Sami chcieliście, to fragment mojego pisma ze stycznia 2006 r. w odpowiedzi na jakieś pismo z MS:
Stosowanie art. 168a § 2 kkw. Przesyłanie pouczenia wymienionego w przepisie w momencie skierowania orzeczenia do wykonania wydaje się być nieskuteczne. W praktyce sądów rejonowych w przeważającej części przypadków w dacie kierowania orzeczenia do wykonania osoba skazana na bezwzględną karę pozbawienia wolności przebywa na wolności. Podobnie jest w sytuacji zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności. Oznacza to, że pokrzywdzony zostaje pouczony o prawie złożenia wniosku o zawiadomienie a skazany może w ogóle do zakładu karnego nie trafić, korzystając chociażby z instytucji przewidzianych w art. 151 i art. 152 kkw. Ustawa przewiduje zawiadamianie we wszystkich kategoriach spraw oraz odnośnie wszystkich pokrzywdzonych. W praktyce nakłada to obowiązek zawiadamiania także instytucji, osób prawnych, firm, obcokrajowców nie mających w kraju stałego miejsca pobytu /np. instytucji takich jak ZUS, Urząd Skarbowy, bank, których zupełnie nie interesuje zwolnienie skazanego z zakładu karnego, miał miejsce przypadek powiadamiania obywatela Rosji zamieszkałego w Tomsku/. Zdarzają się przypadki konieczności zawiadamiania np. o udzieleniu przepustki osobie odbywającej karę za czyn z art. 209 § 1 kk a zawiadomionym jest przedstawiciel ustawowy dzieci skazanego. Przepis art. 168a kkw w obecnym brzmieniu powoduje wykonywanie wielu niepotrzebnych czynności. Celowe byłoby ograniczenie konieczności zawiadamiania zarówno przedmiotowe jak też podmiotowe /prowadziłoby to do zabezpieczenia praw tylko tych pokrzywdzonych, którzy takiego zabezpieczenia wymagają/ oraz przesunięcie tego obowiązku do momentu rozpoczęcia odbywania kary. Istotny jest także sposób postępowania z zawiadomieniami, które nie zostały odebrane. Włączenie ich do akt ze skutkiem doręczenia jest sprzeczne z ideą przepisu, z drugiej jednak strony wielokrotnie nie ma innej możliwości.
4/ Celowość stosowania art. 8 § 2 pkt. 4 kkw. Przepis ten jest odpowiednikiem uchylonego z dniem 1 lipca 2003 r. art. 79 § 1 pkt. 4 kpk. Żadne argumenty nie przemawiają za tym, że osobie, która nie włada językiem polskim obrońca bardziej potrzebny jest w postępowaniu wykonawczym niż przygotowawczym i jurysdykcyjnym. W praktyce dochodzi do sytuacji, że wydanie decyzji o umorzeniu kosztów postępowania czy rozłożenia na raty niewielkiej grzywny wymaga wyznaczenia obrońcy z urzędu. Automatycznie korekty wymaga art. 22 § 1 kkw.
5/ Wprowadzenie możliwości umorzenia kary ograniczenia wolności. W postępowaniu wykonawczym wynikają takie sytuacje, że dana osoba w ogóle nie może wykonywać pracy, czy to z przyczyn istniejących przed wydaniem wyroku czy też zaistniałych po tej dacie, zaś z dokonanych ustaleń wynika, że niezdolność do pracy ma charakter trwały. Stosowanie instytucji z art. 62 i 63 kkw jest w takiej sytuacji nieracjonalne, nie ma możliwości zamiany kary ograniczenia wolności na karę zastępczą grzywny lub pozbawienia wolności, ponieważ nie ma przesłanki uchylania się. Sąd ma możliwość wyłącznie zawieszenia postępowania wykonawczego oraz powoływania co np. pół roku biegłych, którzy stwierdzą fakt oczywisty już od jakiegoś czasu. W takich okolicznościach można jedynie oczekiwać przedawnienia wykonania kary ograniczenia wolności. Jest to kompletnie niesprawiedliwe, gdyż osoba całkowicie niezdolna do pracy, z tego właśnie powodu figuruje w KRK przez wiele lat. Rozwiązanie polegające na stosowaniu art. 15 § 1 kkw wydaje się nieprawidłowe. Innym wyjściem z tej sytuacji byłaby możliwość zamiany kary ograniczenia wolności na grzywnę bez konieczności ustalania „uchylania”. Można to wykonać poprzez rozszerzenie zakresu art. 63a kkw i przyjęcie, że 20 godzin pracy to np. 5 stawek dziennych grzywny. Wprowadziłoby to jednocześnie możliwość uwzględnienia zmiany sytuacji skazanych, którzy np. w czasie wykonywania kary ograniczenia wolności znaleźli stałą lub dorywczą pracę i nie mają obiektywnej możliwości wykonywania kary ograniczenia wolności. O ile w przypadku pracy stałej można dokonywać potrąceń (z zastrzeżeniami wynikającymi z kodeksu pracy) o tyle u osób pracujących dorywczo jest to niemożliwe.
6/ Przyznanie referendarzom sądowym uprawnień do rozkładania grzywny na raty oraz zamiany kary grzywny na prace społecznie użyteczne. Ponadto wprowadzenie obowiązku składania wniosku na odpowiednim formularzu zawierającym wskazane dane może wiązać się z załatwianiem tych spraw na posiedzeniu niejawnym. Aktualnie, gdy sprawa jest rozpoznawana na posiedzeniu jawnym trzeba wysłać wezwania do wszystkich skazanych oraz odpisy orzeczenia do tych, którzy się nie stawili. Wydaje się ponadto, że uwzględnianie takich wniosków mogłoby odbywać się w formie zarządzenia i bez potrzeby sporządzania uzasadnienia. Uzasadnianie decyzji o rozłożeniu grzywny na raty lub o zamianie jej na parce społecznie użyteczne jest naprawdę bezcelowe i niczemu nie służy.
7/ Konieczne jest przyznanie sądowi możliwości oceny celowości kierowania należności do egzekucji również w odniesieniu do zastępczych kar pozbawienia wolności, jeżeli nie, należy wprowadzić to przynajmniej w odniesieniu do obcokrajowców nie mających w kraju stałego miejsca pobytu. Brak możliwości przeprowadzenia egzekucji wobec takich osób wyklucza zamianę grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności. Jeżeli jednocześnie jest brak podstaw do umorzenia grzywny nie pozostaje nic innego, jak tylko zawiesić postępowanie wykonawcze w przedmiocie kary grzywny. W wielu wypadkach grzywny takie są orzekane od osób aktywnie uczestniczących w ruchu przygranicznym i ewentualność wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności mobilizowałaby do uregulowania należności.
8/ Zniesienie instytucji odwołania rozłożenia na raty. Sprawę można przecież skierować na posiedzenie w przedmiocie zarządzenia wykonania kary zastępczej i zależnie od wyników postępowania wyjaśniającego albo zarządzić wykonanie kary zastępczej albo nie. W ten sposób można uniknąć jeszcze jednego zbędnego w istocie postępowania.
9/ Należy ograniczyć osobom skazanym możliwość składania rozlicznych wniosków w przedmiocie rozłożenia grzywny na raty, zamiany jej na prace społecznie użyteczne, odroczenie, zmiany zastępczej kary pozbawienia wolności na prace społecznie użyteczne lub ograniczyć możliwość skarżenia takich decyzji albo uprościć procedurę rozpoznawania takich skarg. Proponowanym rozwiązaniem byłoby rozpoznawanie skarg na decyzje referendarza przez sędziego. Można bowiem wyobrazić sobie taką sytuację: sąd wzywa skazanego do uiszczenia grzywny w terminie 30 dni, skazany nie wykonuje tego obowiązku lecz składa wniosek o rozłożenie grzywny na raty. Po uwzględnieniu wniosku nie płaci rat, sąd wysyła ponaglenie, które pozostaje bez odzewu. Następnie sprawa kierowana jest na posiedzenie w przedmiocie odwołania rat, sąd odwołuje raty, skazany składa zażalenie, zaś po uprawomocnieniu się postanowienia składa wniosek o umorzenie grzywny. Sąd kieruje sprawę na posiedzenie, odmawia umorzenia, skazany składa zażalenie. Po uprawomocnieniu się tego postanowienia skazany składa wniosek o zamianę grzywny na prace społecznie użyteczne. Nie podejmuje ich, sąd zarządza (po obowiązkowym stwierdzeniu bezskutecznej egzekucji) wykonanie kary zastępczej pozbawienia wolności, skazany składa zażalenie, po uprawomocnieniu się postanowienia składa wniosek o zamianę zastępczej kary pozbawienia wolności na prace społecznie użyteczne. Po uwzględnieniu wniosku składa wniosek o rozłożenie grzywny na raty, sąd wzywa go do uiszczenia opłaty, skazany nie płaci, sąd postanawia uznać wniosek za bezskuteczny, skazany składa zażalenie. Cała procedura bez wykonania kary grzywny może trwać nawet kilka lat i sytuacje takie – uwzględniając postępowanie egzekucyjne – zdarzają się. Niektórzy skazani wręcz wyspecjalizowali się w zarzucaniu sądu takimi właśnie wnioskami. Wywołuje to poczucie bezkarności oraz niewydolności wymiaru sprawiedliwości a także powoduje w rzeczywistości to, iż cele kary nie zostają osiągnięte. Dlatego też niezbędne wydaje się wprowadzenie urzędowych formularzy, zwrot pism sporządzonych w innej formie bez trybu przewidzianego w art. 120 § 1 kpk, uproszczenie postępowania odwoławczego, możliwość orzekania na posiedzeniach niejawnych. Można ponadto wykluczyć lub ograniczyć składanie wniosków o prace społecznie użyteczne przez osoby pozbawione wolności.
10/ Zmiana art. 195 kkw na następujące brzmienie: „jeżeli wartość przedmiotów, których przepadek orzeczono, jest nieznaczna, pozostawia je się w aktach sprawy albo zarządza ich zniszczenie. Z czynności zniszczenia sporządza się protokół”. Nałożenie na sąd obowiązku wydawania decyzji o zniszczeniu np. „uszkodzonej kłódki kabłąkowej” w formie postanowienia jest bezcelowe. Przedmiot ten, po orzeczeniu jego przepadku przeszedł na własność Skarbu Państwa, w związku z czym skazany nie ma wobec niego żadnych uprawnień. Wydaje się w tej sytuacji, że nawet nie powinno mu się doręczać odpisu postanowienia o zarządzeniu zniszczenia (w świetle aktualnie obowiązujących przepisów), ponieważ w żaden sposób go nie dotyczy. Dyskusyjna jest także rola prokuratora w takim postępowaniu, czy w ogóle posiada jakiekolwiek uprawnienia. Dlatego też zasadne byłoby wyeliminowanie „sądu” z treści przepisu a co za tym idzie przyznanie uprawnień do wydawania zarządzenia o zniszczeniu przedmiotów prezesowi sądu lub uprawnionemu sędziemu. Głośna sprawa zarządzenia zniszczenia ikon miała miejsce w obecnie obowiązującym stanie prawnym w związku z czym nie jest argumentem za utrzymaniem dotychczasowej treści art. 195 kkw.
