczność, że pełnomocnik reprezentował w sprawie większą liczbę osób może ewentualnie stanowić podstawę do przyznania mu jednego wynagrodzenia w wysokości powyżej stawki minimalnej, jeżeli przekładała się na zwiększony nakład pracy tego pełnomocnika (por. uchwała Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2007 r., III CZP 130/06, OSNC 2008/1/1 oraz wskazane tam orzecznictwo).

Ponadto, należy wskazać że orzekając o wynagrodzeniu pełnomocnika Sąd miał na uwadze umowę z klientem. O tym, czy stronie przysługuje od przeciwnika zwrot wynagrodzenia za prowadzenie sprawy, nie decydują jednak przepisy prawa materialnego regulującego jej stosunek do pełnomocnika, ani też fakt wypłacenia mu wynagrodzenia, lecz przepisy prawa procesowego, te zaś ograniczają zwrot kosztów za prowadzenie sprawy przez fachowego pełnomocnika. Zgodnie z art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach. Minimalne stawki opłat określa w tym przypadku rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu). Rozporządzenie przewiduje wprawdzie możliwość zwrotu kosztów w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej (§ 2 pkt 2), jednak w niniejszej sprawie Sąd nie odnotował zwiększonego nakładu pracy pełnomocnika. Z tego względu, uznał, iż określona w umowie stawka będąca dwukrotnością stawki minimalnej powiększonej o koszty uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa jest adekwatna do nakładu pracy pełnomocnika i stopnia skomplikowania sprawy.