Niewątpliwie każdy z praktykujących prawników zadawał sobie pytanie, jak też nasi praojcowie zapatrywali się na sprawy sądowe, jak urzędowali sędziowie, podsędkowie i rejenci za czasów dawnej Rzeczypospolitej. Kogo z nas nie interesowały stare protokóły sądowe, kontrakty notarjalne, testamenty, wpisy gruntowe? Jesteśmy przecież spadkobiercami tych, którzy w dalekiej przeszłości pracą swą w sądach przyczyniali się do utrzymania porządku prawnego w dawnej Rzeczypospolitej.

Głos Sądownictwa,1930, R. 2, nr 3

To też pozwalam sobie poniżej zamieścić odpis starego dokumentu, który jako dawniejszy sędzia Sądu Grodzkiego w Pucku znalazłem w starych aktach gruntowych. Skrypt ten, wystawiony w r. 1618 przez Ksienię Klasztoru Żarnowieckiego (Bałtyk - Pomorze), jest ciekawym dokumentem stosunków prawnych, narodowościowych, językowych i społecznych.

Na końcu dokumentu znajduje się dopisek niemiecki z r. 1773, z którego wynika, że akt ten pochodzi z protokułów sądowych miasta Pucka.

Oto tekst dokumentu (bez zmian i poprawek) :

W IMIĘ PAŃSKIE AMEN.

Roku Pańskiego 1618 dnia Augusta 24 Ja Barbara Kuntowna Xieni na ten czas Klasztoru Żarnowieckiego y z Konwentem tegosz Klasztoru wiadomo czynie komu tego wiedzec należy isz my po Śmierci Jana Sapaly młynarza naszego Swieczyńskiego który Roku 1617 dnia 28 Septembra y drobnych dziatek dziesięcioro odomarł, y do tego długów po Części zostawił, My iednak rozmaitym sposobem o Sieroctwie tych Dziatek obmyślali, y aczkolwiek radzibyśmy to byli widzieli aby ten to Młyn Potomkom nieboszczika Jana Sapaly był do rozumu ich dochowany y w ręce ich oddany, (W czym ani na nas ani na konwent nasz niechay nie narzekaią) ale że Dziatek iako się wiżej namieniło dziesięcioro było drobnych, które sobie rady dać niemogli z których niektóre ieszcze y karmić było potrzeba.

Do tego y Sam Starek tychże Dzieci Michał Sapala nie tylko iuż Staruszek maiąc lat około 90 ale tesz do tego y nie wydomy iako pień w tymże młynie ieszcze został, których to wszystkich tak tych Dziatek iako y tego niewidomego my upatruiąc czeszkie ich pożywienie na co się tesz y Ubaga Wdowa Matka tychże Dziatek uskarżała, bacząc tesz ze się nicht na Lata tego młyna podiąć niechcał do trzymania tym Potomkom, cotesz upatrując tych to Dzieci to iest Paweł Starosta Wlinski Jan Szołtys Smoliński, Thomas, V alentin y Gerzy Smokowie Przyiaciele tychże Dziatek zezwolily nato aby ten młyn był komu obcemu przedany, ktoryby według Szacunku młyn tym potomkom odpłacił y ich Sieroctwo do Lat rozumnych ogarnął a iż w Przywileju starym Suma nie była opisana że iako ten grunt młyński był kupiony przeto na szacunek zgodliwy wszyści przystali iaki między sobą byli niekiedy uczynily Michał Sapala starek tych Dzieci z Janem Sapalą Oycem tychże Dzieci przy bytności Gerzega Kolkowskiego, na ten czas Urzędnika klasztornego gdzie na ten czas ten to młyn y z budowaniem, na dwiesce grzywien Pruskich międzi sobą oszacowali, każdą grzywne rachuiąć po 20-ną takim iednak sposobem ze sto mp. Prusk.: Starek tych dzieci na wychowanie w swey Starości sobie otrzymał, a drugą sto mp.: Jan Sapalla Oyciec tych to Dzieci z tego młyna odłożył Woyciechowi Bratu swemu y dwiema Siostrom Zophiey y Barbarze, przeto według tego szacunku, iako ten młyn Jan Sapalla Oyciec tych to Dzieci za sto mp. odpłacił za takąsz Sumę to jest sto mp. pozwolily wizey mianowani Przyiaciele, aby Młyn był zaprzedany. Wiadomo tedy czyniemy iz za wiadomością naszą stało się to, iz Utcywy Jan Czinhaga Szołtys z Lebcza z pozwoleniem naszym okupił sobie y Potomkom swoim ten to Młyn Sweczynski Potomków Jana Sapaly za sto grzywien Pruskich rachuiąc każdą po 20 yp na wieczne Czasy które Pieniądze do Ręku Opiekunów oddać będzie powinien, do którego Młyna Pole, Łąki mieć będzie według starego przywileiu wioski dwie Swieczyno y Kazlikowo młóc u niego będą powinni Szarwark Ręczny z Toporem będzie powinien odprawować kiedy rozkazą. Dan siedm Grzywien na S. Marcin dać będzie powinien rachuiąc każde po 20 yp y to wszystko iako ma według starego Przywileiu oddawać.

Przytym podiął się ze Stark tych dzieci do śmierci dochować ma y słuszne wiziwienie iemusz dać będzie powinien także Dziatkom wszystkim nieboszczyka Jana Sapaly przyodzienie wyżywienie iemusz dać będzie powinien do Lat rozumnych Obiecuie dotrzymać które to kupienie y zapłacenie tego Młyna naszego Swieczińskiego y potwierdzamy y dla lepszey Wiary Pieczęć Klasztoru naszego przykładamy y Ręką się własną podpisuiemy.

(L. S.) Barbara Kuntowna Xieni na ten czas Klasztoru Zarnowietzkiego ze wszystkim conventem. Judico profato talia attestante.

Bevorstehendes ist auss den en Gerichts Protocollen der Stadt Putzig in so weit solches wegen der Schlechten Schrift Lessbar gewesen Extraduirt(?) und zur grosseren Beglaubigung mit dem Stadt Siegel bedrucket worden.
Putzig d. 21 August 1773
(-) Magrunan ( ?)
Notarius Civitatis Pucensis mpr.

Od Redakcji: pisownia oryginalna