Więźniom, którzy opierają się zarządzeniom władz więziennych i szerzą zamęt w więzieniu - ulgi nie powinny być przyznawane.

Głos Sądownictwa,1931, R. 3, nr 12

Nie wiemy, czy i jakie wątpliwości mieli autorzy nowego regulaminu więziennego, gdy redagowali treść postanowień, dotyczących postępowania szczególnego w stosunku doi więźniów karnych, a między innemi treść §§ 214 - 227 Regulaminu. Wydaje się jednak, że treść tych §§ kryje pewne niebezpieczeństwo dla przyjętych przez regulamin zasad wychowania więźniów, oraz ładu i spokoju w więzieniach. Dzieje się to wtedy, gdy regulamin, nadając uprzywilejowane stanowisko więźniom, skazanym na karę twierdzy oraz skazanym za przestępstwa, popełnione nie z chęci zysku lub innych niskich pobudek na karę więzienia cięższe kary, udziela tych ulg więźniom politycznym, których w praktyce na gruncie więziennym większej części Polski (wojew. centralne, kresy wschodnie i zachodnie, zachodnia Małopolska) można utożsamiać z więźniami komunistami.

Oto § 226 z mocy samego prawa nadaje więźniom skazanym na karę twierdzy szereg ulg, przytoczonych w § 225, a nadto kilka innych, a więc: prawo do korzystania z własnej odzieży, bielizny, obuwia i pościeli, do odżywiania się na koszt własny, częstszych odwiedzin i korespondencji, do dwugodzinnej przechadzki grupami do 5-ciu osób, dowolnego uczesania, palenia tytoniu, wyboru rodzaju pracy, posługiwania się własnemi przedmiotami osobistego użytku.

§ 227 nadanie przytoczonych ulg więźniom, nie działającym przy popełnieniu przestępstwa z niskich pobudek, a skazanym na karę więzienia i cięższe, uzależnia od zarządzenia Ministra Sprawiedliwości, wydanego na podstawie wniosku prokuratora okręgowego oraz opinji naczelnika więzienia.

Zestawiając treść powyższych §§, regulujących kwestję ulg dla więźniów politycznych z § 177 Regulaminu, omawiającym udzielanie ulg dla wszystkich kategoryj więźniów, zwraca uwagę okoliczność, że w myśl § 177 ulgi mogą być udzielane więźniom, którzy wyróżniają się wzorowem sprawowaniem, natomiast §§ 226 - 227, nadające ulgi przestępcom politycznym, skazanym na ciężkie kary, nie wspominają o konieczności dobrego sprawowania się więźnia dla utrzymania ulg.

Jeśli chodzi o więźniów politycznych, nie mamy nic przeciwko temu, by im przysługiwał szereg ulg, których nie mają więźniowie kryminalni, ale uważamy, że nadając wyjątkowe, a znaczne ulgi więźniom politycznym, winniśmy wymagać od nich, by oni przynajmniej odpowiadali zasadniczemu, a koniecznemu ze względu na ład więzieniu, warunkowi: by należycie zachowywali się w więzieniu, przestrzegając zasad porządku więziennego.

Jeśli nie wkraczamy w dziedzinę przekonań politycznych i szanujemy je, to ta tolerancja nie powinna obejmować nielojalnego, opornego stosunku więźnia do administracji więziennej, do regulaminu więziennego i opartych na nim zarządzeń. Więźniom, którzy opierają się zarządzeniom władz więziennych i szerzą zamęt w więzieniu - ulgi nie powinny być przyznawane.

Tę zasadę należało wyraźnie wypowiedzieć w rozdziale regulaminu, traktującym o ulgach dla więźniów politycznych. Tymczasem § 226 nadaje szereg znacznych ulg skazanym na karę twierdzy niezależnie od tego, jak się więzień zachowuje.

Gorzej jest z § 227, gdyż ten § obejmie większość przestępców politycznych, częstokroć niebezpiecznych dla państwa, a jednak tylko ze skromnej wzmianki w części drugiej § 227, że prokurator okręgowy przedstawia ministrowi sprawiedliwości wniosek z załączeniem opinji naczelnika więzienia - domyślać się należy, że Minister weźmie pod uwagę przy udzielaniu ulg opinję naczelnika więzienia, co do zachowania się więźnia, o ile ta kwestja w opinji będzie poruszona.

O tem, że warunek dobrego zachowania się więźnia jest bardzo ważny jeśli chcemy mieć porządek i spokój w więzieniach, wie każdy, kto zna choć trochę życie w więzieniach polskich, kto czytał wzmianki pism codziennych o niepokojach w więzieniach oraz słyszał odgłosy tych wzmianek w postaci różnych protestów zagranicznych.

Jeśli zważymy dążenia wywrotowych organizacyj kontynuowania prowadzonej przez nie na wolności akcji agitacyjnej również wewnątrz więzień, oraz zachowanie się więźniów politycznych, solidaryzujących się z tymi dążeniami, to wówczas dopiero uwydatni się słuszność i celowość warunku dobrego zachowania się więźnia oraz całe niebezpieczeństwo, płynące z udzielania wymienionym wyżej więźniom takich zdawałoby się niewinnych ulg, jak dwugodzinny spacer w grupach do 5-ciu osób.
Bo czem staje się spacer ten w praktyce życia więziennego, udzielony niesubordynowanym więźniom politycznym? O tem dobrze wie i funkcjonarjusz więzienny, władza nadzorcza prokuratorska i ministerialna ... akademją "polit - gramoty".

A więc postawmy kategoryczną zasadę: żadnych ulg więźniom źle sprawującym się w więzieniu.

A teraz kilka słów o § 227 Regulaminu ze strony praktycznej.

Czy celowem jest, by ulg, przewidzianych w tym §-fie udzielała władza centralna – Minister Sprawiedliwości ? - czy to nie zbyteczna centralizacja? czy nie lepiej byłoby, aby udzielały je miejscowe władze prokuratorskie z tem, że w razie złego sprawowania się więźnia te ulgi natychmiast mogą być odebrane. A obecnie, czy i kto ma prawo odebrać udzielone ulgi w razie wykorzystywania ich dla celów przestępnych?

A w razie zmian osobowych w stanie więźniów, podpadających pod § 227 Regulaminu, - czy o każdej zmianie powiadamiać Ministra i przedkładać coraz to inny wykaz więźniów?

Te i inne wątpliwości nasuwa rozdział Regulaminu o postępowaniu szczególnem w stosunku do niektórych więźniów karnych, między innemi i do t.zw. "politycznych". Praktyka życia więziennego pokaże, czy i ile racji zawierają powyższe uwagi.

Zygmunt Łubkowski

Od Redakcji: pisownia oryginalna